Dąbrówka (gmina Orzysz): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|dopełniacz wsi = Dąbrówki | |dopełniacz wsi = Dąbrówki | ||
|zdjęcie = Dabrowka.jpg | |zdjęcie = Dabrowka.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Dąbrówka. Zespół Szkół. [http://www.orzysz.pl/ Portal Gminy Orzysz] [14.07.2014] |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = piski | |powiat = piski | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 341 | + | |liczba ludności = 341 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Dąbrówka''' (niem. ''Dombrowken'', od 1929 r. ''Eichendorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie |województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 341 mieszkańców.<ref>łącznie: Dąbrówka, [[Dąbrówka Mała (gmina Orzysz)|Dąbrówka Mała]], [[Kępa]], [[Koziaki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Magdalena Żmuda]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości 17 km na północny zachód od [[Orzysz|Orzysza]], przy drodze krajowej nr 16 na odcinku Orzysz – [[Mikołajki]], w pobliżu granicy z [[Powiat mrągowski|powiatem mrągowskim]]. Około 3 km na północny wschód od wsi znajduje się Wężyk, dawniej jezioro, obecnie bagniste łąki. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś istniała już prawdopodobnie w początkach XV wieku, jednak przywilej zaginął. W 1488 roku przywilej został odnowiony: wolni mieszkańcy Dąbrówki otrzymali 70 łanów na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]]. Na początku XVI wieku wieś była siedzibą komornictwa; w 1567 roku powiększyła się o 2 łany, zaś w 1599 roku o ponad 7 łanów. W tym czasie osiedlili się tu Grabowscy, zapewne przedstawiciele polskiej szlachty z Mazowsza. W wyniku wielkiej epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła większość mieszkańców wioski. Dąbrówka należała do [[Parafia ewangelicka w Okartowie|parafii ewangelickiej w Okartowie]]. |
| − | + | Pochodzący z 1599 roku plan wsi wskazuje, iż miała ona układ owalnicy z małym jeziorkiem w centrum, jednak w drugiej połowie XVIII wieku przybrała nieregularny kształt wielodrożnicy. | |
| − | |||
| − | + | W latach 1865-1869 podjęto się osuszenia leżącego na [[Bagna Nietlickie|Bagnach Nietlickich]] jeziora [[Jezioro Wąż|Wąż]] (''Wonsch See''). Wykopano szereg kanałów prowadzących do jeziora [[Jezioro Buwełno|Buwełno]]. Dzięki obniżeniu wód jeziora o 2 metry uzyskano ponad 33 km kwadratowe łąk i pól. Jak pisał [[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził te tereny przed [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |I wojną światową]]: „Prócz pokładów torfu zawierają bagna nietlickie pokłady wapnia, a Niemcy myślą o ich eksploatacji”<ref>M. Orłowicz, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 182</ref> . W pierwszej połowie XX wieku w Dąbrówce znajdowały się dwie gospody. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] powstała we wsi gminna spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, działał „Klub Rolnika”, otwarto bibliotekę (1955) oraz ośrodek kultury. Do roku 1962 istniało w Dąbrówce kino wiejskie – jedno z siedmiu kin w powiecie (nie licząc kina objazdowego). | |
| − | Po | + | Szkołę we wsi założono w 1737 roku. W 1935 roku nauczało w niej trzech nauczycieli, uczęszczało 145 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie jesienią 1946 roku. Wybudowana w 1958 roku szkoła („tysiąclatka”) liczyła 4 sale lekcyjne, dwie pracownie, świetlicę, salę gimnastyczną i 4 mieszkania nauczycielskie. W latach powojennych istniało również we wsi przejściowo przedszkole. |
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | |||
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w posycyeglnzch latach |
1864 – 628 osób | 1864 – 628 osób | ||
| Linia 73: | Linia 72: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | #Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | ||
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157. |
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | ||
| − | #Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, | + | #Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
| − | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73-90. |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.orzysz.pl/ Portal Gminy Orzysz] [10.09.2013] |
| + | #[http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | <references/ | + | <references/> |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 15:07, 14 lip 2014
| Dąbrówka | |
| | |
![Dąbrówka. Zespół Szkół. Portal Gminy Orzysz [14.07.2014]](/index.php/Plik:Dabrowka.jpg) Dąbrówka. Zespół Szkół. Portal Gminy Orzysz [14.07.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (2010) | 341 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dąbrówka | |
| Położenie na mapie Polski  Dąbrówka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dąbrówka (niem. Dombrowken, od 1929 r. Eichendorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 341 mieszkańców.[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Magdalena Żmuda[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 17 km na północny zachód od Orzysza, przy drodze krajowej nr 16 na odcinku Orzysz – Mikołajki, w pobliżu granicy z powiatem mrągowskim. Około 3 km na północny wschód od wsi znajduje się Wężyk, dawniej jezioro, obecnie bagniste łąki.
Dzieje miejscowości
Wieś istniała już prawdopodobnie w początkach XV wieku, jednak przywilej zaginął. W 1488 roku przywilej został odnowiony: wolni mieszkańcy Dąbrówki otrzymali 70 łanów na prawie chełmińskim. Na początku XVI wieku wieś była siedzibą komornictwa; w 1567 roku powiększyła się o 2 łany, zaś w 1599 roku o ponad 7 łanów. W tym czasie osiedlili się tu Grabowscy, zapewne przedstawiciele polskiej szlachty z Mazowsza. W wyniku wielkiej epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła większość mieszkańców wioski. Dąbrówka należała do parafii ewangelickiej w Okartowie. Pochodzący z 1599 roku plan wsi wskazuje, iż miała ona układ owalnicy z małym jeziorkiem w centrum, jednak w drugiej połowie XVIII wieku przybrała nieregularny kształt wielodrożnicy.
W latach 1865-1869 podjęto się osuszenia leżącego na Bagnach Nietlickich jeziora Wąż (Wonsch See). Wykopano szereg kanałów prowadzących do jeziora Buwełno. Dzięki obniżeniu wód jeziora o 2 metry uzyskano ponad 33 km kwadratowe łąk i pól. Jak pisał Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny przed I wojną światową: „Prócz pokładów torfu zawierają bagna nietlickie pokłady wapnia, a Niemcy myślą o ich eksploatacji”[3] . W pierwszej połowie XX wieku w Dąbrówce znajdowały się dwie gospody.
Po II wojnie światowej powstała we wsi gminna spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, działał „Klub Rolnika”, otwarto bibliotekę (1955) oraz ośrodek kultury. Do roku 1962 istniało w Dąbrówce kino wiejskie – jedno z siedmiu kin w powiecie (nie licząc kina objazdowego).
Szkołę we wsi założono w 1737 roku. W 1935 roku nauczało w niej trzech nauczycieli, uczęszczało 145 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie jesienią 1946 roku. Wybudowana w 1958 roku szkoła („tysiąclatka”) liczyła 4 sale lekcyjne, dwie pracownie, świetlicę, salę gimnastyczną i 4 mieszkania nauczycielskie. W latach powojennych istniało również we wsi przejściowo przedszkole.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w posycyeglnzch latach
1864 – 628 osób
1867 – 684 osoby
1933 – 757 osób
1939 – 778 osób
Zabytki:
- Zespół dworsko-folwarczny: dwór z przełomu XIX i XX wieku, zabudowania gospodarcze: stajnia-obora, dwojak
- Budynek szkoły z pierwszej ćwierci XX wieku, murowany
- Drewniana chałupa (nr 23) z końca XIX wieku
- Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku; pochowany jest na nim jeden żołnierz armii niemieckiej i jeden armii rosyjskiej, polegli na przełomie 1914/1915 roku
- Zespół dworca kolejowego z 1912 roku w miejscowości Dąbrówka-Górkło: dworzec, budynek mieszkalny i trzy budynki gospodarcze
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73-90.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
- Portal Gminy Orzysz [10.09.2013]
- Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie: Dąbrówka, Dąbrówka Mała, Kępa, Koziaki
- ↑ Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
- ↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 182
