Noc świętojańska

Noc Świętojańska
Henryk Siemiradzki, Noc ŚwiętojańskaHenryk Siemiradzki, Noc Świętojańska
Dzień	Pole-obowiązkowe

Noc Świętojańska ...

Etymologia

...

Zwyczaje na Warmii i Mazurach

Noc Świętojańska - Sobótka,Palinocka noc z 23 na 24 czerwca, wigilia św. Jana Chrzciciela; najkrótsza noc w roku. Noc magiczna, pełna czarów, tajemnicy i ... miłości. Łączyła w sobie pogański kult słońca i chrześcijańskie wspomnienie św. Jana. W przedzień święta na Mazurach gaszono wszelki ogień we wsiach. Na wbitym w ziemię dębowym palu kładziono koło od wozu i obracano je, aż pal zaczynał się tlić. Wówczas każdy z uczestników obrzędu zapalał ogień i zabierał go do domu.

Na Warmii zwyczaj występował w formie znacznie zredukowanej. Natomiast sobótka na Mazurach przebiegała pod znakiem bogactwa magicznych i wróżbiarskich elementów. W tę noc wszyscy mieszkańcy zbierali się na najbliższym wzgórzu. Przez całą noc palono ogniska, przy których tańczono i śpiewano - dziewczęta obowiązkowo w białych sukienkach i wiankach na głowie. Silna była wiara w oczyszczającą moc ognia. Często używano beczek po smole, które zapalano a następnie staczano z pagórków i wzgórz. Niekiedy zamiast beczek używano kół od wozu, okręconych słomą. W Noc Świętojańską najpopularniejsze były chyba wróżby matrymonialne. Ale na wyobraźnię najbardziej działała wiara, że tej nocy wzmaga się moc czarownic, istot demonicznych. Czarownice miały spotykać się na wzniesieniach Łysych Górach, latając na miotłach ze skopkami od mleka na głowach, siejąc szkody i spustoszenie. Aby zabezpieczyć się przed złymi mocami zwyczaj nakazywał kreślenie na drzwiach obory trzech krzyży lub zatykanie za drzwi domu i obór roślin o magicznych właściwościach: lipy, chabru, brzozy, klonu, łopianu. W Palinockę należało zebrac dziewięć rodzajów ziół - wśród nich nie mogło zabraknąć rumianku i białego bzu.

Między godziną 23 a 24 rozpoczynało się poszukiwanie siedmioletniego krzaka ligustrowego. Szczęśliwiec, który zerwał liście z krzaka wierzył, że spełnią się wszelkie jego życzenia. Mazurzy oczekiwali również na zakwitnięcie kwiatu paproci. Nieliczni decydowali się na jego poszukiwanie, w obawie przed diabłami i czarownicami.

W Sobótkę nie należało pracować. Ten, który złamał ten zakaz mógł się spodziewać gwałtownej śmierci (rozszarpanie przez zwierzę, którego używano do pracy) bądź spalenia gospodarstwa przez uderzenie pioruna. Przed Nocą Świętojańska zabraniano wchodzenia do wody - uważano, że w tym okresie zawiera ona szkodliwe dla zdrowia właściwości.

Inny zwyczaj głosił, że zioła należało zbierać tylko i wyłącznie do Sobótkę, ponieważ później tracą one swoją moc za sprawą opluwania ich przez czarownice.

Wierzenia

...

Symbole

• Kwiat paproci

Znaczenie

...

Bibliografia

1. Chłosta Jan, Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii, Olsztyn 2009.
2. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
3. Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.

Przypisy

<references>