Dunajek (gmina Świętajno)

Dunajek
Dwór w Dunajku Wirtualny Przewodnik po krainie EGO [17.06.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	387 (łącznie Dunajek i Chełchy)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dunajek
Położenie na mapie Polski Dunajek
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Dunajek (niem. Duneyken, od 1938 r. Duneiken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 387. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Anna Grabowska.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Pojezierzu Ełckim, 13 km na zachód od Olecka i 4 km na północ od Świętajna. Na południe od wsi znajduje się niewielkie jezioro Bruk, a na północ jezioro Chełchy.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1557 roku starosta Jerzy von Diebes wspominał, że w Dunajku sołtys posiadał cztery łany, a cała wieś obejmowała 44 łany, jednak zaznaczał, że większość tego terenu to nieużytki i pagórki. Prawdopodobnie z tych powodów przywilej lokacyjny wieś otrzymała dopiero w 1575 roku od księcia Albrechta. Sołtys - w tym czasie był to Mikołaj Zaleski - w dalszym ciągu posiadał cztery łany, ale obszar wsi określono jako 40 łanów na prawie chełmińskim. Ponadto sołtys Mikołaj zakupił jednołanowy ostrów (na jeziorze Chełchy lub Bruk). Dunajek należał do parafii ewangelickiej w Świętajnie. W 1860 roku założono we wsi urząd pocztowy.

Szkołę we wsi założono na przełomie XVIII i XIX wieku. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, uczęszczało do niej ogółem 106. uczniów.

Po II wojnie światowej we wsi utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 r. - 293 osoby

• 1933 r. - 572. osoby

• 1939 r. - 528 osób

Ludzie związani z miejscowością

Karol Emilian Sieniawski (1843–1921) - historyk Warmii i Mazur, syn powstańca listopadowego; urodził się w majątku w Dunajku (Dworek Dunajkowski)

Zabytki

• zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX i XX wieku: dwór, obora-spichlerz, kuźnia, park
• park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy mieszkalnej i gospodarczej oraz aleją dojazdową
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku, nad jeziorem Chełchy
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku, koło szosy

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
5. Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
6. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
7. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
8. Wirtualny Przewodnik po krainie EGO [17.06.2014]