|
|
| (Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| | | | |
| | | | |
| − | {{Wieś infobox
| |
| − | |nazwa = Rozogi
| |
| − | |herb wsi =Herb gminy Rozogi.jpg
| |
| − | |flaga wsi =
| |
| − | |herb artykuł =
| |
| − | |dopełniacz wsi = Rozóg
| |
| − | |zdjęcie =
| |
| − | |opis zdjęcia =
| |
| − | |rodzaj miejscowości = wieś gminna
| |
| − | |województwo = warmińsko-mazurskie
| |
| − | |powiat = szczycieński
| |
| − | |gmina = Rozogi
| |
| − | |miejscowość podstawowa =
| |
| − | |sołectwo =
| |
| − | |wysokość =
| |
| − | |liczba ludności = 5 783
| |
| − | |rok = 2011
| |
| − | |strefa numeracyjna =(+48) 89
| |
| − | |kod pocztowy =12-114
| |
| − | |tablice rejestracyjne = NSZ
| |
| − | |SIMC =
| |
| − | |mapa wsi =
| |
| − | |kod mapy = PL-WN
| |
| − | |stopniN = 53 |minutN = 29 |sekundN = 01
| |
| − | |stopniE = 21 |minutE = 21 |sekundE = 28
| |
| − | |commons =
| |
| − | |wikipodróże =
| |
| − | |wikisłownik =
| |
| − | |www =
| |
| − | }}
| |
| − | <big>''' Rozogi''' (niem. ''Friedrichshof'') – [[wieś gminna]] położona w Polsce w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]], w [[Rozogi (gmina wiejska)|gminie Rozogi]].
| |
| | | | |
| − | W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo ostrołęckie|województwa ostrołęckiego]].
| |
| | | | |
| − | Rozogi przejściowo (w latach 1945-1946) nazywano także [[Frydrychowo|Frydrychowem]]. Dla odróżnienia od miejscowości [[Rozogi (gmina Sorkwity)|Rozogi]] w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]], wieś zwano również [[Rozogi Polskie|Rozogami Polskimi]].
| + | * [[Rozogi (gmina Rozogi)]] |
| − | <br/>
| + | * [[Rozogi (gmina Sorkwity)]] |
| − | | |
| − | === Charakterystyka fizjograficzna ===
| |
| − | Wieś położona jest 25 km na wschód od [[Szczytno|Szczytna]], nad [[Rzeka Szkwa|rzeką Szkwą]]. Przez wieś przebiegają drogi krajowe nr 53 i nr 59.
| |
| − | | |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | === Dzieje miejscowości ===
| |
| − | Miejscowość została założona na miejscu dawnej staropruskiej osady. 23 lutego 1645 roku niejaki [[Jakub Bieber]] otrzymał 60 łanów położonych po obu stronach rzeki Szkwy, dając tym samym początek nowej wsi. W okresie władzy księcia [[Albrecht Hohenzollern|Albrechta]] na niewielkim wzniesieniu znajdował się [[Zamek w Rozogach|zamek myśliwski]]. W 1665 roku w Rozogach wybudowano drewniany kościół, który po pożarze z 1700 roku odbudowano w całości z cegły. W 1728 roku zmarł w Rozogach człowiek liczący rzekomo 150 lat, a informacja ta przez pewien czas była obiektem żywego zainteresowania w całym kraju. W 1786 roku utworzono w Rozogach filię urzędu celnego w [[Pisz|Piszu]]. Reskrypt [[Fryderyk Wilhelm II|Fryderyka Wilhelma II]] króla pruskiego z 22 października 1789 roku podniósł Rozogi do rangi miasteczka i jednocześnie zmienił nazwę na Friedrichshof. W 1885 roku postawiono obecny kościół neogotycki. Według danych z roku 1896 parafia liczyła 9611 wiernych, z czego 8511 było Polakami. W 1834 roku utworzono przygotowawczą szkołę nauczycielską, a w 1866 roku w miejscowości założono [[Seminarium nauczycielskie w Rozogach|seminarium nauczycielskie]], przeniesione w 1884 roku do Szczytna.
| |
| − | W XIX wieku za sprawą korzystnego położenia na szlaku Szczytno-[[Myszyniec]]-[[Ostrołęka]] oraz bliskości granicy, Rozogi stały się najważniejszym ośrodkiem gospodarczym w tej części regionu. Miejscowość posiadała wówczas przywilej na prowadzenie 6 targów i jarmarków rocznie. W okolicy wydobywano bursztyn, działały trzy gorzelnie, dwie cegielnie. Na początku XIX wieku Rozogi zaliczano wraz z okolicznymi wsiami do najludniejszych obszarów regionu.
| |
| − | | |
| − | Na początku XIX wieku w Rozogach zaczęli się osiedlać przedstawiciele społeczności [[Żydzi w Prusach Wschodnich|żydowskiej]], zachęceni perspektywami jakie dawało wydobycie bursztynu w okolicach. Żydowscy mieszkańcy Rozóg trudnili się przede wszystkim handlem i rzemiosłem. W połowie XIX wieku diaspora żydowska w miejscowości liczyła około 50-60 osób. Około 1853 roku w Rozogach działał dom modlitewny. Na przełomie XIX i XX wieku społeczność żydowska zaczęła się zmniejszać.
| |
| − | W okresie [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] 1863/1864 Rozogi stały się ośrodkiem masowego przerzutu broni dla powstańców
| |
| − | Przed wybuchem [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] wybudowano kolej wąskotorową z [[Pupy|Pup]] do Rozóg. W czasie wojny linię przedłużono do Myszyńca, a następnie do Ostrołęki. Po wkroczeniu Rosjan 24 stycznia 1945 roku znaczna część miejscowości uległa zniszczeniu. Nowi osadnicy, którzy zaczęli przybywać do Rozóg pochodzili z terenu [[Kurpie|Kurpi]]. 19 czerwca 1945 roku pierwszym powojennym wójtem został [[Piotr Szydłowski]]. W 1947 roku powstała [[Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Rozogach|Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”]]. W 1976 roku doszło do likwidacja [[Parafia ewangelicka w Rozogach|parafii ewangelickiej w Rozogach]]. W 1995 roku miejscowość obchodziła 350-lecie lokacji, które uświetniła m.in. konferencja naukowa poświęcona dziejom Rozóg i [[Pogranicze mazursko-kurpiowskie|pogranicza mazursko–kurpiowskiego]]. Aktualnie funkcję [[wójt|wójta]] sprawuje [[Józef Zapert]]<ref>http://www.rozogi.pl/ug_rozogi/index.php?option=com_content&view=article&id=32&Itemid=18 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
| |
| − | | |
| − | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
| |
| − |
| |
| − | 1817 – 747
| |
| − | | |
| − | 1858 – 1655
| |
| − | | |
| − | 1878 – 2081
| |
| − | | |
| − | 1900 – 2075
| |
| − | | |
| − | 1939 - 1802
| |
| − | [[File:Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach.jpg|thumb|300px|Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach]]
| |
| − | | |
| − | [[File: Dwór w Rozogach z XIX wieku.jpg|thumb|300px|Dwór w Rozogach z XIX wieku]]
| |
| − | | |
| − | ===Kultura===
| |
| − | W miejscowości działa [[Gminna Biblioteka Publiczna w Rozogach|Gminna Biblioteka Publiczna]], [[Gminny Ośrodek Kultury w Rozogach|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz prywatne [[lkwim:Muzeum Mazursko-Kurpiowskie w Rozogach|Muzeum Kurpiowsko-Mazurskie]], założone w 1996 roku przez [[Henryk Dąbrowski|Henryka Dąbrowskiego]]. Są tutaj organizowane różne imprezy i wydarzenia kulturalne, m.in.:
| |
| − | *[[lkwim:Konkurs Palmy Wielkanocnej Rozogi 2011|Konkurs Palmy Wielkanocnej]]
| |
| − | *[[lkwim:Konkurs Tradycyjnej Plastyki Obrzędowej w Rozogach 2009|Konkurs Tradycyjnej Plastyki Obrzędowej]]
| |
| − | *[[Festiwal dla Seniorów w Rozogach |Festiwal dla Seniorów]]
| |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | ===Edukacja===
| |
| − | W miejscowości funkcjonuje [[Przedszkole Samorządowe "Kraina Uśmiechu" w Rozogach |Przedszkole Samorządowe "Kraina Uśmiechu"]], [[Szkoła Podstawowa w Rozogach| szkoła podstawowa]] oraz [[Zespół Szkół w Rozogach| zespół szkół]], w którego skład wchodzi [[Gimnazjum w Rozogach|gimnazjum]], [[Liceum Ogólnokształcące w Rozogach| liceum ogólnokształcące]], [[Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Absolwentów Zasadniczych Szkół Zawodowych w Rozogach |Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych]], [[Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Rozogach| Zasadnicza Szkoła Zawodowa]] oraz [[Liceum Profilowane dla Młodzieży w Rozogach|Liceum Profilowane dla młodzieży]].
| |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | ===Religia===
| |
| − | We wsi znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Marii Magdaleny]].
| |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | ===Bezpieczeństwo===
| |
| − | Od 1947 r. działa tu jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Rozogach|Ochotniczej Straży Pożarnej]].
| |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | === Ludzie związani z miejscowością ===
| |
| − | *[[lkwim:Elżbieta Kasznia |Elżbieta Kasznia]] (ur. 1957) – bibliotekarka, dyrektorka Gminnej Biblioteki Publicznej, wszechstronnie utalentowana twórczyni rękodzieła artystycznego, śpiewaczka ludowa.
| |
| − | *[[Fryderyk Kwiatkowski]], działacz mazurski, urodzony w 1875 roku w Rozogach. Był górnikiem, jako inwalida wrócił na [[Mazury]], mieszkał w [[Jedwabno|Jedwabnie]], potem w Rozogach. Aktywnie włączył się w działalność na rzecz Polski w okresie [[plebiscyt 1920 roku|plebiscytu w 1920 roku]]. Działał w [[Zjednoczenie Mazurskie|Zjednoczeniu Mazurskim]] oraz [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]]. Prześladowany w okresie władzy hitlerowskiej. W 1941 roku zamieszkał w [[Piecki|Pieckach]]. Zmarł w 1954 roku.
| |
| − | *[[lkwim:Zofia Sandomierska |Zofia Sandomierska]] – artystka ludowa, zajmuje się rękodziełem artystycznym, palmiarka.
| |
| − | *[[Józef Zapert]] (ur. 1957) - społecznik, samorządowiec, wójt gminy Rozogi.
| |
| − | *Rozogi pojawiają się w autobiograficznej powieści [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]] pt. ''Rodzinna Europa''. Noblista wspomina w niej swoją ucieczkę z Wilna w roku 1940, której trasa przebiegała przez okolice [[Ełk|Ełku]], [[Szczytno|Szczytna]], [[Wielbark|Wielbarka]] i Rozóg.
| |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | === Zabytki ===
| |
| − | *[[lkwim:Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach|Kościół pw. św. Marii Magdaleny]] z XVIII wieku
| |
| − | *Pomnik mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
| |
| − | *Zachowało się wiele przykładów budownictwa drewnianego z końca XIX wieku i pierwszej ćwierci wieku XX (m.in. chałupy na ul. 22 lipca, nr 23, 30; ul. 24 stycznia nr 28; ul. Warszawska nr 10
| |
| − | *Dawny [[Cmentarz ewangelicki w Rozogach|cmentarz ewangelicki]] z połowy XVIII wieku z murowaną bramą z 1800 roku, obecnie rzymskokatolicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej
| |
| − | *Budownictwo murowane z początków XX wieku, min. budynek szkoły z 1898 roku
| |
| − | *[[Dwór w Rozogach|Dwór]] wybudowany w XIX wieku, na przełomie XIX i XX stulecia należący do rodziny von Bieberstein. Zachowane pozostałości założenia parkowego. Na wzgórzu zlokalizowany jest [[Cmentarz rodowy w Rozogach|cmentarz rodowy]] dawnych właścicieli | |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | === Bibliografia ===
| |
| − | #Kudrzycki Zbigniew,''Z dziejów Rozóg. Pogranicze mazursko-kurpiowskie w XVII-XX wieku'', Toruń 2003.
| |
| − | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
| |
| − | #''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2012 r.'', Warszawa 2012 ; http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13647_PLK_HTML.htm
| |
| − | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
| |
| − | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
| |
| − | #''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
| |
| − | #Gminna ewidencja zabytków http://www.rozogi.pl/ug_rozogi/index.php?option=com_content&view=article&catid=12%3Agminna-ewidencja-zabytkow&id=92%3Agminna-ewidencja-zabytkow-strona-12&Itemid=42 [data dostępu: 23.08.2013]
| |
| − | #Wirtualny Sztetl: http://www.sztetl.org.pl/pl/city/rozogi/ [data dostępu: 23.08.2013]
| |
| − | {{Przypisy}}
| |
| − | <references/>
| |
| − | | |
| − | <br/>
| |
| − | | |
| − | [[Kategoria: Powiat szczycieński]]
| |
| − | [[Kategoria: Rozogi (gmina wiejska)]]
| |
| − | [[Kategoria: Wsie gminne]]
| |
| − | [[Kategoria: 1601-1700]]
| |
