Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie
Budynek dawnej szkoły polskiej w Piasutnie, źródło: piasutno.w.interia.pl [23.03.2014]
Data założenia:	13 kwietnia 1931 r.
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Piasutno

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1931 r. i działała do 1932 r. Kierownictwo w szkole pełnił Jerzy Lanc. Była to pierwsza i jedyna szkoła polska na Mazurach.

Historia

Ewangelicka szkoła polska w Piasutnie powstała 13 kwietnia 1931 r. Organizatorem szkoły był Jan Boenigk, kierownik Polskiego Towarzystwa Szkolnego w Olsztynie, który został mianowany komisarzem Komisariatu Szkolnego z siedzibą w Szczytnie. Boenigk przyczynił się do powstania 23 lutego 1931 r. Komisji Szkolnej na Mazury w Szczytnie, która zajmowała się sprawą otwarcia szkół polskich na Mazurach. Jan Boenigk wraz z Walentym Habantem i Franciszkiem Barczem chodził po wsiach mazurskich i wzywał do składania wniosków o otwarcie szkół polskich. Staraniem członków Komisji podjęto decyzję o uruchomieniu szkoły polskiej w Piasutnie. Na ten cel wynajęto lokal u Wilhelminy Lumowej na Łęgu.

10 kwietnia 1931 r. przyjechał do Piasutna nauczyciel Jerzy Lanc. Na uroczyste otwarcie szkoły przybył prezes Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech i poseł na sejm pruski Jan Baczewski oraz Jan Boenigk. Zajęcia rozpoczęły się z dwojgiem dzieci, gdyż w obawie przed sankcjami gospodarczymi nakładanymi przez Niemców Mazurzy bali się posyłać dzieci do polskiej szkoły. Nie zniechęciło to Jerzego Lanca, który jako zaangażowany społecznik zjednał sobie miejscową ludność mazurską.

Szkoła stała się ośrodkiem życia wiejskiego. Wieczorami w izbie mieszkalnej Lanca zbierali się gospodarze wraz dziećmi, radzili się, rozmawiali, słuchali radia. Lanc był pod stałą obserwacją władz niemieckich. Często wizytował go radca szkolny i inspektor. Do Lanca przyjeżdżali handlarze, proponując mu nabycie rozmaitych przedmiotów (np. aparatu fotograficznego i lunety). Nauczyciel był też obiektem stałych napaści prasy szowinistycznej w Szczytnie i Olsztynie.

Lanc zmarł 1 marca 1932 roku. Przyczyn śmierci i jej okoliczności nie ustalono. Zwłoki Lanca przewieziono do Polski. Pochowano go w Szklarce, gdzie poprzednio pracował. Po tym wydarzeniu szkołę polską w Piasutnie zamknięto.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły był Jerzy Lanc, który został sprowadzony do pracy w polskim szkolnictwie na Mazurach ze Śląska Cieszyńskiego. Wcześniej pracował w szkole powszechnej w Szklarce Śląskiej, gdzie założył klub sportowy i kółko rolnicze.

Osiągnięcia

Istnienie szkoły polskiej w Piasutnie i działalność Lanca przyczyniły się do poprawy świadomości narodowej Mazurów. Możliwość rozmowy w języku polskim dawała im poczucie przynależności do Polski.

Uczniowie

Frekwencja uczniów w szkole była słaba. W kwietniu 1931 r. do szkoły uczęszczało dwoje dzieci. W maju 1931 r. było ich pięcioro. Jednak ze względu na groźby strony niemieckiej rodzice wycofywali dzieci ze szkoły polskiej. Ostatecznie nauczyciel uczył jedno dziecko – dziewczynkę.

Kamień pamiątkowy

We wsi Piasutno stoi kamień poświęcony pamięci Jerzego Lanca. Na kamieniu widnieje napis:

"W tym domu

uczył i zmarł

1931–1932

Jerzy Lanc".

Ciekawostki

Postać nauczyciela Jerzego Lanca została opisana przez Melchiora Wańkowicza w książce "Na tropach Smętka". Autor nazwał Lanca "Zielonym chłopakiem", po pierwsze dlatego, że Lanc uwielbiał bliski kontakt z przyrodą, piesze wędrówki po okolicy oraz sport, po drugie, Lanc był ufny, otwarty na ludzi i nowe środowisko, zbyt optymistycznie patrzący na dalsze funkcjonowanie szkoły polskiej na Mazurach.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 19191939, Olsztyn 1980.

Szczytno Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.

mojemazury.pl [23.03.2014]