Grądy (gmina Orzysz)

Grądy
Grądy Serce Mazur. Forum historii Mazur i okolic [10.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś ełcka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	106 (łącznie Grądy, Aleksandrowo, Grądy Podmiejskie)
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grądy
Położenie na mapie Polski Grądy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grądy (niem. Gut Gronden, od 1938 r. Gronden) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w południowo – wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość położona w odległości około 2 km na północ od Orzysza.

Dzieje miejscowości

Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1550 roku, gdy sołtys z Orzysza Jan zakupił tu na prawie magdeburskim 4 łany (najprawdopodobniej) i uzyskał na to potwierdzenie od księcia Albrechta. W drugiej połowie XVI wieku Grądy wraz ze Szwejkowem i jeszcze jednym majątkiem utworzyły jeden klucz, który wówczas należał do niejakiego Wojtka Mrossa zwanego Myślętą, zaś w wieku XVII był własnością rodziny von Heydecków: wpierw kupili oni Grądy (1681), a następnie Szwejkowo (1690); do należącego do nich klucza trzeba także doliczyć 7 łanów w Uściu (na wschód od Grądów, nad jeziorem Orzysz, obecnie nie istnieje). Wieś początkowo nazywana była Grunden, później utrwaliła się nazwa Gronden. W połowie XIX wieku majątek w Grądach był oddany w dzierżawę.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zygmunt Freitag.

Liczba mieszkańców

1857 – 51 osób

1864 – 76 osób

1867 – 82 osoby

Zabytki:

• Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi; znajduje się tu kwatera wojenna z okresu I wojny światowej; nekropolia zdewastowana

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
4. Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
5. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
6. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
7. Gminna Ewidencja Zabytków http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=6 [data dostępu: 10.09.2013]
8. Wojewódzka Ewidencja Zabytków http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]
9. Serce Mazur. Forum historii Mazur i okolic [10.07.2014]

Przypisy