Sady: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Sady   
+
  |nazwa                = Stare Sady   
 
  |herb wsi              =
 
  |herb wsi              =
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Sadów   
+
  |dopełniacz wsi        = Starych Sadów   
 
  |zdjęcie              =   
 
  |zdjęcie              =   
 
  |opis zdjęcia          =       
 
  |opis zdjęcia          =       
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat                = mrągowski  
 
  |powiat                = mrągowski  
 
  |gmina                = Mikołajki  
 
  |gmina                = Mikołajki  
Linia 15: Linia 14:
 
  |sołectwo              = Sady
 
  |sołectwo              = Sady
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 194
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 29: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Sady'''</big> (niem. Schaden) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa suwalskiego.
+
'''Stare Sady''' (niem. ''Schaden'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska) |gminie Mikołajki]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 194 mieszkańców<ref>łącznie Sady, Nowe Sady i Cimowo</ref>. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Andrzej Drabiński]]<ref>[http://www.bip.mikolajki.pl/jedpom.htm/ Strona Urzędu Gminy Mikołajki] [10.11.2014]</ref>.
 
+
<br/><br/>
 
 
  
 +
==Położenie==
 +
Miejscowość położona jest nad jeziorem [[Jezioro Tałty| Tałty]], w odległości ok. 5 km od [[Mikołajki |Mikołajek]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Mikołajki, gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: Mikołajskie, Tałty, Łukajno, część jeziora Śniadrwy oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się Mazurski Park Krajobrazowy a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.
+
[[Rudolf von Diepoltskirchen]] – komtur ryński – nadał w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 [[Włóka |włók]] na [[Prawo chełmińskie |prawie chełmińskim]] w celu lokacji [[Wieś dannicka |wsi dannickiej]] Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat [[Wolnizna |wolnizny]]. Jednak po 3 latach obowiązywało ich 8 dni [[Tłoka ręczna| tłoki ręcznej]] od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia [[Dziesięcina |dziesięciny]] na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z jeziora Tałty. W 1539 r. we wsi była tylko polska ludność.  
  
<br/>
+
Przed 1740 r. istniała w Sadach szkoła, w której w 1818 r. po polsku uczył Plewa. W 1860 r. do wsi przyłączoną osadę młyńską [[Dosie]], która powstała w 1733 r. W XX w. były we wsi dwa gospodarstwa dworskie. Pierwsze było własnościA Konrada Gorącego, obejmowało 19 włók, drugie rozciągało się na 23 włókach. Sady należały do parafii w Mikołajkach. W latach 70. XX w. do sołectwa należały następujące miejscowości: [[Cimowo]], [[Dybowo]] i [[Nowe Sady]].
  
=== Dzieje miejscowości ===
 
Rudolf von Diepoltskirchen – komtur ryński nadaje w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 włók na prawie chełmińskim w celu lokacji wsi dannickiej - Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat wolnizny. Jednak po 3 latach obowiązywała ich 8 – dniowa tłoka ręczna od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia dziesięciny na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z Jeziora Tałty. W 1539 r. we wsi była tylko polska ludność. Przed 1740 r. istniała w Sadach szkoła, w której w 1818 r. po polsku uczył Plewa. W 1785 r. było tu 8 dymów, w 1815 r. – 32, w 1838 r. – 34. Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 992 ha z 67 domami. W 1815 r. mieszkało we wsi 161 osób, w 1838 r. – 264 , pod koniec XIX w.- 319. W 1860 r. do wsi przyłączoną osadę młyńską Dosie, która powstała w 1733 r. W XX w. były we wsi dwa gospodarstwa dworskie. Pierwsze, Konrada Gorącego, obejmowało 19 włók, drugie rozciągało się na 23 włóki. Sady należały do parafii w Mikołajkach. W 1939 r. było tu 268 mieszkańców. W latach 70 XX w. do sołectwa należały następujące miejscowości: Cimowo, Dybowo i Nowe Sady.
 
  
<br/>
+
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
  
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
*1785 r. – 8 gospodarstw
  
Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Plewa.
+
*1815 r. – 32 gospodarstwa, 161 osób
<br/>
 
  
 +
*1838 r. – 34 gospodarstwa, 264 osoby
  
=== Zabytki: ===
+
*1939 r. – 268 osób
We wsi ostał się cmentarz ewangelicki z XIX w.
 
  
 +
==Religia==
 +
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Mikołajkach |parafii rzymskokatolickiej w Mikołajkach]].
 +
<br/>
  
 +
== Zabytki ==
 +
We wsi ostał się [[Cmentarz ewangelicki w Sadach|cmentarz ewangelicki]] z XIX w.
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia==
 
+
''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.<br/>
''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
+
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. X, Warszawa 1889.<br/>
 
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.11.2014]
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. X, Warszawa 1889, 960 ss.
 
  
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
 
www.mikolajki.pl
 
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat mrągowski]]
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 13:59, 21 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1401-1500]]

Aktualna wersja na dzień 23:26, 17 sty 2015

Stare Sady

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Mikołajki
Sołectwo Sady
Liczba ludności (2010) 194
Strefa numeracyjna (+48) 87
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Stare Sady
Stare Sady
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Stare Sady
Stare Sady
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Stare Sady (niem. Schaden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 194 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa pełni Andrzej Drabiński[2].

Położenie

Miejscowość położona jest nad jeziorem Tałty, w odległości ok. 5 km od Mikołajek.

Dzieje miejscowości

Rudolf von Diepoltskirchen – komtur ryński – nadał w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 włók na prawie chełmińskim w celu lokacji wsi dannickiej Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat wolnizny. Jednak po 3 latach obowiązywało ich 8 dni tłoki ręcznej od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia dziesięciny na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z jeziora Tałty. W 1539 r. we wsi była tylko polska ludność.

Przed 1740 r. istniała w Sadach szkoła, w której w 1818 r. po polsku uczył Plewa. W 1860 r. do wsi przyłączoną osadę młyńską Dosie, która powstała w 1733 r. W XX w. były we wsi dwa gospodarstwa dworskie. Pierwsze było własnościA Konrada Gorącego, obejmowało 19 włók, drugie rozciągało się na 23 włókach. Sady należały do parafii w Mikołajkach. W latach 70. XX w. do sołectwa należały następujące miejscowości: Cimowo, Dybowo i Nowe Sady.


Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

  • 1785 r. – 8 gospodarstw
  • 1815 r. – 32 gospodarstwa, 161 osób
  • 1838 r. – 34 gospodarstwa, 264 osoby
  • 1939 r. – 268 osób

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Mikołajkach.

Zabytki

We wsi ostał się cmentarz ewangelicki z XIX w.

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. X, Warszawa 1889.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.11.2014]

Przypisy

  1. łącznie Sady, Nowe Sady i Cimowo
  2. Strona Urzędu Gminy Mikołajki [10.11.2014]