Przeździęk Wielki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Przeździęk Wielki | |nazwa = Przeździęk Wielki | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Przeździęka Wielkiego |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 234 | + | |liczba ludności = 234 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 89 | |strefa numeracyjna =(+48) 89 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Przeździęk Wielki''' (niem. ''Gross Przesdenk'', od 1900 r. ''Gross Dankheim'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Wielbark (gmina wiejska)|gminie Wielbark]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 234 mieszkańców<ref>łącznie Przeździęk Wielki, Dąbrowa, Rokitka</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Dorota Kostrzewa]]<ref> [http://wielbark-ug.bip-wm.pl/public/?id=40146/ Strona Urzędu Gminy Wielbark] [10.09.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | |||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowej części [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]], na [[Pogranicze kurpiowsko-mazurskie|pograniczu kurpiowsko–mazurskim]]. Miejscowość leży w odległości 9 km na południowy zachód od [[Wielbark|Wielbarka]]. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 604 w kierunku [[Nidzica |Nidzicy]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona w 1685 roku na 33 łanach w ramach [[Osadnictwo szkatułowe|osadnictwa szkatułowego]]. W wyniku karczunku okolicznych lasów areał wsi poważnie się powiększył i należała ona do jednych z największych w okolicy. W połowie XIX wieku obejmowała aż 109,5 łana. |
| + | W pierwszej połowie lat 50. XX wieku powstał tu [[Państwowe Gospodarstwo Rolne |PGR Przeździęk]]. | ||
| − | + | Wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1782 – 57 gospodarstw | + | *1782 r. – 57 gospodarstw |
| − | 1818 – 304 osoby, 53 gospodarstwa | + | *1818 r. – 304 osoby, 53 gospodarstwa |
| − | 1858 – 70 gospodarstwa | + | *1858 r. – 70 gospodarstwa |
| − | 1939 – 536 osoby | + | *1939 r. – 536 osoby |
| − | + | == Zabytki== | |
| + | *kilka przykładów budownictwa drewnianego, w tym chałupy nr 4 i 21, a przede wszystkim nr 10 z końca XIX wieku | ||
| + | *budynek szkoły z 1902 roku, z czerwonej cegły, na kamiennych fundamentach | ||
| + | *[[Kapliczka w Przeździęku Wielkim|kapliczka]] przydrożna z lat 30. XX wieku | ||
| + | *[[Cmentarz wojenny w Przeździęku Wielkim|cmentarz wojenny]], w lesie, w pobliżu stacji kolejowej; obejmuje trzy mogiły, w których pochowanych jest 4 żołnierzy armii niemieckiej oraz 24 żołnierzy armii rosyjskiej – wszyscy polegli 29 i 30 sierpnia 1914 roku; cmentarz dobrze zachowany | ||
| + | *na [[Cmentarz ewangelicki w Przeździęku Wielkim|cmentarzu ewangelickim]] na skraju wsi kwatera wojenna, w której pochowanych jest 6 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w sierpniu 1914 roku | ||
| − | + | == Bibliografia== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | #Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | ||
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | ||
| − | #Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów gminy Wielbark'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, | + | #Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów gminy Wielbark'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 44–47. |
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | ||
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | ||
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [29.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [29.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [29.08.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 21:10, 13 lis 2014
| Przeździęk Wielki | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Wielbark |
| Liczba ludności (2010) | 234 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-160 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Przeździęk Wielki | |
| Położenie na mapie Polski  Przeździęk Wielki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Przeździęk Wielki (niem. Gross Przesdenk, od 1900 r. Gross Dankheim) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Wielbark. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 234 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dorota Kostrzewa[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowej części Pojezierza Mazurskiego, na pograniczu kurpiowsko–mazurskim. Miejscowość leży w odległości 9 km na południowy zachód od Wielbarka. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 604 w kierunku Nidzicy.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1685 roku na 33 łanach w ramach osadnictwa szkatułowego. W wyniku karczunku okolicznych lasów areał wsi poważnie się powiększył i należała ona do jednych z największych w okolicy. W połowie XIX wieku obejmowała aż 109,5 łana. W pierwszej połowie lat 50. XX wieku powstał tu PGR Przeździęk.
Wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- 1782 r. – 57 gospodarstw
- 1818 r. – 304 osoby, 53 gospodarstwa
- 1858 r. – 70 gospodarstwa
- 1939 r. – 536 osoby
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa drewnianego, w tym chałupy nr 4 i 21, a przede wszystkim nr 10 z końca XIX wieku
- budynek szkoły z 1902 roku, z czerwonej cegły, na kamiennych fundamentach
- kapliczka przydrożna z lat 30. XX wieku
- cmentarz wojenny, w lesie, w pobliżu stacji kolejowej; obejmuje trzy mogiły, w których pochowanych jest 4 żołnierzy armii niemieckiej oraz 24 żołnierzy armii rosyjskiej – wszyscy polegli 29 i 30 sierpnia 1914 roku; cmentarz dobrze zachowany
- na cmentarzu ewangelickim na skraju wsi kwatera wojenna, w której pochowanych jest 6 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w sierpniu 1914 roku
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów gminy Wielbark, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 44–47.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [29.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [29.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [29.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Przeździęk Wielki, Dąbrowa, Rokitka
- ↑ Strona Urzędu Gminy Wielbark [10.09.2013]
