Gaudynki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Gaudynek | |dopełniacz wsi = Gaudynek | ||
|zdjęcie = Gaudynki.jpg | |zdjęcie = Gaudynki.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Gaudynki [http://www.monar.net.pl/ | + | |opis zdjęcia = Gaudynki.<br>Źródło: [http://www.monar.net.pl/module-dpGallery-display-id_img-3.html www.monar.net.pl] [02.07.2014] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Gaudynki''' (dawniej Gaudynek, niem. ''Pappelheim'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 163 | + | ''' Gaudynki''' (dawniej Gaudynek, niem. ''Pappelheim'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 163 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stanisław Stachelek]]<ref>[http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=310 Strona Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w 1934 roku w następstwie likwidacji wsi [[Szwejkowo]] w ramach rozbudowy poligonu orzyskiego. Szwejkowo (''Gross Schweykowen'') zostało lokowane jako wieś czynszowa w 1550 roku na 20 | + | Wieś powstała w 1934 roku w następstwie likwidacji wsi [[Szwejkowo]] w ramach rozbudowy poligonu orzyskiego. Szwejkowo (''Gross Schweykowen'') zostało lokowane jako wieś czynszowa w 1550 roku na 20 łanach; cztery łany sołeckie wykupili: [[Marcin Reggosche|Marcin]] i [[Jonasz Reggosche]]. Na północ powstał niewielki majątek szlachecki, liczący 7 łanów, który należał m.in. do rodzin [[Rodzina Pułaskich|Pułaskich]] i [[Rodzina Eulenburg|Eulenburgów]] – nazywany był Małym Szwejkowem lub częściej – [[Szwejkówko|Szwejkówkiem]] (obecnie osada około 2 km na południe od Orzysza). W XVII wieku dobra szlacheckie powstały też w Szwejkowie. Początkowo ( od 1669 r.) należały do [[Starostwo ryńskie|starosty ryńskiego]] [[Jerzy Finck|Jerzego Krzysztofa Fincka]], a około 1690 roku przeszły w ręce rodziny[[rodzina von Heydeck| von Heydecków]]. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]]. Szkoła w Szwejkowie powstała w 1826 roku; w 1935 roku uczęszczało do niej 48. dzieci, zaś pracował jeden nauczyciel. W 1864 roku wieś liczyła 247 mieszkańców, a trzy lata później – 232 mieszkańców. |
W pierwszej połowie XX wieku znajdowała się w Gaudynkach gospoda u [[Johann Trohjan|Johanna Trohjana]]. | W pierwszej połowie XX wieku znajdowała się w Gaudynkach gospoda u [[Johann Trohjan|Johanna Trohjana]]. | ||
Wieś ma charakter ulicówki, dominuje nowe budownictwo; w pobliżu działa [[Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny W Gaudynkach|Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny MONAR-u]]. | Wieś ma charakter ulicówki, dominuje nowe budownictwo; w pobliżu działa [[Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny W Gaudynkach|Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny MONAR-u]]. | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w dużym stopniu zdewastowany | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w dużym stopniu zdewastowany | ||
| + | |||
| + | ==Przyroda== | ||
*pomnik przyrody: [[Głaz narzutowy w Gaudynkach|głaz narzutowy]], około 1,5 km od wsi, przy drodze do [[Nowe Guty|Nowych Gut]] (pozostałość największego niegdyś głazowiska na Mazurach; łącznie 12 tysięcy metrów sześciennych – większość głazów wykorzystano do budowy dróg i domów) | *pomnik przyrody: [[Głaz narzutowy w Gaudynkach|głaz narzutowy]], około 1,5 km od wsi, przy drodze do [[Nowe Guty|Nowych Gut]] (pozostałość największego niegdyś głazowiska na Mazurach; łącznie 12 tysięcy metrów sześciennych – większość głazów wykorzystano do budowy dróg i domów) | ||
| + | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br> | |
| − | + | von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.<br> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.<br> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004.<br> | |
| − | + | ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br> | |
| − | + | Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008.<br> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [29.08.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.orzysz.pl/ Gminna Ewidencja Zabytków] [29.08.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Gminy Orzysz] [30.08.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.monar.net.pl/ Otwarty Portal Monaru] [02.07.2014] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| Linia 62: | Linia 65: | ||
[[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]] | [[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
[[Kategoria: Wsie sołeckie]] | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| − | [[Kategoria: 1919- | + | [[Kategoria: 1919-1944]] |
Aktualna wersja na dzień 11:30, 14 mar 2016
| Gaudynki | |
| | |
![Gaudynki.Źródło: www.monar.net.pl [02.07.2014]](/index.php/Plik:Gaudynki.jpg) Gaudynki.
Źródło: www.monar.net.pl [02.07.2014] | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (2010) | 163 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gaudynki | |
| Położenie na mapie Polski  Gaudynki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gaudynki (dawniej Gaudynek, niem. Pappelheim) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 163 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Stachelek[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości około 2 km od brzegów jeziora Śniardwy, 7 km na południowy zachód od Orzysza, przy drodze krajowej nr 63 na odcinku Orzysz – Pisz. Na wschód od wsi znajdują się tereny poligonu orzyskiego.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1934 roku w następstwie likwidacji wsi Szwejkowo w ramach rozbudowy poligonu orzyskiego. Szwejkowo (Gross Schweykowen) zostało lokowane jako wieś czynszowa w 1550 roku na 20 łanach; cztery łany sołeckie wykupili: Marcin i Jonasz Reggosche. Na północ powstał niewielki majątek szlachecki, liczący 7 łanów, który należał m.in. do rodzin Pułaskich i Eulenburgów – nazywany był Małym Szwejkowem lub częściej – Szwejkówkiem (obecnie osada około 2 km na południe od Orzysza). W XVII wieku dobra szlacheckie powstały też w Szwejkowie. Początkowo ( od 1669 r.) należały do starosty ryńskiego Jerzego Krzysztofa Fincka, a około 1690 roku przeszły w ręce rodziny von Heydecków. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. Szkoła w Szwejkowie powstała w 1826 roku; w 1935 roku uczęszczało do niej 48. dzieci, zaś pracował jeden nauczyciel. W 1864 roku wieś liczyła 247 mieszkańców, a trzy lata później – 232 mieszkańców. W pierwszej połowie XX wieku znajdowała się w Gaudynkach gospoda u Johanna Trohjana. Wieś ma charakter ulicówki, dominuje nowe budownictwo; w pobliżu działa Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny MONAR-u.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w dużym stopniu zdewastowany
Przyroda
- pomnik przyrody: głaz narzutowy, około 1,5 km od wsi, przy drodze do Nowych Gut (pozostałość największego niegdyś głazowiska na Mazurach; łącznie 12 tysięcy metrów sześciennych – większość głazów wykorzystano do budowy dróg i domów)
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Bank Danych Lokalnych GUS [29.08.2013]
Gminna Ewidencja Zabytków [29.08.2013]
Strona Gminy Orzysz [30.08.2013]
Otwarty Portal Monaru [02.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Orzysz [30.08.2013]
