Jakub Prawin: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 105: | Linia 105: | ||
<br/> | <br/> | ||
− | [[Kategoria: Administracja i polityka|Prawin, Jakub]][[Kategoria: Administracja państwowa|Prawin, Jakub]][[Kategoria: Wojewodowie|Prawin, Jakub]][[Kategoria: 1945-1989|Prawin, Jakub]]<br /> | + | [[Kategoria: Administracja i polityka|Prawin, Jakub]][[Kategoria: Administracja państwowa|Prawin, Jakub]][[Kategoria:Urzędnicy i funkcjonariusze państwowi]][[Kategoria:Wojewodowie|Prawin, Jakub]][[Kategoria: 1945-1989|Prawin, Jakub]]<br /> |
Aktualna wersja na dzień 11:31, 22 mar 2015
Jakub Prawin | |
| |
Jakub Prawin, źródło: www.uw.olsztyn.pl [10.08.2014] | |
Data i miejsce urodzenia | 18 kwietnia 1901 r., Tarnów |
Wojewoda Olsztyński | |
Okres urzędowania | od maja do listopada 1945 r. |
Szef Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech | |
Okres urzędowania | 1945–1950 |
Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego | |
Okres urzędowania | 1950–1957 |
Odznaczenia | |
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski | |
Order Czerwonej Gwiazdy | |
Złoty Krzyż Zasługi | |
Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia | |
Medal za Obronę Stalingradu | |
Krzyż Walecznych | |
Medal za Warszawę 1939-1945 | |
Medal 10-lecia Polski Ludowej | |
pośmiertnie Order Sztandaru Pracy I klasy |
Jakub Prawin (ur. 18 kwietnia 1901 r. w Tarnowie, zm. 7 lipca 1957 r. w Świdrach Małych k/Warszawy) – doktor praw, generał brygady Wojska Polskiego, Wojewoda Olsztyński, Szef Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech, Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego.
Spis treści
Życiorys
Urodzony w Tarnowie w roku 1901, syn Adolfa, zawiadowcy stacji kolejowej, i Bronisławy z Erlichów. Uczeń tarnowskiego gimnazjum, gdzie pod wpływem nauczyciela historii Włodzimierza Jarosza stał się socjalistą.
Studiował w Wiedniu. Studia ukończył z tytułem doktora ekonomii, ale nie poprzestał na tym. Był również absolwentem tamtejszej Wyższej Szkoły Handlu Zagranicznego. Równolegle studiował biologię i antropologię. W Wiedniu związał się z ruchem komunistycznym, a w 1920 r. wstąpił do Związku Młodzieży Komunistycznej (Kommunistischer Jugend-Verband).
Po powrocie do Polski w roku 1928 pracował w firmach ubezpieczeniowych i od początku dał się poznać jako obrońca praw związkowych. W 1931 r. wstąpił do Komunistycznej Partii Polski, gdzie był m.in. sekretarzem Komitetu Dzielnicowego (KD) Śródmieście i Wola oraz sekretarzem Wydziału Propagandy Komitetu Warszawskiego (KW) i członkiem KW KPP. Od maja 1935 do stycznia 1936 r. i od stycznia do maja 1937 r. był więziony w Berezie Kartuskiej za działalność wywrotową. We wrześniu 1939 roku, uciekając przez Niemcami, dotarł do Lwowa. Został przyjęty do Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej i trafił do Armii Czerwonej. Udział w Bitwie pod Stalingradem dał mu awans na majora. Następnie odkomenderowany do I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki służył w kwatermistrzostwie, w Wydziale Oświatowym, jako zastępca dowódcy dywizji ds. polityczno-wychowawczych. Został ranny w bitwie pod Lenino.
Po wypadku samochodowym, w którym został kontuzjowany we wrześniu 1944 roku, odkomenderowano go do służby państwowej. W latach 1944–1945 był dyrektorem departamentu w Ministerstwie Skarbu i dyrektorem departamentu ds. kolejnictwa w Ministerstwie Komunikacji. Jako Pełnomocnik Rządu Polskiego (mianowany 26 lutego 1945) przy 3 Froncie Białoruskim, a następnie Pełnomocnik Rządu na Okręg Warmińsko-Mazurski w dniu 23 marca 1945 o godz. 12.00 przejął administrację Warmii i Mazur. Od 23 maja 1945 r. do listopada 1945 r. był pierwszym wojewodą olsztyńskim. Jako wojewoda ukrócił krzywdzenie autochtonów. Rozumiał dramatyzm położenia Warmiaków i Mazurów w tym okresie.
W monografii Olsztyn 1353-2003 o Jakubie Prawinie tak pisze Bohdan Łukaszewicz: "Wielu Olsztynian żałowało odejścia Prawina, człowieka wykształconego, o dużej kulturze osobistej, ceniącego ludzi niezależnie od ich wyznania czy orientacji politycznej, co też nie pozostawało bez znaczenia — mitygującego nazbyt skrajnych, dogmatycznych pepeerowców. Był rzeczywistym włodarzem swego terenu. Jego następcy nie mieli już takiego autorytetu i pozycji".
Jego następcą został Zygmunt Robel, kiedy w listopadzie 1945 r. został skierowany do Berlina na stanowisko szefa Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech. Na tym stanowisku w roku 1946 został mianowany generałem brygady. W Berlinie inicjował działania rewindykacji zrabowanych Polsce dóbr materialnych i kulturalnych, polskich archiwów wywiezionych do Niemiec i niemieckich Archiwów Ziem Odzyskanych. W tym celu ściągnął do Berlina dyrektora Archiwów Akt Dawnych. Sprowadził do Polski dziewiętnaście wagonów akt z Warszawy, Gdańska, Torunia, Szczecina, Bydgoszczy, Elbląga, Pelplina oraz Malborka.
Po powrocie do Polski, od lipca 1950 r. aż do śmierci był wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego, zgodnie ze swym ekonomicznym wykształceniem. Zmarł tragicznie; na oczach swych bliskich utonął, kąpiąc się w Wiśle, 7 lipca 1957 roku.
We wszystkich wspomnieniach, zaczynając już od najwcześniejszych lat, Jakub Prawin był postrzegany jako humanista, człowiek życzliwy i uczynny. Wanda Pieniężna w swoich wspomnieniach przytacza przykład, jak to z okazji uroczystości grunwaldzkich wojsko ustawiło rusztowanie z drzewa brzozowego pod ołtarz do mszy polowej, ale jakiś "gorliwiec" kazał go rozebrać. Na wieść o tym pierwszy powojenny wojewoda olsztyński nakazał powtórne ustawienie rusztowania przez tych samych, którzy je zburzyli. Wyjeżdżającego z Olsztyna na placówkę w Berlinie Prawina uroczyście pożegnano na zamku, w sali kopernikowskiej, gdzie zarząd miasta wręczył mu dyplom honorowego obywatela miasta Olsztyna. Pieniężna wspomina również, że "społeczeństwo, w uznaniu dobrze spełnionego obowiązku, stworzyło fundusz stypendialny im płk. Prawina". Co dalej stało się z tym funduszem, bliżej nie wiadomo. Przez jakiś czas imię Prawina nosił jeszcze park koło olsztyńskiego zamku[1]
Odznaczenia i wyróżnienia
- Honorowy Obywatel Olsztyna
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Czerwonej Gwiazdy
- Złoty Krzyż Zasługi
- Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia
- Medal za Obronę Stalingradu
- Krzyżem Walecznych
- Medal za Warszawę 1939-1945
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- pośmiertnie Order Sztandaru Pracy I klasy
Ciekawostki
Interesował się muzyką. Marzył, żeby być dyrygentem. Swobodnie czytał najtrudniejsze partytury, choćby Beethovena. Grał na skrzypcach i fortepianie. Biografowie podkreślają również jego pasje sportowe.
Był wujem i wychowawcą Daniela Passenta, dziennikarza tygodnika "Polityka", dyplomaty.
Przypisy
- ↑ Poczet wojewodów [10.08.2014]
Zobacz też
"Gazeta Olsztyńska", Jedna z ciekawszych postaci pierwszych lat PRL-u w Olsztynie [10.08.2014]
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Olsztyn 1353-2003, red. S. Achremczyk, W. Ogrodziński
Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII, Wrocław-Warszawa-Kraków 1984-1985
pl.wikipedia.org, Jakub Prawin [10.08.2014]
Archiwum Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie [10.08.2014]