Arnika górska: Różnice pomiędzy wersjami
(→Morfologia) |
|||
Linia 22: | Linia 22: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
− | Arnika górska to bylina kłączowa. Wyrastająca z krótkiego kłącza, zielona, prosta, krótko omszona łodyga osiąga 15–60 cm wysokości. Na jej szczycie znajduje się jeden koszyczek oraz dwa po bokach (rzadziej cztery). Liście są całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe są zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w pary | + | Arnika górska to bylina kłączowa. Wyrastająca z krótkiego kłącza, zielona, prosta, krótko omszona łodyga osiąga 15–60 cm wysokości. Na jej szczycie znajduje się jeden koszyczek oraz dwa po bokach (rzadziej cztery). Liście są całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe są zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w pary, całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe są zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (1–3), naprzeciwległe, nieco lepkie, trójnerwowe, siedzące, obejmujące łodygę. |
Kwiaty arniki górskiej są złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6–8 cm. Dno koszyczka jest owłosione, zaś jego okrywa jest gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe są rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Kwitnie od czerwca (niziny) do sierpnia (góry). Owocem jest owłosiona niełupka o długości 4–5 mm. | Kwiaty arniki górskiej są złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6–8 cm. Dno koszyczka jest owłosione, zaś jego okrywa jest gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe są rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Kwitnie od czerwca (niziny) do sierpnia (góry). Owocem jest owłosiona niełupka o długości 4–5 mm. |
Wersja z 10:41, 11 lip 2014
Arnika górska | |
| |
Arnica montana | |
L. | |
Arnika górska – pokrój, źródło: wikimedia.org [20.05.2014] | |
Systematyka | |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | dwuliścienne |
Rząd | astrowce |
Rodzina | astrowate |
Rodzaj | arnika |
Gatunek | arnika górska |
Synonimy | |
Senecio arnica E.H.L. Krause |
Arnika górska (Arnica montana L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Astereaceae).
Spis treści
Morfologia
Arnika górska to bylina kłączowa. Wyrastająca z krótkiego kłącza, zielona, prosta, krótko omszona łodyga osiąga 15–60 cm wysokości. Na jej szczycie znajduje się jeden koszyczek oraz dwa po bokach (rzadziej cztery). Liście są całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe są zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w pary, całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe są zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (1–3), naprzeciwległe, nieco lepkie, trójnerwowe, siedzące, obejmujące łodygę.
Kwiaty arniki górskiej są złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6–8 cm. Dno koszyczka jest owłosione, zaś jego okrywa jest gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe są rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Kwitnie od czerwca (niziny) do sierpnia (góry). Owocem jest owłosiona niełupka o długości 4–5 mm.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje na terenach górskich i podgórskich Europy. W Polsce najliczniej występuje w Sudetach i na Pojezierzu Mazurskim, rzadziej na rozproszonych stanowiskach na Dolnym Śląsku, Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich i w Bieszczadach Zachodnich.
Arnika górska występuje na pogórzu; na niżu odnotowuje się ją sporadycznie. Najczęściej spotyka się ją w piętrze alpejskim i subalpejskim, na glebach kwaśnych, do wysokości 2500 m. Można ją znaleźć na polanach leśnych lub łąkach. Jest rośliną światłolubną, ale znoszącą okresowe zacienienie.
Wartość użytkowa
Arnika jest rośliną leczniczą, kosmetyczną i ozdobną (cała roślina jest trująca). Wprowadzenie w XVIII wieku arniki górskiej do aptek spowodowało wzrost jej popularności wśród zielarzy i aptekarzy. Prawdopodobnie niekontrolowany zbiór przyczynił się do jej przetrzebienia.
Obecnie surowiec zielarski pochodzi z upraw. Preparaty z arniki stosuje się zewnętrznie na krwiaki, stłuczenia, obrzęki pourazowe, oparzenia, ukąszenia owadów, a także do płukania jamy ustnej. Koszyczki kwiatowe zawierają liczne substancje czynne o działaniu przeciwzapalnym, przeciwreumatycznym i antyseptycznym. Stosowana wewnętrznie wzmacnia i uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, działa przeciwzakrzepowo, poprawia krążenie krwi. Wyciąg z kwiatów bywa stosowany do produkcji kremów i płynów do twarzy. Ze względu na swoje ozdobne kwiatostany należy do roślin uprawianych w ogródkach.
Arnika górska jest gatunkiem objętym w Polsce na siedliskach naturalnych ścisłą ochroną. Jest rośliną narażoną na wyginięcie (kategoria V na "Czerwonej Liście").
Ciekawostki
Dawniej w Bawarii, w wigilię św. Jana, arnikę umieszczano na brzegach pól wierząc, iż uchroni je ona przed gradobiciem. Ustawiona w oknie miała chronić przed uderzeniem pioruna.
Arnika górska zmniejsza swoją liczebność głównie na skutek zaniku odpowiednich siedlisk, w efekcie eutrofizacji, zacienienia i rozwoju ekspansywnych roślin zielnych oraz krzewinek. Zabiegi ochrony czynnej arniki górskiej realizowane są obecnie m.in. na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, arnika górska [20.04.2014]
Bibliografia
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11–20.
Wołkowycki Dan, Arnika górska, [w:] Monitoring gatunków roślin, t. 3, gios.gov.pl [20.05.2014]