Wały (gmina Purda): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Wałów | |dopełniacz wsi = Wałów | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = dawna wieś |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = <ref>brak informacji w Banku Danych Lokalnych GUS</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Wały ''' (niem. ''Wallen'') – dawna wieś, położona była w obecnym [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie | + | ''' Wały ''' (niem. ''Wallen'') – dawna wieś, położona była w obecnym [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 40: | Linia 39: | ||
Geneza nazwy jest związana z odkrytymi pozostałościami średniowiecznych wałów obronnych. Według relacji z 1889 roku właściciel majątku Palmowski posiadał mapę z 1801 roku z naniesionymi na nią wałami. Wały zostały jednak przez niego zaorane. Według relacji Palmowskiego wewnątrz wału znajdowały się metrowej grubości kłody dębowe. Wał usypany był z ciężkiej gliny, podczas gdy tutejsze gleby były lekkie. | Geneza nazwy jest związana z odkrytymi pozostałościami średniowiecznych wałów obronnych. Według relacji z 1889 roku właściciel majątku Palmowski posiadał mapę z 1801 roku z naniesionymi na nią wałami. Wały zostały jednak przez niego zaorane. Według relacji Palmowskiego wewnątrz wału znajdowały się metrowej grubości kłody dębowe. Wał usypany był z ciężkiej gliny, podczas gdy tutejsze gleby były lekkie. | ||
| − | + | Wieś pojawiła się jako niewielki folwark związany z posiadłościami jednej z polskich rodzin szlacheckich osiadłych na [[Warmia|Warmii]] – Badyńskich herbu Jelita, rezydujących w [[Maruny|Marunach]] pod [[Barczewo|Barczewem]]. Do rodziny od 1740 roku należały także [[Pajtuny]], a ponadto [[Radostowo (gmina Jeziorany) |Radostowo]] i [[Wesołowo (gmina Purda) |Wesołowo]] koło [[Giławy|Giław]]. Nazwa wsi ma polski rodowód. Według spisu majątkowego, sporządzonego w latach 1772–1773, Wały liczyły 3 łany. Właścicielem był katolik Badyński, który nie posiadał na nie żadnych przywilejów. Wały były zamieszkane w tym czasie przez 6 osób. Badyńscy mieli 6 synów, jednak wszystkie dobra należały do wdowy rezydującej w Marunach z trojgiem nieletnich jeszcze synów. Po jej śmierci w 1787 roku synowie sprzedali Pajtuny, ale folwark w Wałach i Wesołowie zachowali. Odziedziczył je czwarty z synów - Andrzej (1758–1831), który zbudował dla siebie w Wałach rezydencję dworską. Podobnie jak jego starsi bracia ukończył gimnazjum jezuickie w [[Reszel|Reszlu]]. Służył w wojsku [[Prusy |pruskim]] w Królewcu i dorobiwszy się stopnia kapitana, przeszedł na emeryturę. W 1820 roku, kiedy w dobrach osiadł Andrzej Badyński, w Wałach znajdowały się trzy budynki mieszkalne, z których jeden zapewne był dworem, oraz 14 mieszkańców. 5 lat po śmierci Badyńskiego, w 1836 roku folwark był zamieszkany przez 51 osób. Od 1837 roku nowym właścicielem Wałów i Wesołowa była rodzina Palmowskich. W 1851 roku dwór w Wałach strawił pożar. Budowla została jednak odbudowana. Według danych z 1889 roku, majątek rycerski Palmowskiego, tj. Wały z Wesołowem, liczył 459 ha. Kolejne dane pochodzą z lat 1905 i 1907. Wówczas właścicielem tego majątku był Karl von Palmowski, który posiadał również torfownię. W 1922 roku Wały i Wesołowo były własnością braci Zülke. Majątek liczył 465 ha. Po 1945 roku folwark w Wałach został przekształcony w [[Państwowe Gospodarstwo Rolne| PGR]]. | |
| − | Wieś | ||
| − | dworską. Podobnie jak jego starsi bracia | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013.<br/> | |
| − | + | [http://www.purda.pl/soectwa/prejowo.html| Strona Gminy Purda] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
[[Kategoria: Powiat olsztyński]] | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
Aktualna wersja na dzień 00:58, 19 sty 2015
| Wały | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | dawna wieś |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Liczba ludności (2010) | [1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wały | |
| Położenie na mapie Polski  Wały | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wały (niem. Wallen) – dawna wieś, położona była w obecnym województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda.
Spis treści
Położenie
Wieś położona była na Pojezierzu Olsztyńskim, w pobliżu wsi Prejłowo.
Dzieje miejscowości
Geneza nazwy jest związana z odkrytymi pozostałościami średniowiecznych wałów obronnych. Według relacji z 1889 roku właściciel majątku Palmowski posiadał mapę z 1801 roku z naniesionymi na nią wałami. Wały zostały jednak przez niego zaorane. Według relacji Palmowskiego wewnątrz wału znajdowały się metrowej grubości kłody dębowe. Wał usypany był z ciężkiej gliny, podczas gdy tutejsze gleby były lekkie.
Wieś pojawiła się jako niewielki folwark związany z posiadłościami jednej z polskich rodzin szlacheckich osiadłych na Warmii – Badyńskich herbu Jelita, rezydujących w Marunach pod Barczewem. Do rodziny od 1740 roku należały także Pajtuny, a ponadto Radostowo i Wesołowo koło Giław. Nazwa wsi ma polski rodowód. Według spisu majątkowego, sporządzonego w latach 1772–1773, Wały liczyły 3 łany. Właścicielem był katolik Badyński, który nie posiadał na nie żadnych przywilejów. Wały były zamieszkane w tym czasie przez 6 osób. Badyńscy mieli 6 synów, jednak wszystkie dobra należały do wdowy rezydującej w Marunach z trojgiem nieletnich jeszcze synów. Po jej śmierci w 1787 roku synowie sprzedali Pajtuny, ale folwark w Wałach i Wesołowie zachowali. Odziedziczył je czwarty z synów - Andrzej (1758–1831), który zbudował dla siebie w Wałach rezydencję dworską. Podobnie jak jego starsi bracia ukończył gimnazjum jezuickie w Reszlu. Służył w wojsku pruskim w Królewcu i dorobiwszy się stopnia kapitana, przeszedł na emeryturę. W 1820 roku, kiedy w dobrach osiadł Andrzej Badyński, w Wałach znajdowały się trzy budynki mieszkalne, z których jeden zapewne był dworem, oraz 14 mieszkańców. 5 lat po śmierci Badyńskiego, w 1836 roku folwark był zamieszkany przez 51 osób. Od 1837 roku nowym właścicielem Wałów i Wesołowa była rodzina Palmowskich. W 1851 roku dwór w Wałach strawił pożar. Budowla została jednak odbudowana. Według danych z 1889 roku, majątek rycerski Palmowskiego, tj. Wały z Wesołowem, liczył 459 ha. Kolejne dane pochodzą z lat 1905 i 1907. Wówczas właścicielem tego majątku był Karl von Palmowski, który posiadał również torfownię. W 1922 roku Wały i Wesołowo były własnością braci Zülke. Majątek liczył 465 ha. Po 1945 roku folwark w Wałach został przekształcony w PGR.
Bibliografia
Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Strona Gminy Purda [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ brak informacji w Banku Danych Lokalnych GUS
