Kołpaki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Emes przeniósł stronę Woryty do Kołpaki)
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Kołpaki
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe  
+
  |herb wsi              =   
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe  
+
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Kołpaków   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe  
+
  |zdjęcie              =   
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          =
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = osada
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = olsztyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Purda
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 131 (łącznie Trękus i Kołpaki)
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 30
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 20 |minutE = 33 |sekundE = 53
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Woryty wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Gietrzwałd.
+
''' Kołpaki ''' (niem. ''Klein Puppen'') osada położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztynskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 131 mieszkańców<ref>łącznie [[Trękus]] i Kołpaki</ref>.  
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
  
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
== Położenie ==
Gmina Gietrzwałd położona jest w obrębie jednostki fizjograficznej zwanej Pojezierzem .
+
Osada położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 2 km na południowy zachód od [[Trękus|Trękusa]].
Olsztyńskim. Wieś warmińska, położona 2 km na północny zachód od Gietrzwałdu, znanego z gotyckiego sanktuarium maryjnego, położonego między Olsztynem, Olsztynkiem, Ostródą i Morągiem. Wieś liczy obecnie około 300 mieszkańców. Większość z nich pochodzi z miast, w większości dojeżdżają do pracy w Olsztynie. We wsi funkcjonują gospodarstwa rolnicze prowadzone przez rodowitych mieszkańców. We wsi urodził się Juliusz Malewski, działacz narodowy i poseł na sejm PRL.
 
Wieś położona w pagórkowatym krajobrazie polodowcowym z licznymi jeziorami (15 w bliskiej okolicy), otoczona jest lasami i łąkami. W okolicy znajdują się również tereny podmokłe, które są pozostałością po dawnym jeziorze (osuszone). W okolicznych lasach spotkać można jelenie, dziki, lisy, zające. Nad krętą rzeką Pasłęką osiedliły się bobry (utworzono tu rezerwat bobrów nad rzeka Pasłęką). Na bagnach spotyka się czaple, żurawie, dzikie gęsi a w jeziorach: kormorany, nury, kaczki. W okolicy spotkać można orła, rybołowa, pustułkę lub kruka.
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś została założona w 1345 jako typowa ulicówka). Dokument lokacyjny i pochodzi z dnia 15 lipca 1347 i był jednym z pierwszych jakie wystawiła kapituła warmińska w komornictwie olsztyńskim. Niemiecka nazwa wsi to Woritten.
+
Jan Kołpak, który posiadał 3,5 łana ziemi w rejonie dzisiejszych [[Silice|Silic]], za odstąpienie ich kapitule warmińskiej otrzymał w zamian w 1574 roku 7 łanów porośniętych lasem. Niegdyś był to czynny majątek zwany ''Puppen''. Na ten czas opuszczony i zaniedbany wymagał rekultywacji. Kołpak otrzymał od kapituły zwolnienie od powinności lennych na okres 12 lat. Miejscowość funkcjonowała jako majątek służebny, który został podzielony między dwóch wolnych chłopów, z pochodzenia [[Prusowie |Prusów]].
We wsi jest świetlica Ochotniczej Straży Pożarnej, która funkcjonuje również jako obiekt społeczno-kulturalny. W Worytach powstało tu Stowarzyszenie Rzeczy Zapomnianych, najpierw zainicjowane jako sąsiedzka współpraca. Zorganizowano wystawę pamiątkowych kronik, zeszytów szkolnych, urządzeń gospodarstwa domowego, mebli oraz dawnych i współczesnych zdjęć. Stary, duży dom opisany przez Wańkowicza w książce "Na tropach Smętka", to budynek zamieszkiwany kolejno przez Warmiaków, Niemców i Polaków. Dom ten został odbudowany z ruiny przez Teresę i Adama Kochanowskich. Przyjeżdżają tu ludzie z Warszawy, Amsterdamu, Paryża, Los Angeles osoby, które szukają ciszy, spokoju oraz kontaktu z przyrodą.
 
  
 +
Pod koniec XVII wieku w Kołpakach gospodarzyli: [[Andrzej Kołakowski]], [[Jan Rogala]], [[Daniel Kołakowski]] i [[Piotr Mazucha]]. Po zaborze [[Warmia|Warmii]] przez [[Prusy Książęce|Prusy]] w miejscowości gospodarował [[Kazimierz Daniel]] i [[Walenty Piecyk]]. Według danych z 1785 roku Kołpaki były wsią na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]], składającą się z 5 chałup. W 1820 roku cały obszar majątku należał do jednego właściciela. W 1876 roku był nim [[Jan Erdmann]] z żoną Marią z domu Gruszkiewicz.
  
<br/>
+
W miejscowości działała również cegielnia. W latach 1922 i 1932 właścicielem dóbr obejmujących obszar 133 ha był [[Hans Lietke]] spod [[Morąg|Morąga]].
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
...
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
 
 
== Zabytki ==
 
We wsi znajduje się zabudowa charakterystyczna dla regionu Warmii. Pierwotne, historyczne budynki są zbudowane z czerwonej cegła oraz mają skośne dachy pochylone pod kątem 45 stopni, pokryte czerwoną dachówką ceramiczną. Najczęściej budynki te są ustawione kalenicami do drogi. Otwory okienne są zamknięte odcinkiem łuku, odwzorowanym w licu ściany układem cegieł.
 
*we wsi i okolicy znajdują się liczne kapliczki przydrożne (w samej wsi aż 6).
 
*krzyż św. Rocha (z legendą o uzdrawianiu chorych zwierząt) oraz
 
*kapliczka położona w lesie, pochodząca z 1874
 
* szkoła polska i niemiecka to dwa zabytkowe budynki, które zostały zaadaptowane na cele mieszkalne.
 
*dzwonniczka, umiejscowiona przy wjeździe do miejscowości.
 
  
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
Obecnie wieś jest wyludniona i w dużej mierze zapomniana przez współczesnych.
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
...
+
''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013. <br/>
<br/>
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. <br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] <br/>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 +
<references/>
  
<br/>
 
 
== Zobacz też ==
 
...
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
 +
[[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie niesołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1501-1600]]

Aktualna wersja na dzień 17:49, 18 sty 2015

Kołpaki

Rodzaj miejscowości osada
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Purda
Liczba ludności (2010) 131 (łącznie Trękus i Kołpaki)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Kołpaki
Kołpaki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Kołpaki
Kołpaki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Kołpaki (niem. Klein Puppen) – osada położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztynskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 131 mieszkańców[1].

Położenie

Osada położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km na południowy zachód od Trękusa.

Dzieje miejscowości

Jan Kołpak, który posiadał 3,5 łana ziemi w rejonie dzisiejszych Silic, za odstąpienie ich kapitule warmińskiej otrzymał w zamian w 1574 roku 7 łanów porośniętych lasem. Niegdyś był to czynny majątek zwany Puppen. Na ten czas opuszczony i zaniedbany wymagał rekultywacji. Kołpak otrzymał od kapituły zwolnienie od powinności lennych na okres 12 lat. Miejscowość funkcjonowała jako majątek służebny, który został podzielony między dwóch wolnych chłopów, z pochodzenia Prusów.

Pod koniec XVII wieku w Kołpakach gospodarzyli: Andrzej Kołakowski, Jan Rogala, Daniel Kołakowski i Piotr Mazucha. Po zaborze Warmii przez Prusy w miejscowości gospodarował Kazimierz Daniel i Walenty Piecyk. Według danych z 1785 roku Kołpaki były wsią na prawie chełmińskim, składającą się z 5 chałup. W 1820 roku cały obszar majątku należał do jednego właściciela. W 1876 roku był nim Jan Erdmann z żoną Marią z domu Gruszkiewicz.

W miejscowości działała również cegielnia. W latach 1922 i 1932 właścicielem dóbr obejmujących obszar 133 ha był Hans Lietke spod Morąga.

Obecnie wieś jest wyludniona i w dużej mierze zapomniana przez współczesnych.

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013

Przypisy

  1. łącznie Trękus i Kołpaki