Dąbrówka (gmina Orzysz)

Dąbrówka
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	341 (łącznie: Dąbrówka, Dąbrówka Mała, Kępa, Koziaki)
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dąbrówka
Położenie na mapie Polski Dąbrówka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Dąbrówka (niem. Dombrowken,od 1929 r. Eichendorf) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w południowo – wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 17 km na północny zachód od Orzysza, przy drodze krajowej nr 16 na odcinku Orzysz – Mikołajki, w pobliżu granicy z powiatem mrągowskim. Około 3 km na północny wschód od wsi znajduje się Wężyk, dawniej jezioro, obecnie bagniste łąki.

Dzieje miejscowości

Wieś istniała już prawdopodobnie w początkach XV wieku, jednak przywilej zaginął. W 1488 roku przywilej został odnowiony: mieszkańcy Dąbrówki – wolni – otrzymali 70 łanów na prawie chełmińskim. Na początku XVI wieku wieś była siedzibą komornictwa; w 1567 roku powiększyła się o 2 łany, zaś w 1599 roku – ponad 7 łanów. W tym czasie osiedlili się tu Grabowscy, zapewne przedstawiciele polskiej szlachty z Mazowsza. W wyniku wielkiej epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła większość mieszkańców wioski. Dąbrówka należała do parafii ewangelickiej w Okartowie. Pochodzący z 1599 roku plan wsi wskazuje, iż miała ona układ owalnicy z małym jeziorkiem w centrum, jednak w drugiej połowie XVIII wieku przybrała nieregularny kształt wielodrożnicy.

W latach 1865-1869 podjęto się osuszenia leżącego na Bagnach Nietlickich jeziora Wąż (Wonsch See), wykopano szereg kanałów prowadzących do jeziora Buwełno. Dzięki obniżeniu wód jeziora o 2 metry uzyskano ponad 33 km kwadratowych łąk i pól. Jak pisał Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny przed I wojną światową: „Prócz pokładów torfu zawierają bagna nietlickie pokłady wapnia, a Niemcy myślą o ich eksploatacji” . W pierwszej połowie XX wieku w Dąbrówce znajdowały się dwie gospody.

Po II wojnie światowej powstała we wsi gminna spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, działał „Klub Rolnika”, otwarto bibliotekę (1955) oraz ośrodek kultury. Do roku 1962 istniało w Dąbrówce kino wiejskie – jedno z wówczas siedmiu kin w powiecie (nie licząc kina objazdowego).

Szkołę we wsi założono w 1737 roku. W 1935 roku nauczało w niej trzech nauczycieli, uczęszczało 145 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie jesienią 1946 roku. Wybudowana w 1958 roku szkoła („tysiąclatka”) liczyła 4 izby lekcyjne, dwie pracownie, świetlicę, salę gimnastyczną i 4 mieszkania nauczycielskie. W latach powojennych istniało również we wsi przejściowo przedszkole.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Magdalena Żmuda.

Liczba mieszkańców

1864 – 628 osób

1867 – 684 osoby

1933 – 757 osób

1939 – 778 osób

Zabytki:

• Zespół dworsko-folwarczny: dwór z przełomu XIX i XX wieku, zabudowania gospodarcze: stajnia-obora, dwojak
• Budynek szkoły z pierwszej ćwierci XX wieku, murowany
• Drewniana chałupa (nr 23) z końca XIX wieku
• Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku; pochowany jest na nim jeden żołnierz armii niemieckiej i jeden armii rosyjskiej, polegli na przełomie 1914/1915 roku
• Zespół dworca kolejowego z 1912 roku w miejscowości Dąbrówka-Górkło: dworzec, budynek mieszkalny i trzy budynki gospodarcze

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
4. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
5. Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, s. 9-25.
6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
7. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 73-90.
8. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 10.09.2013]
10. Gminna Ewidencja Zabytków http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=2 [data dostępu: 10.09.2013]

Przypisy

<references/.