Arklity: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = Mołtajny | |sołectwo = Mołtajny | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
− | |liczba ludności = 79<ref>Łącznie Arklity i | + | |liczba ludności = 79<ref>Łącznie Arklity i Górki (gm. Barciany).</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
− | ''' Arklity ''' (niem. ''Arklitten'') – [[wieś niesołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[gmina | + | ''' Arklity ''' (niem. ''Arklitten'') – [[wieś niesołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Barciany (gmina wiejska)|gminie Barciany]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[podział administracyjny|administracyjnie]] należała do województwa olsztyńskiego. |
− | Miejscowość w 2010 | + | Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z [[Górki|Górkami]]). Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Mołtajny]], w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Roman Głód]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/barciany_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [5.03.2014]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
+ | == Położenie == | ||
+ | Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu [[Jezioro Arklickie|Jeziora Arklickiego]], w odległości 15 km na północ od [[Barciany| Barcian]]. | ||
− | |||
− | |||
− | |||
[[File:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg|thumb|left|290 px|Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935]] | [[File:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg|thumb|left|290 px|Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935]] | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
− | Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 | + | Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez [[Zakon Krzyżacki]]. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego doprowadził on do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej. |
− | [[File:Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Ketrzynie.jpg|thumb|290 px|Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory | + | [[File:Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Ketrzynie.jpg|thumb|290 px|Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Ketrzynie]] |
− | Po zakończeniu | + | Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity. |
+ | |||
+ | Pałac w okresie powojennym został doprowadzony do ruiny. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Uruchomiono również przedszkole. W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób. | ||
+ | |||
+ | W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W [[lkwim: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie| kętrzyńskim muzeum]] przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy. | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
− | * | + | *ruiny późnobarokowego pałacu, wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna |
− | * | + | *pozostałości przypałacowego parku |
− | * | + | *zniszczony dawny cmentarz ewangelicki |
− | [[File: Pałac w Arklitach przez 1945 rokiem.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Arklitach | + | [[File: Pałac w Arklitach przez 1945 rokiem.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Arklitach przed 1945 r.]] |
+ | {{Przypisy}} | ||
+ | <references/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
− | + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | |
− | + | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar (przewodniczący komitetu red.) i in., Olsztyn 1978.<br/> | |
− | + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/> | |
− | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
− | + | [http://arklity.manifo.com/| arklity.manifo.com] [10.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#916/pl/i/arklity_-_zabytkowy_palac_w_ruinie| ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/> | |
− | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [5.03.2014]<br/> | |
− | |||
− | |||
− | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Barciany (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wieś niesołecka]] |
Wersja z 15:22, 9 lip 2014
Arklity | |
| |
![]() Ruiny pałacu w Arklitach
| |
Państwo | ![]() |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | kętrzyński |
Gmina | Barciany |
Sołectwo | Mołtajny |
Liczba ludności (2010) | 79[1] |
![]() {{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Arklity (niem. Arklitten) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z Górkami). Wieś wchodzi w skład sołectwa Mołtajny, w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje Roman Głód[2].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu Jeziora Arklickiego, w odległości 15 km na północ od Barcian.
Dzieje miejscowości
Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez Zakon Krzyżacki. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego doprowadził on do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej.
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity.
Pałac w okresie powojennym został doprowadzony do ruiny. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Uruchomiono również przedszkole. W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób.
W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W kętrzyńskim muzeum przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy.
Zabytki
- ruiny późnobarokowego pałacu, wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna
- pozostałości przypałacowego parku
- zniszczony dawny cmentarz ewangelicki
Przypisy
- Skocz do góry ↑ Łącznie Arklity i Górki (gm. Barciany).
- Skocz do góry ↑ bip.warmia.mazury.pl [5.03.2014]
Bibliografia
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar (przewodniczący komitetu red.) i in., Olsztyn 1978.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
arklity.manifo.com [10.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [5.03.2014]