Żurawina drobnolistkowa

Żurawina drobnolistkowa, żurawina drobnoowocowa (Oxycoccus microcarpus Turcz. ex Rupr., Vaccinium microcarpum (Turcz. ex Rupr.) Schmalh.) – gatunek rośliny zaliczany wg różnych autorów do odrębnego rodzaju żurawina (Oxycoccus Hill.) lub do sekcji w obrębie rodzaju borówka (Vaccinium L.), należący do rodziny wrzosowatych (Ericaceae).

W rodzaju tym wyodrębniano dawniej zwykle 4 gatunki, jednak po niedawnej rewizji taksonomicznej akceptowane są zwykle tylko 2 gatunki – północnoamerykańska żurawina wielkoowocowa (Oxycoccus macrocarpus (Aiton) Pursh., Vaccinium macrocarpon Aiton) i żurawina błotna (Oxycoccus palustris Pers., Vaccinium oxycoccus L.), rozprzestrzeniona na półkuli północnej. Oba gatunki występują w Polsce, pierwszy jako zadomowiony antropofit, drugi jako gatunek rodzimy. Żurawina drobnolistkowa, w przeciwieństwie do właściwej (wąsko ujętej) żurawiny błotnej, która jest tetraploidem, obejmuje rośliny diploidalne.

Vaccinum oxycoccos - żurawina błotna (Media:http://en.wikipedia.org/wiki/File:Vaccinum_oxycoccos_120604.jpg#metadata.ogg)

Morfologia

Zimozielona, drobna i delikatna krzewinka (chamefit zdrewniały). Jednoroczne pędy długości do 60 cm ma nagie lub słabo owłosione. Łodyga pojedyncza, nierozgałęziona, cienka, płożąca. Liście na krótkich ogonkach, drobne, o długości (2)3-5(6) mm i szerokości (1)2-2,5(3) mm, trójkątno jajowate (w zarysie trójkątne, z rozszerzonej nasady zwężające się ku wierzchołkowi) całobrzegie, na szczycie ostre, skórzaste, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, od spodu sinobiałe z woskowym nalotem. Kwiaty małe, wyrastające najczęściej pojedynczo (lub 2-3) na nagich (lub wyjątkowo z pojedynczymi włoskami) szypułkach z nagimi, jajowato-lancetowatymi podkwiatkami osadzonymi poniżej połowy długości szypułki, niekiedy nawet blisko nasady (w dolnej części szypułek). Kwitnienie od maja do sierpnia. Owocem jest jagoda, szerokości 5-7 mm, o kształcie jajowatym do gruszkowatego, barwy czerwonej do ciemnoczerwonej, wielonasienna. Rozmnaża się generatywnie przez nasiona oraz wegetatywnie przez odłogi (ukorzenione pędy).

Rozmieszczenie i ekologia

W Polsce występuje na torfowiskach wysokich i przejściowych.

Wartość użytkowa

Roślina lecznicza.

Żurawina drobnolistkowa dostarcza jadalnych jagód, z których wyrabia się galaretki i sos żurawinowy stanowiący tradycyjny dodatek do dziczyzny i indyka. Jej owoce są jednak znacznie mniejsze i mniej wartościowe niż owoce żurawiny wielkoowocowej.

Roślina rzadka, zagrożona i ustępująca. Gatunek w Polsce narażony na wymarcie (kategoria V na Czerwonej Liście).

Ciekawostki

Żurawina wielkoowocowa jest jednym z nielicznych gatunków roślin jagodowych, których zbiór został kompletnie zmechanizowany. Dla wielkoobszarowych plantacji na kontynencie amerykańskim opracowano dwie metody zmechanizowanego zbioru owoców żurawiny: przy użyciu wody oraz na sucho. Większość areału upraw żurawiny wielkoowocowej jest zbierana „na mokro”. Specjalnie usytuowane plantacje są jesienią zalewane wodą na głębokość około 20-50 cm. Przy użyciu specjalnych maszyn, owoce są strącane z krzewinek i wypływają na powierzchnie wody. Następnie jagody są zgarniane się w stronę taśmowego przenośnika, ładującego żurawinę wprost na ciężarówki. Tak zbierane owoce z racji dłuższego kontaktu z wodą trafiają bezpośrednio do zakładów przetwórczych.

Bibliografia

K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.

Linki zewnętrzne

http://jezioro.com.pl/flora/okaz.html?id=981

http://pl.wikipedia.org/wiki/Żurawina

http://zurawina.net/index.php/zurawina/zbior-zurawiny/