Samopomoc Mazurska

Samopomoc Mazurska
Rodzaj organizacji	organizacja społeczna
Profil działalności	podtrzymywanie autonomii Mazurów, walka o poprawę sytuacji gospodarczej w regionie
Rok założenia	1922

Samopomoc Mazurska – organizacja powołana do życia 24 września 1922 roku we wsi Kobułty w powiecie szczycieńskim.

Historia

Powstanie organizacji wiąże się ze wzrostem konsolidacji ludności mazurskiej będącej odpowiedzią na działania towarzystw i związków niemieckich. Dużą rolę odegrała również zapowiadana przez władze parcelacja domen państwowych na Mazurach.

Zebranie założycielskie odbyło się w prywatnym mieszkaniu nauczyciela Ryszarda Rosego. Siedzibą organizacji miało zostać Szczytno. Teren działania Samopomocy Mazurskiej obejmował powiaty mazurskie położone w obrębie państwa niemieckiego. Organizacja reprezentowała nurt separatystyczny, podkreślający autonomię ludności mazurskiej. Samopomoc Mazurska nie utrzymywała kontaktów z ruchem polskim.

24 września w Dymrze w powiecie szczycieńskim doszło do oficjalnego powołania Samopomocy Mazurskiej.

Zarząd organizacji tworzyli:

• Gustaw Leyding senior (prezes)
• Ryszard Rose (pierwszy sekretarz)
• Gustaw Leyding junior (drugi sekretarz)
• August Luka (skarbnik)

Członkami zarządu było pięciu Mazurów.

Wkrótce prasa niemiecka rozpętała znacznych rozmiarów nagonkę na Samopomoc Mazurską, którą oskarżano o "konszachty" z ruchem polskim. Podkreślano, iż działacze nie mają praktycznie żadnego wpływu na nastroje panujące wśród Mazurów. Jednak przede wszystkim poddawano w wątpliwość sens istnienia organizacji. Działacze mieli ogromne trudności z zarejestrowaniem organizacji w sądzie, bez czego legalna działalność była praktycznie niemożliwa.

W 1923 roku rozwój organizacji został zahamowany. Liczba członków zaczęła się stopniowo zmniejszać. Sądy niemieckie wszystkich instancji odrzucały prośby o umieszczenie Samopomocy Mazurskiej w rejestrze stowarzyszeń. Próby wymuszenia zmiany polityki władz niemieckich w stosunku do sytuacji ludności mazurskiej nie spotykały się z żadnym odzewem. Jedyne oparcie znalazła organizacja w Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, która przychylnie odniosła się do jej celów statutowych. Ostatecznie w roku 1924 Samopomoc Mazurska przestała istnieć.

Cele i zadania organizacji

Cele organizacji skupiły się na działaniach zmierzających do zmiany postawy rządu niemieckiego w stosunku do sytuacji gospodarczej i kulturalnej Mazur. Działacze żądali doprowadzenia do podziału i możliwości bezpłatnego użytkowania łąk i pastwisk leśnych. Apelowali o przeprowadzenie parcelacji domen państwowych oraz większych obszarów dworskich.

Działalność

Samopomoc Mazurska skupiła w swych kręgach bezrolnych i małorolnych chłopów, a zatem najbiedniejsze środowiska wiejskiej ludności, dla których kwestie materialne i tożsamość lokalna stanowiły najważniejsze przesłanki. Organizacja nie miała charakteru antypaństwowego, a jej sprzeciw wobec procesu germanizacji wiązał się z walką o zachowanie etnicznej autonomii Mazurów. Samopomoc Mazurska miała skupiać w swych szeregach około 6 000 Mazurów.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.