Jerzy Olech: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Krzysztofk (dyskusja | edycje) |
|||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|opis grafiki = | |opis grafiki = | ||
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = 3 | + | |data urodzenia = 3 XI 1757 r. |
|miejsce urodzenia = Szczepankowo | |miejsce urodzenia = Szczepankowo | ||
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = 29 | + | |data śmierci = 29 XII 1820 r. |
|miejsce śmierci = Królewiec | |miejsce śmierci = Królewiec | ||
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Jerzy Olech''' - inna forma nazwiska ''Ollech'' (ur. 3 | + | '''Jerzy Olech''' - inna forma nazwiska ''Ollech'' (ur. 3 XI 1757 r. w [[Szczepankowo|Szczepankowie]], zm. 29 XII 1820 r. w [[Królewiec|Królewcu]]) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | Naukę pobierał w szkołach średnich w [[Pasym|Pasymiu]] i [[Królewiec|Królewcu]]. W 1776 | + | Naukę pobierał w szkołach średnich w [[Pasym|Pasymiu]] i [[Królewiec|Królewcu]]. W 1776 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Królewieckiego. |
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| − | W 1780 | + | W 1780 r. został nauczycielem w szkole katolickiej w [[Królewiec|Królewcu]]. Potem otrzymał stanowisko w kościele luterańskim. W 1786 r. ordynowany w Poczdamie na kapelana polowego, pełnił funkcję przy regimencie piechoty generała E. H. Gillerna, a od 1792 r. generała F. W. Hausena, stacjonującym w [[Królewiec|Królewcu]]. Funkcje polskiego proboszcza przy kościele św. Mikołaja w [[Królewiec|Królewcu]] (Steindamm-PolnischeKirche) objął 5 lutego 1795 r. i sprawował ją do śmierci. |
| − | + | Z powodu piastowanej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego oświecenia z [[lkwim:Ignacy Krasicki|Ignacym Krasickim]] na czele. Satyry i dwanaście bajek [[lkwim:Ignacy Krasicki|Krasickiego]] przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim "Preussisches Archir". | |
| − | Z | ||
| − | |||
Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z [[Krzysztof Mrongowiusz|Krzysztofem Mrongowiuszem]]. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z [[Samuel Bogumił Linde|Samuelem Bogumiłem Lindem]]. W [[Królewiec|Królewcu]] Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury. | Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z [[Krzysztof Mrongowiusz|Krzysztofem Mrongowiuszem]]. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z [[Samuel Bogumił Linde|Samuelem Bogumiłem Lindem]]. W [[Królewiec|Królewcu]] Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury. | ||
| − | W 1797 | + | W 1797 r. Olech i [[Krzysztof Mrongowiusz|Mrongowiusz]] wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie |
| − | w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, ale Olech w grudniu 1797 | + | w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, ale Olech w grudniu 1797 r. został mianowany kierownikiem i nauczycielem seminarium polskiego z pensją roczną 100 talarów. |
| − | Olech uważany był w [[Królewiec|Królewcu]] za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 | + | Olech uważany był w [[Królewiec|Królewcu]] za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 r. został tłumaczem urzędowym przy kolegium rządu [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] z pensją 20 talarów rocznie. |
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| − | Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz a także twórca | + | Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz, a także twórca polskiej literatury świeckiej dla Mazurów. Ogłaszał różne wydania i druczki ulotne, oryginalne i tłumaczenia z zakresu higieny i zdrowia. W 1795 r. Olech przetłumaczył na język polski popularny podręcznik szkolny Friedricha Eberharda Rochowa "Przyjaciel dzieci". Jerzy Olech nie szczędził pieniędzy na cele wydawnicze i własnym kosztem wydawał druki ulotne jak i własne, krótkie teksty pieśni. |
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Jerzy Olech umierając osierocił żonę i dwoje dzieci. Był niezmordowanym | + | Jerzy Olech umierając osierocił żonę i dwoje dzieci. Był niezmordowanym propagatorem mowy polskiej w [[Królewiec|Królewcu]] i na [[Mazury|Mazurach]], wychowany w środowisku polskim, pracował dla niego przez całe życie. Jego przekłady świadczą o dobrym opanowaniu języka polskiego, a cała jego działalność o wielkim umiłowaniu mowy ojczystej. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Wersja z 23:52, 28 mar 2014
| Jerzy Olech | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 XI 1757 r. Szczepankowo |
| Data i miejsce śmierci | 29 XII 1820 r. Królewiec |
Jerzy Olech - inna forma nazwiska Ollech (ur. 3 XI 1757 r. w Szczepankowie, zm. 29 XII 1820 r. w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Naukę pobierał w szkołach średnich w Pasymiu i Królewcu. W 1776 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Królewieckiego.
Praca
W 1780 r. został nauczycielem w szkole katolickiej w Królewcu. Potem otrzymał stanowisko w kościele luterańskim. W 1786 r. ordynowany w Poczdamie na kapelana polowego, pełnił funkcję przy regimencie piechoty generała E. H. Gillerna, a od 1792 r. generała F. W. Hausena, stacjonującym w Królewcu. Funkcje polskiego proboszcza przy kościele św. Mikołaja w Królewcu (Steindamm-PolnischeKirche) objął 5 lutego 1795 r. i sprawował ją do śmierci. Z powodu piastowanej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego oświecenia z Ignacym Krasickim na czele. Satyry i dwanaście bajek Krasickiego przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim "Preussisches Archir". Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z Krzysztofem Mrongowiuszem. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z Samuelem Bogumiłem Lindem. W Królewcu Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury.
W 1797 r. Olech i Mrongowiusz wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, ale Olech w grudniu 1797 r. został mianowany kierownikiem i nauczycielem seminarium polskiego z pensją roczną 100 talarów.
Olech uważany był w Królewcu za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 r. został tłumaczem urzędowym przy kolegium rządu Prus Wschodnich z pensją 20 talarów rocznie.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz, a także twórca polskiej literatury świeckiej dla Mazurów. Ogłaszał różne wydania i druczki ulotne, oryginalne i tłumaczenia z zakresu higieny i zdrowia. W 1795 r. Olech przetłumaczył na język polski popularny podręcznik szkolny Friedricha Eberharda Rochowa "Przyjaciel dzieci". Jerzy Olech nie szczędził pieniędzy na cele wydawnicze i własnym kosztem wydawał druki ulotne jak i własne, krótkie teksty pieśni.
Ciekawostki
Jerzy Olech umierając osierocił żonę i dwoje dzieci. Był niezmordowanym propagatorem mowy polskiej w Królewcu i na Mazurach, wychowany w środowisku polskim, pracował dla niego przez całe życie. Jego przekłady świadczą o dobrym opanowaniu języka polskiego, a cała jego działalność o wielkim umiłowaniu mowy ojczystej.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
