Dziarny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Dziarny ''' (niem. ''Gross Sehren'') – | + | ''' Dziarny ''' (niem. ''Gross Sehren'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Iława (gmina wiejska)|gminie Iława]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 170 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą: Dziarny, [[Dziarnówko]], [[Katarzynki]], [[Kozianka]], [[Mały Bór]], [[Nowy Ostrów]], [[Papiernia]], [[Smolniki]] i [[Rodzone]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Zieliński]]<ref>[http://www.gmina-ilawa.pl/dla_mieszkanca/jednostki-podlegle/ gmina-ilawa.pl] [05.03.2014]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 170 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą: Dziarny, [[Dziarnówko]], [[Katarzynki]], [[Kozianka]], [[Mały Bór]], [[Nowy Ostrów]], [[Papiernia]], [[Smolniki]] i [[Rodzone]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Zieliński]]<ref>[http://www.gmina-ilawa.pl/dla_mieszkanca/jednostki-podlegle/ gmina-ilawa.pl] [05.03.2014]</ref>. | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwotnie na tym | + | Pierwotnie na obszarze tym istniała [[Prusowie|pruska]] osada. W 1317 roku tereny te zostały połączone z Iławą drogą, która biegła wzdłuż rzeki [[Rzeka Iławka|Iławki]]. Z tego też roku pochodzi wzmianka, w której pojawia się nazwa wsi. W 1414 roku Dziarny zostały zniszczone. Wieś opustoszała po wojnie trzynastoletniej, co zmusiło ostatecznie [[Zakon krzyżacki]] do wystawienia nowego przywileju lokacyjnego. W 1507 roku z 50 łanów należących do wsi aż 20 było nieobsadzonych. |
| − | W 1789 roku we wsi funkcjonował folwark. Dziarny składały się wówczas z ośmiu budynków mieszkalnych. W tym czasie majątek wchodził w skład klucza dóbr rodziny | + | W 1789 roku we wsi funkcjonował folwark. Dziarny składały się wówczas z ośmiu budynków mieszkalnych. W tym czasie majątek wchodził w skład klucza dóbr rodziny von Finkenstein. W 1905 roku Dziarny były już samodzielnym majątkiem ziemskim, obejmującym obszar 426 ha. Pierwsza szkoła została założona na przełomie XVIII i XIX stulecia. W latach 1870–1872 wzniesiono nowy budynek szkolny. W pierwszej połowie XIX w. we wsi funkcjonował również tartak. W 1933 roku Dziarny (łącznie z [[Zielona Karczma|Zieloną Karczmą]], Małym Borem, [[Katarzynki|Katarzynkami]], Rodzonem, [[Pustkowo|Pustkowem]], Smolnikami oraz Nowym Ostrowiem) były zamieszkane przez 478 osób. |
| − | Liczba mieszkańców (łącznie folwark i wieś) | + | Liczba mieszkańców (łącznie folwark i wieś) na przestrzeni lat: |
| + | *1817 – 172 osoby | ||
| + | *1831 – 232 osoby | ||
| + | *1864 – 250 osób | ||
| + | *1871 – 278 osób | ||
| + | *1885 – 299 osób | ||
| + | *1895 – 262 osoby | ||
| + | *1905 – 165 osób (tylko folwark) | ||
| − | + | == Religia == | |
| + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iławie|parafii rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iławie]]. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *zespół folwarczny z przełomu XIX i XX wieku; składający się z części folwarcznej obejmującej dawne podwórze i przylegającego parku oraz kolonii mieszkalnej robotników folwarcznych. Budynki murowane obecnie znacznie przebudowane lub rozebrane; część założenia stanowią współczesne budynki gospodarcze; w kolonii mieszkalnej zachowały się trzy budynki. |
| − | * | + | *park dworski z przełomu XIX i XX wieku |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, na zachodnim skraju wsi, przy drodze polnej, własność parafii ewangelickiej; obiekt nieczynny; powierzchnia 0,04 ha |
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ||
Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | ||
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
| − | Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: [http://gmina-ilawa.mpzp.org/ | + | Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: [http://gmina-ilawa.mpzp.org/ Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/172/STRATEGIA_ROZWOJU_GMINY_ILAWA_2000-2015/ | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/172/STRATEGIA_ROZWOJU_GMINY_ILAWA_2000-2015/ Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
Aktualna wersja na dzień 18:15, 12 sty 2015
| Dziarny | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Iława |
| Liczba ludności (2010) | 170 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dziarny | |
| Położenie na mapie Polski  Dziarny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dziarny (niem. Gross Sehren) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 170 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą: Dziarny, Dziarnówko, Katarzynki, Kozianka, Mały Bór, Nowy Ostrów, Papiernia, Smolniki i Rodzone. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Zieliński[1].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, na południe od Jeziora Iławskiego, 4,5 km na południowy wschód od Iławy i na wschód od drogi wojewódzkiej nr 536.
Dzieje miejscowości
Pierwotnie na obszarze tym istniała pruska osada. W 1317 roku tereny te zostały połączone z Iławą drogą, która biegła wzdłuż rzeki Iławki. Z tego też roku pochodzi wzmianka, w której pojawia się nazwa wsi. W 1414 roku Dziarny zostały zniszczone. Wieś opustoszała po wojnie trzynastoletniej, co zmusiło ostatecznie Zakon krzyżacki do wystawienia nowego przywileju lokacyjnego. W 1507 roku z 50 łanów należących do wsi aż 20 było nieobsadzonych.
W 1789 roku we wsi funkcjonował folwark. Dziarny składały się wówczas z ośmiu budynków mieszkalnych. W tym czasie majątek wchodził w skład klucza dóbr rodziny von Finkenstein. W 1905 roku Dziarny były już samodzielnym majątkiem ziemskim, obejmującym obszar 426 ha. Pierwsza szkoła została założona na przełomie XVIII i XIX stulecia. W latach 1870–1872 wzniesiono nowy budynek szkolny. W pierwszej połowie XIX w. we wsi funkcjonował również tartak. W 1933 roku Dziarny (łącznie z Zieloną Karczmą, Małym Borem, Katarzynkami, Rodzonem, Pustkowem, Smolnikami oraz Nowym Ostrowiem) były zamieszkane przez 478 osób.
Liczba mieszkańców (łącznie folwark i wieś) na przestrzeni lat:
- 1817 – 172 osoby
- 1831 – 232 osoby
- 1864 – 250 osób
- 1871 – 278 osób
- 1885 – 299 osób
- 1895 – 262 osoby
- 1905 – 165 osób (tylko folwark)
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iławie.
Zabytki
- zespół folwarczny z przełomu XIX i XX wieku; składający się z części folwarcznej obejmującej dawne podwórze i przylegającego parku oraz kolonii mieszkalnej robotników folwarcznych. Budynki murowane obecnie znacznie przebudowane lub rozebrane; część założenia stanowią współczesne budynki gospodarcze; w kolonii mieszkalnej zachowały się trzy budynki.
- park dworski z przełomu XIX i XX wieku
- cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, na zachodnim skraju wsi, przy drodze polnej, własność parafii ewangelickiej; obiekt nieczynny; powierzchnia 0,04 ha
Przypisy
- ↑ gmina-ilawa.pl [05.03.2014]
Bibliografia
Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003 [05.03.2014]
Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
