Mazurska chata drewniana: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Opis) |
|||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
}} <br /> | }} <br /> | ||
| − | |||
''' Mazurska chata drewniana ''' - inaczej chałupa, dom wiejski zbudowany z drewna, na [[Mazury|Mazurach]]. | ''' Mazurska chata drewniana ''' - inaczej chałupa, dom wiejski zbudowany z drewna, na [[Mazury|Mazurach]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Występowanie == | == Występowanie == | ||
| − | |||
Model chaty drewnianej występujący na terenie [[Mazury|Mazur]] do końca XIX w., zaliczany do [[tradycyjne budownictwo ludowe na Warmii i Mazurach|tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach]]. | Model chaty drewnianej występujący na terenie [[Mazury|Mazur]] do końca XIX w., zaliczany do [[tradycyjne budownictwo ludowe na Warmii i Mazurach|tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Opis == | == Opis == | ||
| − | |||
W pierwszej poł. XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż [[Warmińska chata drewniana | warmińskie]], chaty mazurskie były jednoizbowe z poddaszem wykorzystywanym jako spichlerz. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w.. | W pierwszej poł. XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż [[Warmińska chata drewniana | warmińskie]], chaty mazurskie były jednoizbowe z poddaszem wykorzystywanym jako spichlerz. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w.. | ||
| Linia 26: | Linia 21: | ||
Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty mazurskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim:Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku|Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku]], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] przykłady budownictwa ludowego. | Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty mazurskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim:Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku|Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku]], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] przykłady budownictwa ludowego. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Zdjęcia == | == Zdjęcia == | ||
| − | |||
[[Plik:Mazurska chata drewniana.jpg|240px|thumb|Mazurska chata drewniana dwudzielna z częścią inwentarzową z Gązwy na Mazurach z przełomu XVIII i XIX w. w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,<br/>źródło:[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f6/Poland._Olsztynek._Open_air_museum%2C_%28Skansen%29_009.JPG/ wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]] | [[Plik:Mazurska chata drewniana.jpg|240px|thumb|Mazurska chata drewniana dwudzielna z częścią inwentarzową z Gązwy na Mazurach z przełomu XVIII i XIX w. w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,<br/>źródło:[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f6/Poland._Olsztynek._Open_air_museum%2C_%28Skansen%29_009.JPG/ wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]] | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | |||
Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.<br/> | Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.<br/> | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| − | |||
http://www.muzeumolsztynek.com.pl/ | http://www.muzeumolsztynek.com.pl/ | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]] | [[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]] | ||
Wersja z 21:13, 9 sty 2014
| Budownictwo ludowe | |
| | |
| typ obiektu: | Mazurska chata drewniana |
| lokalizacja: | przydrożna |
| datacja: | do XIX w. |
Mazurska chata drewniana - inaczej chałupa, dom wiejski zbudowany z drewna, na Mazurach.
Spis treści
Występowanie
Model chaty drewnianej występujący na terenie Mazur do końca XIX w., zaliczany do tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach.
Opis
W pierwszej poł. XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż warmińskie, chaty mazurskie były jednoizbowe z poddaszem wykorzystywanym jako spichlerz. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w..
Tak jak na Warmii, dachy chat mazurskich pokryte były trzciną lub słomą, a kąt dachu wynosił około 45 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje - chałupy symetryczne-szerokofrontowe – trójdzielne, oraz materiały np. kamienną podmurówkę oraz ogniotrwałe pokrycie dachu np. dachówką, eternitem, blachą, czy papą.
Wnętrze typowej chaty warmińskiej w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była za zwyczaj czarna kuchnia – komin, otoczony pozostałymi pomieszczeniami. Wejście przez sień znajdowało się za zwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły zielone lub bordowe okiennice, czasem niebieskie i brązowe. Mazurskie chaty od warmińskich wyróżnia mniejsza ilość detali architektonicznych.
Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty mazurskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku, gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego.
Zdjęcia
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.
