Tymawa: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Tymawa | |nazwa = Tymawa | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Tymawy |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = wieś | + | |rodzaj miejscowości = wieś niesołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = ostródzki | |powiat = ostródzki | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Tymawa''' (niem. ''Thymau'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[Grunwald (gmina wiejska)|gminie Grunwald]]. |
| + | W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 68 mieszkańców. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | ==Położenie== | |
| − | + | Tymawa jest położona na obszarze [[Mazury Zachodnie|Mazur Zachodnich]] ([[Pojezierze Iławsko–Mazurskie]]), zajmuje wschodni skłon [[Garb Lubawski|Garbu Lubawskiego]]. Miejscowość leży w odległości około 14 km na południe od [[Olsztynek|Olsztynka]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Początki wsi sięgają 1328 roku, w którym funkcjonowała jako dobra rycerskie. W dokumentach z lat 1382–1384 pojawiła się postać sędziego ziemskiego rodem z Tymawy. W 1540 roku Tymawę zamieszkiwało 15 osób. Dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli. Pod koniec XVIII i w wieku XIX stanowiły własność rodziny von Brandtów. Nie zachowały się informacje dotyczące skutków epidemii dżumy w Tymawie w latach 1709-1711, choć należy wykluczyć, że wsi udało się uniknąć jej tragicznych skutków. W okresie 1820–1861 liczba mieszkańców wzrosła z 64 do 150 osób. Od końca XIX wieku i w początkach XX wieku majątek stanowił własność rodu Wernitz. Pałac został wzniesiony w 1891 roku. Otaczały go zabudowania gospodarcze oraz rozległy park założony w 2. połowie XIX wieku według projektu autorstwa [[Johann Larass|Johanna Larassa]]. Na wzgórzu znajdował się zachowany do dzisiaj [[Cmentarz rodowy w Tymawie|cmentarz rodowy]] właścicieli majątku. W roku 1925 miejscowość zamieszkiwało 279 osób, w 1939 Tymawa liczyła 188 mieszkańców. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Gospodarka== | |
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Leśnictwo Tymawa |leśnictwa]] należącego do [[Nadleśnictwo Olsztynek |Nadleśnictwa Olsztynek]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | |
| − | Przy drodze Tymawa - [[Zybułtowo]] na odcinku ok. 2 km | + | ==Przyroda== |
| − | + | Przy drodze Tymawa - [[Zybułtowo]] na odcinku ok. 2 km zlokalizowana jest [[Dębowa Droga w Tymawie| "Dębowa Droga"]] - pomnik przyrody złożony ze szpaleru 31 dębów o obwodzie 350-420 cm i wysokości 20 m. Inny pomnik przyrody to [[Głaz narzutowy w Jeziorze Tymawskim |głaz narzutowy]] znajdujący się na brzegu [[Jezioro Tymawskie |Jeziora Tymawskiego]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Zabytki == |
| − | + | *w okolicach znajduje się [[Grodzisko jaćwieskie koło Tymawy|grodzisko jaćwieskie]]; odkryto tylko jeden drobny ułamek średniowiecznej ceramiki o szarej barwie | |
| − | + | *[[Pałac w Tymawie| pałac]] wzniesiony w latach 90. XIX wieku; do dziś zachował się oryginalny kominek w pałacowym holu oraz zabudowania gospodarcze wzniesione na początku XX wieku; pałac wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków | |
| − | + | *w [[Park dworski w Tymawie|parku dworskim]] położony jest cmentarz rodowy | |
| − | + | *pomiędzy wsią Tymawa i [[Lubianek]] znajduje się mogiła żołnierza rosyjskiego (lokalizacja nieustalona), który poległ w walkach 26–28 sierpnia 1914 r. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | == Bibliografia == |
| + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995.<br/> | ||
| + | ''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [28.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [28.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://grodziska.eu/c57.html/ Sasinia i Ziemia Lubawska] [28.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [28.08.2013] | ||
| − | [[ | + | [[Kategoria: Powiat ostródzki]] |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Grunwald (gmina wiejska)]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 00:22, 19 sty 2015
| Tymawa | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś niesołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ostródzki |
| Gmina | Grunwald |
| Liczba ludności (2010) | 68 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-107 |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Tymawa | |
| Położenie na mapie Polski  Tymawa | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Tymawa (niem. Thymau) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Grunwald.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 68 mieszkańców.
Położenie
Tymawa jest położona na obszarze Mazur Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Mazurskie), zajmuje wschodni skłon Garbu Lubawskiego. Miejscowość leży w odległości około 14 km na południe od Olsztynka.
Dzieje miejscowości
Początki wsi sięgają 1328 roku, w którym funkcjonowała jako dobra rycerskie. W dokumentach z lat 1382–1384 pojawiła się postać sędziego ziemskiego rodem z Tymawy. W 1540 roku Tymawę zamieszkiwało 15 osób. Dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli. Pod koniec XVIII i w wieku XIX stanowiły własność rodziny von Brandtów. Nie zachowały się informacje dotyczące skutków epidemii dżumy w Tymawie w latach 1709-1711, choć należy wykluczyć, że wsi udało się uniknąć jej tragicznych skutków. W okresie 1820–1861 liczba mieszkańców wzrosła z 64 do 150 osób. Od końca XIX wieku i w początkach XX wieku majątek stanowił własność rodu Wernitz. Pałac został wzniesiony w 1891 roku. Otaczały go zabudowania gospodarcze oraz rozległy park założony w 2. połowie XIX wieku według projektu autorstwa Johanna Larassa. Na wzgórzu znajdował się zachowany do dzisiaj cmentarz rodowy właścicieli majątku. W roku 1925 miejscowość zamieszkiwało 279 osób, w 1939 Tymawa liczyła 188 mieszkańców.
Gospodarka
We wsi znajduje się siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Olsztynek.
Przyroda
Przy drodze Tymawa - Zybułtowo na odcinku ok. 2 km zlokalizowana jest "Dębowa Droga" - pomnik przyrody złożony ze szpaleru 31 dębów o obwodzie 350-420 cm i wysokości 20 m. Inny pomnik przyrody to głaz narzutowy znajdujący się na brzegu Jeziora Tymawskiego.
Zabytki
- w okolicach znajduje się grodzisko jaćwieskie; odkryto tylko jeden drobny ułamek średniowiecznej ceramiki o szarej barwie
- pałac wzniesiony w latach 90. XIX wieku; do dziś zachował się oryginalny kominek w pałacowym holu oraz zabudowania gospodarcze wzniesione na początku XX wieku; pałac wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
- w parku dworskim położony jest cmentarz rodowy
- pomiędzy wsią Tymawa i Lubianek znajduje się mogiła żołnierza rosyjskiego (lokalizacja nieustalona), który poległ w walkach 26–28 sierpnia 1914 r.
Bibliografia
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
Bank Danych Lokalnych GUS [28.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [28.08.2013]
Sasinia i Ziemia Lubawska [28.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [28.08.2013]
