Arklity: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              = Mołtajny
 
  |sołectwo              = Mołtajny
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 79<ref>Łącznie Arklity i Górki (gm. Barciany).</ref>
+
  |liczba ludności      = 79<ref>Łącznie: Arklity i Górki (gm. Barciany).</ref>
 
  |rok                  = 2010  
 
  |rok                  = 2010  
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
''' Arklity ''' (niem. ''Arklitten'') – [[wieś niesołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Barciany (gmina wiejska)|gminie Barciany]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[podział administracyjny|administracyjnie]] należała do województwa olsztyńskiego.  
+
''' Arklity ''' (niem. ''Arklitten'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Barciany (gmina wiejska)|gminie Barciany]]. W latach 1975–1998 miejscowość dministracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.  
  
 
Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z [[Górki|Górkami]]). Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Mołtajny]], w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Roman Głód]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/barciany_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [5.03.2014]</ref>.
 
Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z [[Górki|Górkami]]). Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Mołtajny]], w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Roman Głód]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/barciany_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [5.03.2014]</ref>.
Linia 36: Linia 36:
 
Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu [[Jezioro Arklickie|Jeziora Arklickiego]], w odległości 15 km na północ od [[Barciany| Barcian]].
 
Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu [[Jezioro Arklickie|Jeziora Arklickiego]], w odległości 15 km na północ od [[Barciany| Barcian]].
  
[[File:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg|thumb|left|290 px|Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935]]
+
[[File:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg|thumb|left|290 px|Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925–1935]]
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez [[Zakon Krzyżacki]]. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego doprowadził on do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej.
+
Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez [[Zakon Krzyżacki]]. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego ród ten doprowadził do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej.
 
[[File:Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Ketrzynie.jpg|thumb|290 px|Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Ketrzynie]]
 
[[File:Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Ketrzynie.jpg|thumb|290 px|Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Ketrzynie]]
 
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity.  
 
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity.  
  
Pałac w okresie powojennym został doprowadzony do ruiny. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Uruchomiono również przedszkole. W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób.  
+
W okresie powojennym pałac popadł w ruinę. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Wówczas uruchomiono również przedszkole.  
 +
 
 +
W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób.  
  
 
W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W [[lkwim: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie| kętrzyńskim muzeum]] przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy.
 
W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W [[lkwim: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie| kętrzyńskim muzeum]] przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy.
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*ruiny późnobarokowego pałacu, wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna
+
*ruiny późnobarokowego pałacu wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna
 
*pozostałości przypałacowego parku
 
*pozostałości przypałacowego parku
 
*zniszczony dawny cmentarz ewangelicki
 
*zniszczony dawny cmentarz ewangelicki
Linia 60: Linia 62:
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 
[http://arklity.manifo.com/| arklity.manifo.com] [10.03.2014]<br/>
 
[http://arklity.manifo.com/| arklity.manifo.com] [10.03.2014]<br/>
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]<br/>
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Główny Urząd Statystyczny]  [10.03.2014]<br/>
 
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#916/pl/i/arklity_-_zabytkowy_palac_w_ruinie| ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/>
 
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#916/pl/i/arklity_-_zabytkowy_palac_w_ruinie| ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/>
 
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [5.03.2014]<br/>
 
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [5.03.2014]<br/>

Wersja z 22:17, 31 lip 2014

Arklity

Ruiny pałacu w Arklitach
Ruiny pałacu w Arklitach
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Gmina Barciany
Sołectwo Mołtajny
Liczba ludności (2010) 79[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Arklity
Arklity
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Arklity
Arklity
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Arklity (niem. Arklitten) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany. W latach 1975–1998 miejscowość dministracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z Górkami). Wieś wchodzi w skład sołectwa Mołtajny, w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje Roman Głód[2].

Położenie

Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu Jeziora Arklickiego, w odległości 15 km na północ od Barcian.

Plik:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg
Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925–1935

Dzieje miejscowości

Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez Zakon Krzyżacki. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego ród ten doprowadził do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej.

Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Ketrzynie

Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity.

W okresie powojennym pałac popadł w ruinę. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Wówczas uruchomiono również przedszkole.

W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób.

W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W kętrzyńskim muzeum przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy.

Zabytki

  • ruiny późnobarokowego pałacu wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna
  • pozostałości przypałacowego parku
  • zniszczony dawny cmentarz ewangelicki
Pałac w Arklitach przed 1945 r.

Przypisy

  1. Skocz do góry Łącznie: Arklity i Górki (gm. Barciany).
  2. Skocz do góry bip.warmia.mazury.pl [5.03.2014]

Bibliografia

Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar (przewodniczący komitetu red.) i in., Olsztyn 1978.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
arklity.manifo.com [10.03.2014]
Główny Urząd Statystyczny [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [5.03.2014]