Dom podcieniowy w Rozgarcie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk")
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Mała architektura2 sakralna infobox
 
{{Mała architektura2 sakralna infobox
 
<!-- w trakcie opracowania -->
 
<!-- w trakcie opracowania -->
  |nazwa        = Wielka architektura sakralna
+
  |nazwa        = Dom podcieniowy w Rozgarcie
  |typ obiektu  = kościół <!-- Parametr obowiązkowy  -->
+
  |typ obiektu  = dom podcieniowy <!-- Parametr obowiązkowy  -->
  |datacja      = 1890
+
  |datacja      = 1749
 
  |powiat      = elbląski
 
  |powiat      = elbląski
 
  |gmina        = Gronowo Elbląskie
 
  |gmina        = Gronowo Elbląskie
 
  |miejscowość  = Rozgart
 
  |miejscowość  = Rozgart
|parafia      = rzymsko-katolicka
+
}}  
}} <br/>
+
''' Dom podcieniowy w Rozgarcie ''' – znajduje się na końcu wsi, przy wyjeździe w kierunku [[Szaleniec|Szaleńca]].
''' Zbór pomennonicki w Rozgarcie '''  
+
<br/><br />
<br/>
+
 
== Położenie ==
+
== Położenie==
[[Plik:roz5.jpg|left|thumb|300px|Kościoł pomennonicki w Rozgarcie. © Stanisław Kuprjaniuk]][[Plik:roz3.jpg|right|thumb|350px|Wnętrze kościoła pomennonickiego w Rozgarcie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
+
[[Rozgart]] - wieś w [[Gronowo Elbląskie (gmina wiejska)|gminie Gronowo Elbląskie]], w [[Powiat elbląski|powiecie elbląskim]].
[[Rozgart]] - wieś położona na [[Żuławy Elbląskie|Żuławach Elbląskich]], w [[gmina Gronowo Elbląskie|gminie Gronowo Elbląskie]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]].
 
 
<br/>
 
<br/>
 
== Opis ==
 
== Opis ==
[[Plik:roz2.jpg|left|thumb|300px|Kościół pomennonicki w Rozgarcie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
+
Dom z wystawką podcieniową jest zdumiewający ze względu na swój wiek. Wybudowano go w 1749 roku. Data roczna budowy domu została zawarta na niezwykle ozdobnie kutej z żelaza chorągiewce wiatrowej. Powstały budynek reprezentuje typ dużych wiejskich budynków mieszkalnych z charakterystycznym podcieniem, które pojawiły się na [[Żuławy Wiślane|Żuławach Wiślanych]] i ziemiach polskich wraz z falą [[Mennonici|osadnictwa mennonickiego i olęderskiego]] z XVI i XVII wieku. Na jego przykładzie można wykazać dwie spełniane funkcje. Cześć zasadnicza domu była typowo mieszkalna, podczas gdy podcień i poddasze pełniły funkcje spiżarni. Należy zaznaczyć, że domy podcieniowe charakteryzowały się znaczną powierzchnią użytkową na parterze, jak i skrytym pod jego potężnym zadaszeniem. Z elementów architektonicznych, zastosowanych w tym domu, na uwagę zasługują filary podtrzymujące podcień i rysunek konstrukcji szachulcowej, odrzwia prowadzące do wnętrza domu, okna i okiennice, a także samo wnętrze, zrealizowane z wykorzystaniem wielu elementów drewnianych.
Wieś założona w 1355 roku przez komtura dzierzgońskiego [[Konrad Braunschweig|Konrada Braunschweiga]], który uposażył także kościół p.w. św. Katarzyny. Średniowieczna budowla z XIV wieku rozebrana została w latach 1655-1660. W 2. połowie XVI wieku nastąpiło osadnictwo holenderskie. W 1789 roku mieszkało tu 126 mennonitów, a w 1820 roku na 221 mieszkańców 83 było mennonitami. Wobec zniszczenia przez powódź zboru w [[Markusy|Markusach]] w 1890 roku przystąpiono do budowy ich kościoła w centrum Rozgartu. Nowopowstały zbór, znajdujący się po południowej stronie przecinającej wieś drogi, był filialnym w stosunku do [[zbór mennonicki w Jeziorze|zboru mennonickiego w Jeziorze]]. Budowla ceglana, na planie prostokąta, z niewielkim, prostokątnym prezbiterium; wnętrze salowe, przekryte łamanym, „angielskim” stropem z drewnianą emporą w północnej części. Elewacje ceglane, opięte lizenami, z oknami zamkniętymi łukiem ostrym. W elewacji zachodniej pośrodku uskokowy portal z ostrołukowym wejściem. W elewacji północnej wejście główne w analogicznie opracowanym portalu,. W szczycie sterczyna z pseudosygnaturką zwieńczoną wysokim, namiotowym daszkiem. W północno zachodnim narożniku parceli współczesna z kościołem, neogotycka ceglana dzwonnica, będąca ewenementem w budownictwie mennonickim. Po zakończeniu II wojny światowej, do 1957 roku służył jako magazyn. Obecnie kościół filialny, [[katolicki p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie|katolicki p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła]].
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 
== Ciekawostki ==
 
== Ciekawostki ==
Kościół pomennonicki w Rozgarcie służy dalej nie tylko potrzebom kultowym katolików, ale także przyjeżdżajacym cyklicznie do wsi mennonitów. Ostatnia ich wizyta odbyła się w 5 lipca 2013 roku. W kościele odbyło się wówczas nabożeństwo ekumeniczne.  
+
Obok domu podcieniowego w Rozgarcie w okolicy można zobaczyć inne domy w: [[Kępniewo|Kępniewie]], [[Dom podcieniowy w Stalewie|Stalewie]], [[Złotowo (gmina Stare Pole)|Złotowie]], [[Klecie|Kleciach]] oraz przebudowany na szkołę w [[Zwierzno|Zwierznie]].
<br/>
+
 
 +
==Galeria zdjęć==
 +
<gallery mode=packed widths=300px heights=300px perrow=5>
 +
Plik:roz7.jpg|<center>Dom podcieniowy w Rozgarcie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
 +
Plik:roz8.jpg|<center>Dom podcieniowy w Rozgarcie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
 +
Plik:roz6.jpg|<center>Dom podcieniowy w Rozgarcie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
 +
</gallery>
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
+
''Domy żuławskie. W poszukiwaniu zagubionej tradycji budownictwa'', Nowy Dwór Gdański 2009. <br>
 +
Laskowska Krystyna, ''W żuławskim domu'', Elbląg 2010.
 
<br/>
 
<br/>
[[Kategoria: Turystyka]][[Kategoria: Architektura]][[Kategoria: Zabytki]]
 
<br/>
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
+
[[Kategoria: Powiat elbląski]]
 
+
[[Kategoria: Gronowo Elbląskie (gmina wiejska)]]
 
+
[[Kategoria: Budownictwo ludowe]]
 
+
[[Kategoria: 1701-1800]]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
{{Mała architektura2 sakralna infobox
 
<!-- w trakcie opracowania -->
 
|nazwa        = Budownictwo ludowe
 
|typ obiektu  = chata <!-- Parametr obowiązkowy  -->
 
|datacja      = 1749
 
|powiat      = elbląski
 
|gmina        = Gronowo Górne
 
|miejscowość  = Rozgart
 
}} <br />
 
''' Dom podcieniowy w Rozgarcie '''
 
<br/>
 
== Położenie==
 
[[Plik:roz7.jpg|left|thumb|400px|Dom podcieniowy w Rozgarcie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
[[Plik:roz8.jpg|right|thumb|300px|Dom podcieniowy w Rozgarcie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
[[Plik:roz6.jpg|right|thumb|300px|Dom podcieniowy w Rozgarcie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
[[Rozgart]] - wieś w [[gmina Gronowo Elbląskie|gminie Gronowo Elbląskie]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]].
 
<br/>
 
== Opis ==
 
Dom podcieniowy w Rozgarcie znajduje się na końcu wsi, przy wyjeździe w kierunku [[Szaleniec|Szaleńca]]. Dom z wystawką podcieniową jes zdumiewający ze względu na swój wiek. Wybudowano go w 1749 roku. Data roczna budowy domu została zawarta na niezwykle ozdobnie kutej z żelaza chorągiewce wiatrowej. Powstały budynek reprezentuje typ dużych wiejskich budynków mieszkalnych z charakterystycznym podcieniem, które pojawiły się na [[Żuławy Wiślane|Żuławach Wiślanych]] i ziemiach polskich wraz z falą [[mennonici|osadnictwa mennonickiego i olęderskiego]] z XVI i XVII wieku. Na jego przykładzie można wykazać dwie spełniane funkcje. Cześć zasadnicza domu była typowo mieszkalna, podczas gdy podcień i poddasze pełniły funkcje spiżarni. Należy zaznaczyć, że domy podcieniowe charakteryzowały się znaczną powierzchnią użytkową na parterze, jak i skrytym pod jego potężnym zadaszeniem. Z elementów architektonicznych, zastosowanych w tym domu, na uwagę zasługują filary podtrzymujące podcień i rysunek konstrukcji szachulcowej, odrzwia prowadzące do wnętrza domu, okna i okiennice, a także samo wnętrze, zrealizowane z wykorzystaniem wielu elementów drewnianych.
 
<br/>
 
== Bibliografia ==
 
 
 
<br/>
 
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Architektura]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]]
 
<br/>
 

Aktualna wersja na dzień 07:54, 25 mar 2015

Dom podcieniowy w Rozgarcie

typ obiektu: dom podcieniowy
datacja: 1749
powiat: elbląski
gmina: Gronowo Elbląskie
miejscowość: Rozgart

Dom podcieniowy w Rozgarcie – znajduje się na końcu wsi, przy wyjeździe w kierunku Szaleńca.

Położenie

Rozgart - wieś w gminie Gronowo Elbląskie, w powiecie elbląskim.

Opis

Dom z wystawką podcieniową jest zdumiewający ze względu na swój wiek. Wybudowano go w 1749 roku. Data roczna budowy domu została zawarta na niezwykle ozdobnie kutej z żelaza chorągiewce wiatrowej. Powstały budynek reprezentuje typ dużych wiejskich budynków mieszkalnych z charakterystycznym podcieniem, które pojawiły się na Żuławach Wiślanych i ziemiach polskich wraz z falą osadnictwa mennonickiego i olęderskiego z XVI i XVII wieku. Na jego przykładzie można wykazać dwie spełniane funkcje. Cześć zasadnicza domu była typowo mieszkalna, podczas gdy podcień i poddasze pełniły funkcje spiżarni. Należy zaznaczyć, że domy podcieniowe charakteryzowały się znaczną powierzchnią użytkową na parterze, jak i skrytym pod jego potężnym zadaszeniem. Z elementów architektonicznych, zastosowanych w tym domu, na uwagę zasługują filary podtrzymujące podcień i rysunek konstrukcji szachulcowej, odrzwia prowadzące do wnętrza domu, okna i okiennice, a także samo wnętrze, zrealizowane z wykorzystaniem wielu elementów drewnianych.

Ciekawostki

Obok domu podcieniowego w Rozgarcie w okolicy można zobaczyć inne domy w: Kępniewie, Stalewie, Złotowie, Kleciach oraz przebudowany na szkołę w Zwierznie.

Galeria zdjęć

Bibliografia

Domy żuławskie. W poszukiwaniu zagubionej tradycji budownictwa, Nowy Dwór Gdański 2009.
Laskowska Krystyna, W żuławskim domu, Elbląg 2010.