Arklity: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = Mołtajny | |sołectwo = Mołtajny | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
− | |liczba ludności = 79<ref>Łącznie Arklity i Górki (gm. Barciany).</ref> | + | |liczba ludności = 79<ref>Łącznie: Arklity i Górki (gm. Barciany).</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
− | ''' Arklity ''' (niem. ''Arklitten'') – | + | ''' Arklity ''' (niem. ''Arklitten'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Barciany (gmina wiejska)|gminie Barciany]]. W latach 1975–1998 miejscowość dministracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. |
Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z [[Górki|Górkami]]). Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Mołtajny]], w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Roman Głód]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/barciany_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [5.03.2014]</ref>. | Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z [[Górki|Górkami]]). Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Mołtajny]], w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Roman Głód]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/barciany_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [5.03.2014]</ref>. | ||
Linia 36: | Linia 36: | ||
Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu [[Jezioro Arklickie|Jeziora Arklickiego]], w odległości 15 km na północ od [[Barciany| Barcian]]. | Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu [[Jezioro Arklickie|Jeziora Arklickiego]], w odległości 15 km na północ od [[Barciany| Barcian]]. | ||
− | [[File:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg|thumb|left|290 px|Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata | + | [[File:Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925-1935.jpg|thumb|left|290 px|Piekarnia i sklep kolonialny w Arklitach. Lata 1925–1935]] |
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
− | Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez [[Zakon Krzyżacki]]. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego doprowadził | + | Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez [[Zakon Krzyżacki]]. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego ród ten doprowadził do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej. |
[[File:Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Ketrzynie.jpg|thumb|290 px|Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Ketrzynie]] | [[File:Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Ketrzynie.jpg|thumb|290 px|Kartusz herbowy pałacu w Arklitach. Zbiory Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Ketrzynie]] | ||
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity. | Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity. | ||
− | + | W okresie powojennym pałac popadł w ruinę. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Wówczas uruchomiono również przedszkole. | |
+ | |||
+ | W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób. | ||
W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W [[lkwim: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie| kętrzyńskim muzeum]] przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy. | W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W [[lkwim: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie| kętrzyńskim muzeum]] przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy. | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
− | *ruiny późnobarokowego pałacu | + | *ruiny późnobarokowego pałacu wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna |
*pozostałości przypałacowego parku | *pozostałości przypałacowego parku | ||
*zniszczony dawny cmentarz ewangelicki | *zniszczony dawny cmentarz ewangelicki | ||
Linia 60: | Linia 62: | ||
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
[http://arklity.manifo.com/| arklity.manifo.com] [10.03.2014]<br/> | [http://arklity.manifo.com/| arklity.manifo.com] [10.03.2014]<br/> | ||
− | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Główny Urząd Statystyczny] [10.03.2014]<br/> |
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#916/pl/i/arklity_-_zabytkowy_palac_w_ruinie| ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/> | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#916/pl/i/arklity_-_zabytkowy_palac_w_ruinie| ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/> | ||
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [5.03.2014]<br/> | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [5.03.2014]<br/> |
Wersja z 22:17, 31 lip 2014
Arklity | |
| |
![]() Ruiny pałacu w Arklitach
| |
Państwo | ![]() |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | kętrzyński |
Gmina | Barciany |
Sołectwo | Mołtajny |
Liczba ludności (2010) | 79[1] |
![]() {{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Arklity (niem. Arklitten) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany. W latach 1975–1998 miejscowość dministracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 79 mieszkańców (łącznie z Górkami). Wieś wchodzi w skład sołectwa Mołtajny, w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje Roman Głód[2].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu Jeziora Arklickiego, w odległości 15 km na północ od Barcian.
Dzieje miejscowości
Dzieje wsi sięgają roku 1359. W 1469 r. dobra zostały przekazane rodzinie von Schlieben przez Zakon Krzyżacki. Arklity przekształciły się w dziedziczną posiadłość rodu. Od tego czasu były majątkiem ziemskim, od XVI stulecia wchodzącym w skład klucza posiadłości rodu von Egolffsteinów. Po uzyskaniu tytułu hrabiowskiego ród ten doprowadził do utworzenia w roku 1782 majoratu. Zgodnie z głównym założeniem ordynacji, na której opierał się majorat, majątek dziedziczyć miał najstarszy syn. Ok. roku 1782 Albrecht von und zu Egolffstein wybudował okazały pałac. Na początku XX w. obszar majoratu obejmował 1904 ha. 1945 r. pałac został zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej.
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Arklity.
W okresie powojennym pałac popadł w ruinę. Odnowiono go w 1964 r., a jego wnętrza wykorzystano na biura PGR-u. Wówczas uruchomiono również przedszkole.
W 1970 r. Arklity były zamieszkane przez 207 osób.
W 1983 roku w pałacu wybuchł pożar. Wnętrza zostały bezpowrotnie zniszczone. W kętrzyńskim muzeum przechowywany jest komplet miśnieńskiej porcelany pałacowej, lustro, wazon, kinkiety oraz kartusz herbowy.
Zabytki
- ruiny późnobarokowego pałacu wzniesionego w 1782 r. Obecnie własność prywatna
- pozostałości przypałacowego parku
- zniszczony dawny cmentarz ewangelicki
Przypisy
- Skocz do góry ↑ Łącznie: Arklity i Górki (gm. Barciany).
- Skocz do góry ↑ bip.warmia.mazury.pl [5.03.2014]
Bibliografia
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar (przewodniczący komitetu red.) i in., Olsztyn 1978.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
arklity.manifo.com [10.03.2014]
Główny Urząd Statystyczny [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [5.03.2014]