Jeruty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
  
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Jeruty   
+
|nazwa                = Jeruty   
 
  |herb wsi              =
 
  |herb wsi              =
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Jerut   
 
  |dopełniacz wsi        = Jerut   
  |zdjęcie              = Jeruty.jpg 
+
  |zdjęcie              =  
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe      
+
  |opis zdjęcia          =     
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat                = szczycieński
 
  |powiat                = szczycieński
Linia 30: Linia 29:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Jeruty''' (niem. ''Gross Jerutten'') – [[Wieś sołecka|wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)|gminie Świętajno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Jeruty''' (niem. ''Gross Jerutten'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)|gminie Świętajno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 326 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Elżbieta Jabłonowska]]<ref>[http://swietajno-ug.wwm.pl/cms2/content/view/2/3/ Strona Gminy Świętajno] [30.08.2013]</ref>.
 
+
<br/><br/>
  
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w odległości 5,5 km na zachód od [[Świętajno|Świętajna]], około 1 km na południe od drogi nr 53 na odcinku [[Szczytno]] – [[Rozogi (gmina Rozogi)|Rozogi]] i stacji kolejowej Jeruty na linii [[Olsztyn]] – [[Ełk]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]]. Miejscowość leży w odległości 5,5 km na zachód od [[Świętajno|Świętajna]], około 1 km na południe od drogi nr 53 na odcinku [[Szczytno]]-[[Rozogi]] i stacji kolejowej Jeruty na linii [[Olsztyn]]-[[Ełk]].
+
Wieś została założona w 1703 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] na 4 łanach; sołtysem był [[Fryderyk Spek]] z [[Marksewo|Marksewa]]. Mieszkańcy zajmowali się – oprócz rolnictwa – także sitarstwem oraz wyrobem chodaków z łyka drzewnego, czyli łykarstwem. W połowie XIX wieku wieś liczyła już 63 łany – powiększenie areału uzyskano dzięki karczunkowi lasów oraz osuszaniu bagien.
  
<br/>
+
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Jeruty jako miejscowość posiadającą szkołę.
  
=== Dzieje miejscowości ===
+
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w skład którego wchodzi również osada [[Chajdyce]].  
Wieś została założona w 1703 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] na 4 łanach; sołtysem był Fryderyk Spek z [[Marksewo|Marksewa]]. Mieszkańcy zajmowali się – oprócz rolnictwa – także sitarstwem oraz wyrobem chodaków z łyka drzewnego, czyli łykarstwem. W połowie XIX wieku wieś liczyła już 63 łany – powiększenie areału uzyskano dzięki karczunkowi lasów oraz osuszaniu bagien.
 
  
  
Aktualnie wieś jest siedzibą [[Sołectwo|sołectwa]], w skład którego wchodzi również osada [[Chajdyce]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Elżbieta Jabłonowska]]<ref> http://swietajno-ug.wwm.pl/cms2/content/view/2/3/ [data dostępu: 30.08.2013]</ref>.
+
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
  
 +
*1782 r. – 40 gospodarstw
  
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych
+
*1818 r. – 287 osób, 45 gospodarstw
  
1782 40 gospodarstw
+
*1858 r. 57 gospodarstw
  
1818 287 osób, 45 gospodarstw
+
*1939 r. 486 osób
  
1858 – 57 gospodarstw
+
== Zabytki ==
 
+
*zabudowa murowana i drewniana z przełomu XIX i XX wieku (m.in. chałupa, obora, stodoła, kostnica)
1939 – 486 osób
+
*budynek szkoły z 1920 r. (poprzedni został zniszczony w 1914 r.)
 
 
<br/>
 
 
 
=== Zabytki: ===
 
*Zabudowa murowana i drewniana z przełomu XIX i XX wieku (m.in. chałupa, obora, stodoła, kostnica)
 
*Budynek szkoły z 1920 r. (poprzedni został zniszczony w 1914 r.)
 
 
 
<br/>
 
  
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia ==
#Grabowski Sławomir, ''Z dziejów gminy Świętajno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 38-43.
+
Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br>
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
+
Grabowski Sławomir, ''Z dziejów gminy Świętajno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38–43.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
+
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/>
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/>
#Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 9.09.2013]
+
''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/>
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 9.09.2013]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [09.09.2013]<br/>
#Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 9.09.2013]
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [09.09.2013]<br/>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [09.09.2013]<br/>
 +
[http://swietajno-ug.wwm.pl/ Strona Gminy Świętajno] [30.08.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Aktualna wersja na dzień 11:43, 27 lis 2015

Jeruty

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Świętajno
Liczba ludności (2010) 326
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-140
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Jeruty
Jeruty
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Jeruty
Jeruty
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Jeruty (niem. Gross Jerutten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 326 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Jabłonowska[1].

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w odległości 5,5 km na zachód od Świętajna, około 1 km na południe od drogi nr 53 na odcinku SzczytnoRozogi i stacji kolejowej Jeruty na linii OlsztynEłk.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1703 roku jako osada szkatułowa na 4 łanach; sołtysem był Fryderyk Spek z Marksewa. Mieszkańcy zajmowali się – oprócz rolnictwa – także sitarstwem oraz wyrobem chodaków z łyka drzewnego, czyli łykarstwem. W połowie XIX wieku wieś liczyła już 63 łany – powiększenie areału uzyskano dzięki karczunkowi lasów oraz osuszaniu bagien.

W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Jeruty jako miejscowość posiadającą szkołę.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w skład którego wchodzi również osada Chajdyce.


Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

  • 1782 r. – 40 gospodarstw
  • 1818 r. – 287 osób, 45 gospodarstw
  • 1858 r. – 57 gospodarstw
  • 1939 r. – 486 osób

Zabytki

  • zabudowa murowana i drewniana z przełomu XIX i XX wieku (m.in. chałupa, obora, stodoła, kostnica)
  • budynek szkoły z 1920 r. (poprzedni został zniszczony w 1914 r.)

Bibliografia

Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38–43.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [09.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [09.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [09.09.2013]
Strona Gminy Świętajno [30.08.2013]

Przypisy

<references>