Bajdy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 40: | Linia 40: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]] w 1388 roku. Miejscowość miała charakter wsi [[Prusowie|pruskiej]]. Jej pierwotna nazwa brzmiała ''Boyden'' i stanowiła nawiązanie do imienia pruskiego zasadźcy Boydy. Początkowo obszar wsi obejmował 24 łany. W 1782 roku miejscowość składała się z zaledwie trzech budynków mieszkalnych. W 1858 roku Bajdy były zamieszkane przez 128 osób, żyjących w siedmiu domach. Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] tutejszy majątek kupił przedsiębiorca, który wybudował we wsi mleczarnię i uruchomił produkcję sera tylżyckiego. W okresie międzywojennym w centrum wsi ówczesny właściciel majątku, Erich Edler von der Planitz wzniósł okazały [[pałac w Bajdach|pałac]] z wysoką wieżą widokową. W 1928 roku pałac zakupił notariusz z Zalewa Kurt Sender, który w 1935 roku sprzedał go państwu. Władze hitlerowskie uruchomiły tu specjalną szkołę (''Reichsführerinnenschule'') dla młodych entuzjastek młodzieżowego ruchu narodowo-socjalistycznego. Placówkę prowadził Związek Dziewcząt Niemieckich - żeńska sekcja Hitlerjugend dla dziewcząt w wieku 14-18 lat. W szkole w Bajdach przygotowywano dziewczęta do roli działaczek partyjnych, a także "czysto aryjskich żon i matek"; "nauka" obejmowała m.in. szkolenie ideologiczne, zajęcia kulturalne, sport. W czasie wojny z pałacu korzystało również wojsko (kwaterunek oraz szkolenia). W latach 1937-1939 miejscowość liczyła 240 mieszkańców. | + | [[File:Bajdy. Pałac.jpg|thumb|300px|left|Bajdy. Pałac w okresie międzywojennym]]Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]] w 1388 roku. Miejscowość miała charakter wsi [[Prusowie|pruskiej]]. Jej pierwotna nazwa brzmiała ''Boyden'' i stanowiła nawiązanie do imienia pruskiego zasadźcy Boydy. Początkowo obszar wsi obejmował 24 łany. W 1782 roku miejscowość składała się z zaledwie trzech budynków mieszkalnych. W 1858 roku Bajdy były zamieszkane przez 128 osób, żyjących w siedmiu domach. Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] tutejszy majątek kupił przedsiębiorca, który wybudował we wsi mleczarnię i uruchomił produkcję sera tylżyckiego. W okresie międzywojennym w centrum wsi ówczesny właściciel majątku, Erich Edler von der Planitz wzniósł okazały [[pałac w Bajdach|pałac]] z wysoką wieżą widokową. W 1928 roku pałac zakupił notariusz z Zalewa Kurt Sender, który w 1935 roku sprzedał go państwu. Władze hitlerowskie uruchomiły tu specjalną szkołę (''Reichsführerinnenschule'') dla młodych entuzjastek młodzieżowego ruchu narodowo-socjalistycznego. Placówkę prowadził Związek Dziewcząt Niemieckich - żeńska sekcja Hitlerjugend dla dziewcząt w wieku 14-18 lat. W szkole w Bajdach przygotowywano dziewczęta do roli działaczek partyjnych, a także "czysto aryjskich żon i matek"; "nauka" obejmowała m.in. szkolenie ideologiczne, zajęcia kulturalne, sport. W czasie wojny z pałacu korzystało również wojsko (kwaterunek oraz szkolenia). W latach 1937-1939 miejscowość liczyła 240 mieszkańców. |
| − | + | [[File:Bajdy. Szkoła dla dziewcząt.jpg|thumb|300px|left|Szkoła narodowo-socjalistyczna dla dziewcząt w pałacu w Bajdach]] | |
Pałac został zniszczony w 1945 roku; w styczniu tego roku w wyniku działań wojennych zawalił się dach budynku, a następnie rozszabrowano jego wyposażenie; w następnych latach ulegał dalszej dewastacji. Przez kilka lat stały jeszcze ściany wnętrz oraz wieża, później te resztki zostały rozebrane. Obecnie po dawnym założeniu przypominają pozostałości schodów do pałacu i zarośnięte resztki murów. | Pałac został zniszczony w 1945 roku; w styczniu tego roku w wyniku działań wojennych zawalił się dach budynku, a następnie rozszabrowano jego wyposażenie; w następnych latach ulegał dalszej dewastacji. Przez kilka lat stały jeszcze ściany wnętrz oraz wieża, później te resztki zostały rozebrane. Obecnie po dawnym założeniu przypominają pozostałości schodów do pałacu i zarośnięte resztki murów. | ||
Po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w latach 1945-1946 wieś nosiła nazwę ''Bajdowo'', wkrótce potem założono tu spółdzielnię produkcyjną (jedną z niewielu na terenie ówczesnego [[powiat morąski|powiatu morąskiego]], które nie zostały rozwiązane w 1956 roku). a Obecnie w Bajdach znajduje się plac zabaw dla dzieci oraz dwa boiska sportowe. | Po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w latach 1945-1946 wieś nosiła nazwę ''Bajdowo'', wkrótce potem założono tu spółdzielnię produkcyjną (jedną z niewielu na terenie ówczesnego [[powiat morąski|powiatu morąskiego]], które nie zostały rozwiązane w 1956 roku). a Obecnie w Bajdach znajduje się plac zabaw dla dzieci oraz dwa boiska sportowe. | ||
| − | + | [[File:Staw przed pałacem. Stan obecny.jpg|thumb|300px|left|Staw przed pałacem. Widok obecmny]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 16:20, 14 kwi 2014
| Bajdy | |
| | |
 Bajdy
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Zalewo |
| Liczba ludności (2010) | 192[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bajdy | |
| Położenie na mapie Polski  Bajdy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bajdy (niem. Boyden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Zalewo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946-1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 192 mieszkańców (łącznie z osadą Brzeziniak). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Teodorski[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 6 km na północny zachód od Zalewa, przy granicy z powiatem ostródzkim.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa Zakonu Krzyżackiego w 1388 roku. Miejscowość miała charakter wsi pruskiej. Jej pierwotna nazwa brzmiała Boyden i stanowiła nawiązanie do imienia pruskiego zasadźcy Boydy. Początkowo obszar wsi obejmował 24 łany. W 1782 roku miejscowość składała się z zaledwie trzech budynków mieszkalnych. W 1858 roku Bajdy były zamieszkane przez 128 osób, żyjących w siedmiu domach. Podczas I wojny światowej tutejszy majątek kupił przedsiębiorca, który wybudował we wsi mleczarnię i uruchomił produkcję sera tylżyckiego. W okresie międzywojennym w centrum wsi ówczesny właściciel majątku, Erich Edler von der Planitz wzniósł okazały pałac z wysoką wieżą widokową. W 1928 roku pałac zakupił notariusz z Zalewa Kurt Sender, który w 1935 roku sprzedał go państwu. Władze hitlerowskie uruchomiły tu specjalną szkołę (Reichsführerinnenschule) dla młodych entuzjastek młodzieżowego ruchu narodowo-socjalistycznego. Placówkę prowadził Związek Dziewcząt Niemieckich - żeńska sekcja Hitlerjugend dla dziewcząt w wieku 14-18 lat. W szkole w Bajdach przygotowywano dziewczęta do roli działaczek partyjnych, a także "czysto aryjskich żon i matek"; "nauka" obejmowała m.in. szkolenie ideologiczne, zajęcia kulturalne, sport. W czasie wojny z pałacu korzystało również wojsko (kwaterunek oraz szkolenia). W latach 1937-1939 miejscowość liczyła 240 mieszkańców.
Pałac został zniszczony w 1945 roku; w styczniu tego roku w wyniku działań wojennych zawalił się dach budynku, a następnie rozszabrowano jego wyposażenie; w następnych latach ulegał dalszej dewastacji. Przez kilka lat stały jeszcze ściany wnętrz oraz wieża, później te resztki zostały rozebrane. Obecnie po dawnym założeniu przypominają pozostałości schodów do pałacu i zarośnięte resztki murów.
Po zakończeniu II wojny światowej w latach 1945-1946 wieś nosiła nazwę Bajdowo, wkrótce potem założono tu spółdzielnię produkcyjną (jedną z niewielu na terenie ówczesnego powiatu morąskiego, które nie zostały rozwiązane w 1956 roku). a Obecnie w Bajdach znajduje się plac zabaw dla dzieci oraz dwa boiska sportowe.
Zabytki
- Pozostałości dawnego pałacu
Bibliografia
- Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo [data dostępu: 5.03.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
- Bajdy na Marienburg.pl [data dostępu: 5.03.2014]
- Pomorskie Forum Eksploracyjne [data dostępu: 5.03.2014]
Przypisy
- ↑ Łącznie Bajdy i Brzeziniak.
- ↑ http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=10&idsl=7&id=67[data dostępu: 5.03.2014]
