Andrzej Batory

Andrzej Batory
Andrzej Batory Źródło: Commons Wikimedia [12.09.2013]
Data i miejsce urodzenia	1563 r. Siedmiogród
Data i miejsce śmierci	3 listopad 1599 Pasztorbuekk
Przyczyna śmierci	zabity przez chłopów szeklerskich

Andrzej Batory (ur. 1563 w Siedmiogrodzie, zm. 3 listopada 1599 w Pasztorbuekk koło Csikszentdomokos, rum. Sândominic) – książę Siedmiogrodu, biskup warmiński, kardynał.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

W latach 1578-1583 Batory zdobył wykształcenie w Kolegium Jezuitów w Pułtusku. Odbył tam kurs języka polskiego pod kierunkiem ks. Jakuba Wujka. Studia zaś ukończył w Rzymie.

Praca

W 1581 r. został kanonikiem warmińskim, a w 1583 r. proboszczem w Miechowie. 28 lipca 1584 r. otrzymał nominację papieską na biskupa koadiutora, ordynariusza warmińskiego Marcina Kromera. Nie przyjął jednak święceń biskupich. Batory nie był nawet kapłanem. Przyjął jedynie święcenia na subdiakona.

W 1584 r. Grzegorz XIII mianował Batorego na kardynała-diakona. Potrzebował, bowiem poparcia króla Polski w walce z Turcją. W trakcie nominacji biskup otrzymał tytuł Sancti Adriani in Foro, który w 1587 r. zmieniono na Sancti Angeli in Foro Piscium. Batory przybył ponownie do Rzymu w 1586 r., jako królewski wysłannik do kolejnego papieża, Sykstusa V.

Po śmierci Stefana Batorego, kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski wysunął kandydaturę kardynała Andrzeja na króla Polski. Kandydatura ta nie spotkała się z aprobatą kręgów szlacheckich. W 1589 r. Batory, zaś uzyskał polski indygenat. Andrzejowi Batoremu obiecano również następstwo na diecezji krakowskiej. Biskupem krakowski wybrano, jednak kardynała Jerzego Radziwiłła. Ostatecznie Andrzej Batory został następcą biskupa Marcina Kromera i 1589 r. objął w zarząd diecezję warmińską.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Andrzej Batory był świeckim zarządcą diecezji, bowiem nie posiadał święceń kapłańskich. Interesował się przede wszystkim życiem kościelnym i działalnością zakonów, które wspierał w duchu reformy soboru trydenckiego. W 1594 r. przeprowadził warmiński synod diecezjalny.

Batory otaczał się humanistami, sprowadził na Warmię wielu Węgrów. Był miłośnikiem polowań - na jego polecenie zbudowano dworek myśliwski w Bęsi i przekształcono zamek w Reszlu w letnią rezydencję myśliwską. Ufundował w kościele franciszkanów w Barczewie własny nagrobek w stylu renesansowym, w którym nie został pochowany. Biskup pozostawił po sobie bogaty księgozbiór.

Batory źle zarządzał majątkiem biskupstwa, gdyż jeszcze jego następca - Szymon Rudnicki spłacał pozostawione przez niego długi.

W 1599 r. jego stryjeczny bart - Zygmunt Batory przekazał mu władzę w Siedmiogrodzie. Batory udał się tam, został jednak pokonany przez hospodara wołoskiego - Michała Walecznego w bitwie pod Sybinem. Podczas ucieczki do Mołdawii Batory zginął zamordowany przez chłopów szeklerskich.

Ciekawostki

Andrzej Batory był synem Andrzeja Batorego i Małgorzaty Majláth, bratankiem króla Polski - Stefana.

Bibliografia

Obłąk Jan, Kopiczko Andrzej, Historia diecezji i archidiecezji warmińskiej, Olsztyn 2010, 261 ss.