Kapliczki w Gietrzwałdzie

Mała architektura sakralna
typ obiektu:	kapliczki
datacja:	XVIII/XIX-XX
powiat:	olsztyński
gmina:	Gietrzwałd
miejscowość:	Gietrzwałd

Kapliczki w Gietrzwałdzie

Położenie

Kapliczka w Gietrzwałdzie. © Stanisław Kuprjaniuk

Gietrzwałd to wieś parafialna i sanktuarium pielgrzymkowe z kościołem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Miejscowość znana przede wszystkim z objawień maryjnych, jakie miały miejsce od 27 czerwca do 16 września 1877 roku, których rezultatem na Warmii był znaczny wzrost religijności, a co za tym idzie — budowa wielu kapliczek i stawianie krzyży przydrożnych.

Opis

Kapliczka w Gietrzwałdzie. © Stanisław Kuprjaniuk

We wsi i w okolicach znaczna ilość kapliczek. Według szacunków jest ich dwanaście. Najstarszą jest kapliczka, wzniesiona na przełomie XVIII i XIX wieku, położona zaraz za wsią, przy rozwidleniu dróg do Woryt i Rentyn. Wysoka, na rzucie kwadratu, dwukondygnacyjna, z profilowanymi, łamanymi gzymsami. W pierwszej kondygnacji wysokie blendy zamknięte łukiem pełnym, w drugiej — głęboki, otwarty na trzy strony prześwit typowy dla kapliczek z latarniami. W obrębie sanktuarium cztery kapliczki, z których najważniejszą jest bardzo skromna w swojej formie, neogotycka kapliczka wybudowana na skraju wzniesienia kościelnego w czasie i w miejscu objawień. Jej poświęcenie nastąpiło 16 września 1877 roku. Po przeciwnej stronie schodów prowadzących do kościoła usytuowana jest druga kapliczka, również neogotycka. Została wzniesiona w 1866 roku. Jej forma jest nieco bardziej rozbudowana. Korpus opięty przez narożne skarpy. Dwie kolejne kapliczki znajdują za kościołem, przy drodze prowadzącej do cudownego źródełka. Obie pochodzą z końca XIX wieku. Jedna jest z wejściem do środka przez ostrołukowy otwór. Wewnątrz jej na ścianie relief ze sceną Zwiastowania. Druga kapliczka, o zwartej bryle na kamiennym cokołem, wyróżnia się obrastającym ją dzikim winem. W centrum wsi, na skrzyżowaniu dróg murowana z czerwonej cegły licowej kapliczka z 2. połowy XIX wieku. Budowla z narożnymi skarpami, wyżej zaś otwarty na cztery strony prześwit na figurę Marii. Pozostałe kapliczki we wsi znajdują się przy drodze biegnącej w kierunku Podlejek. Kapliczki wzniesione w 2. połowie XIX lub na początku XX wieku, murowane z czerwonej cegły licowej, o zróżnicowanych, skromnych formach architektonicznych. Dwie bardzo ciekawe kapliczki znajdują się na koloniach południowych. Jedna przy drodze prowadzącej do Łajs, druga na wypiętrzeniu w pobliżu torów kolejowych i przepływającej rzeki Pasłęki, będącej historyczną granicą Warmii. Kapliczki podobnie datowane na początek XX wieku i murowane z czerwonej cegły licowej, o wyraźnych cechach stylu neogotyckiego. Obie kapliczki obsadzone w asyście lipami i klonami.

Bibliografia

Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.

Kuprjaniuk Stanisław, Liżewska Iwona, Warmińskie kapliczki, Olsztyn 2012.

Linki zewnętrzne

http://www.kapliczkiwarmii.republika.pl/