Płucnica islandzka

Płucnica islandzka
Cetraria islandica
(L.) Ach.
Płucnica islandzka
Systematyka
Królestwo	grzyby
Podkrólestwo	{{{Podkrólestwo}}}
Gromada	grzyby workowe
Klasa	miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd	misecznicowce
Rodzina	tarczownicowate
Rodzaj	płucnica
Gatunek	płucnica islandzka
Synonimy

Płucnica islandzka (Cetraria islandica (L.) Ach.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).

Zwarty kobierzec płucnicy islandzkiej w borze sosnowym

Plecha

Plecha płucnicy islandzkiej jest krzaczkowata, do 10 cm wysokości, odcinki spłaszczone, czasem bardzo szerokie (do 3 cm), z pseudocyfelami (szczelinami)w postaci białych plamek na dolnej, jaśniejszej powierzchni. Miąższ i pseudocyfele P= pomarańczowe. Owocniki rzadko wykształcone, na spłaszczonych końcach łatek. Podobna płucnica kędzierzawa (C. ericetorum) ma klocowate wyrostki na brzegach odcinków a jej miąższ nie barwi się od P (P-).

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek ten występuje na piaszczystej ziemi w miejscach odsłoniętych, rzadziej w widnych borach. W Polsce miejscami pospolita i masowo rosnąca (np. na Mierzei Wiślanej, w Borach Tucholskich).

Wartość użytkowa

Plecha płucnicy islandzkiej ma właściwości lecznicze. Wykonany z niej napar od wieków używany był jako lekarstwo na choroby płuc i górnych dróg oddechowych, obecnie również wykorzystuje się ten gatunek do produkcji tabletek na nieżyt gardła oraz syropów i past do zębów. Aby zapobiec nadmiernej eksploatacji płucnicę islandzka objęto w Polsce częściową ochroną. Gatunek ten umieszczono również na "Czerwonej Liście" w grupie porostów narażonych na wymarcie (VU).

Ciekawostki

W skład plechy płucnicy islandzkiej wchodzą głównie węglowodany (lichenina, izolichenina, glukoza, galaktoza) – 70-80%, w mniejszym natomiast stopniu białka – 0,5-3%, tłuszcze – 1-2%, wosk – 1%, żywica – 3%, barwniki – 3% oraz tzw. "kwasy porostowe" (protolichesterynowy, lichesterynowy, fumaroprotocetrariowy) – 3-5%.

W przeszłości odwar z płucnicy islandzkiej stosowano do leczenia gruźlicy. Prawdopodobnie leczono nim także Fryderyka Chopina.

Substancje zawarte w plesze płucnicy mają właściwości tonizujące i antybiotyczne (smak gorzki), wykazują ponadto wysoką aktywność przeciwbakteryjną, w szczególności w stosunku do paciorkowców Streptococcus i gronkowców Staphylococcus.

Bibliografia

S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.

W. Fałtynowicz: Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych: Warszawa, 2012.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Płucnica_islandzka