Mazurska chata drewniana

Mazurska chata drewniana – model chaty drewnianej występujący na terenie Mazur do końca XIX w..

Chata z XIX w. z Gązwy na Mazurach z przełomu XVIII i XIX w. w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013

Historia

W pierwszej poł. XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż warmińskie, chaty mazurskie były jednoizbowe. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w..

Do XVIII w. drewniane chałupy na Warmii i Mazurach były głównie asymetryczne-, czyli dwudzielne – z wyróżnioną większą częścią mieszkalną i mniejszą częścią inwentarzową oraz poddaszem służącym za spichlerz. Dach pokryty był trzciną, kąt dachu wynosił około 40 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje - chałupy symetryczne-szerokofrontowe – trójdzielne, oraz materiały np. kamienną podmurówkę. Wnętrze typowej chaty warmińskiej w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była za zwyczaj czarna kuchnia – komin, którą otaczały pozostałe pomieszczenia. Wejście przez sień znajdowało się za zwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły niebieskie lub bordowe okiennice. Warmińskie chaty od mazurskich wyróżnia większa ilość detali architektonicznych i większe zróżnicowanie form np. chata podcieniowa. Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. warmińska