Grabowo (gmina Lubawa)

Grabowo
Kościół w Grabowie. Fot. Wannalis. Źródło: Commons Wikimedia
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Lubawa
Liczba ludności (2010)	682
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grabowo
Położenie na mapie Polski Grabowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grabowo (niem. Grabau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 682 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jolanta Bukowska.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 20 km na południowy wschód od Iławy i 10 km na północny wschód od Lubawy, na wschód od drogi krajowej nr 15.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w 1346 roku przez dwóch Prusów - Jedike i Bartłomieja. Wystawcą nadani obejmującego 40 łanów na prawie chełmińskim] był biskup chełmiński Otton. Akt lokacyjny został odnowiony w roku 1537 przez ówczesnego biskupa Jana Dantyszka. Jeszcze w XIV wieku wzniesiony został miejscowy kościół. W 1404 roku biskup chełmiński Arnold ufundował ołtarz św. Trójcy. W 1482 roku biskup Stefan konsekrował miejscowy kościół pw. św. Szymona i Judy. W 1567 roku biskup Stanisław Żelisławski wyraził zgodę na założenie karczmy w Grabowie. W 1627 roku biskup Jan Zadzik przekazał część ziemi szpitalowi św. Jerzego w Lubawie. W 1759 roku Grabowo składało się z 54 domostw i było zamieszkane przez 124 osoby. W 2. połowie XVIII wieku we wsi uruchomiona została szkoła. W 1807 roku, w okresie zajmowania Lubawy przez wojska marszałka Jean-Baptiste'a Bernadotte'a, w okolicy miejscowości doszło do starcia między Francuzami a kozakami. W latach 1803-1804 wzniesiony został według projektu warszawskiego architekta Hilarego Szpiclowskiego nowy kościół pw. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny.

W 1867 roku parafia Grabowo liczyła 1 439 mieszkańców. W jej skład wchodziły wsie: Władyki, Kołodziejki oraz Wiśniewo. W 1881 roku Grabowo składało się z 45 budynków mieszkalnych. Wieś liczyła 434 mieszkańców, w tym 11 wyznania ewangelickiego. W miejscowości działała biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz koło śpiewacze '"Harfa". W 1906 roku po decyzji o wprowadzeniu nauczania religii wyłącznie w języku niemieckim, w Grabowie wybuchł strajk szkolny. Uczestniczyła w nim setka uczniów. Strajk trwał dwa miesiące i zakończył się 21 stycznia 1907 roku. W 1928 roku wieś liczyła 667 mieszkańców.

Miejscowość jest siedzibą parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Edukacja

• Gimnazjum w Grabowie
• Szkoła Podstawowa w Grabowie

Zabytki

• Kościół wzniesiony w latach 1803-1804; odnawiany w 1888 i 1938 roku
• Zabytkowa dzwonnica kościelna
• Budynek plebanii
• Organistówka
• Tradycyjna kapliczka przydrożna
• Ogrodzenie cmentarne

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Śliwiński Józef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.

Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
Polska Niezwykła [05.03.2014]