Przednówek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Etnografia" na "Kategoria:Kultura niematerialna")
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
  |typ swieta            =   
 
  |typ swieta            =   
 
  |zwyczaje              =  
 
  |zwyczaje              =  
  |znaczenie            =  
+
  |znaczenie            = historyczne, niedokładne określenie czasu
 
  |symbole              =
 
  |symbole              =
 
  |inne nazwy            =
 
  |inne nazwy            =
Linia 14: Linia 14:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
 
+
''' Przednówek''' – niedokładne określenie czasu, w którym rozpoczynał się głód spowodowany wyczerpaniem nagromadzonych na zimę zapasów. Okres ten następował zwykle pod koniec zimy.
''' Przednówek''' -
+
<br/><br/>
 
 
<br/>
 
 
 
 
== Zwyczaje na Warmii i Mazurach ==
 
== Zwyczaje na Warmii i Mazurach ==
Przednówek - okres, w którym rozpoczynał się głód, spowodowany wyczerpaniem nagromadzonych zapasów. [[Mazurzy]] za jego początek uznawali 25 stycznia - święto nawrócenia [[Dzień św. Pawła|św. Pawła]]. W czasie nieurodzaju przednówek następował o wiele wcześniej Tego dnia kobiety nie przędły, co miało zapewnić udane nadchodzące zbiory oraz zapobiec działalności kretów na polach. W tym okresie dbano przede wszystkim o żywy inwentarz. Sami gospodarze zadowalali się najczęściej kiszoną kapustą. Warzyli również polewki z lebiody lub pokrzywy, a chleb wypiekano z otrąb, plew, słomy, dębowych liści lub żołędzi.
+
[[Mazurzy]] za jego początek uznawali dzień 25 stycznia, tj. święto nawrócenia [[Dzień św. Pawła|św. Pawła]]. W czasie nieurodzaju przednówek następował o wiele wcześniej. Tego dnia kobiety nie przędły, co miało zapewnić udane nadchodzące zbiory oraz zapobiec szkodom wyrządzanym na polach przez [[Kret|krety]]. W tym okresie dbano przede wszystkim o żywy inwentarz. Sami gospodarze zadowalali się najczęściej kiszoną kapustą. Warzyli również polewki z lebiody lub pokrzywy, a chleb wypiekali z otrąb, plew, słomy, dębowych liści lub żołędzi. Wszystko było uzależnione od majętności gospodarzy oraz wielkości zeszłorocznych zbiorów. Dla większości mieszkańców wsi był to czas wymuszonego postu.
 
 
 
 
nieprecyzyjne określenie czasu liczonego na wsi pomiędzy okresem kończenia się zapasów żywności z poprzedniego roku w gospodarstwach, zwykle pod koniec zimy, a okresem zazielenienia się łąk (w stopniu umożliwiającym rezygnację z karmienia bydła paszą zimową) i pierwszych plonów w nowym roku.
 
 
 
Dolegliwość przednówka i czas jego trwania były uzależnione od majętności gospodarzy, ale także od wielkości zbiorów w poprzednim roku. U gospodarzy bogatych było to określenie mało znaczące, wyznaczające tradycyjnie porę roku w okolicy przedwiośnia i wiosny, które w praktyce oznaczało okres spożywania typowych dla przednówka potraw – bazujących na produktach żywnościowych z ubiegłego roku, np. ziemniakach.
 
 
 
Dla gospodarzy biednych był to okres wymuszonego postu, podczas którego spożywano wszystko, co było do zjedzenia, łącznie z żywnością nadpsutą, czy też takimi roślinami, których w normalnej diecie nie stosowano (np. różnego rodzaju chwasty – komosa biała). Biedniejsi gospodarze byli ponadto zmuszeni do zaciągania pożyczek u bogatszych gospodarzy w gotówce lub w paszy, często na lichwiarskich zasadach, lub do prawie darmowej pracy (często tylko za jeden posiłek dziennie).
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Hochleitner Janusz, ''Kuchnia świąteczna na Warmii'', [w:] ''Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Kuchnia dawnych ziem pruskich - tradycja i nowoczesność'', red. Tomasz Chrzanowski, Olsztyn 2011, s. 132-148.
+
Hochleitner Janusz, ''Kuchnia świąteczna na Warmii'', [w:] ''Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Kuchnia dawnych ziem pruskich tradycja i nowoczesność'', red. Tomasz Chrzanowski, Olsztyn 2011, s. 132-148.<br/>
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
+
''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
{{Przypisy}}
 
<references>
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
<br/>
+
[[Kategoria: Kultura]][[Kategoria:Kultura niematerialna]][[Kategoria: Wierzenia i obyczaje]] [[Kategoria: Legendy i podania]]
[[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: Etnografia]][[Kategoria: Wierzenia i Obyczaje]] [[Kategoria: Legendy i Podania]]
 

Aktualna wersja na dzień 18:07, 17 mar 2015

Przednówek

Znaczenie historyczne, niedokładne określenie czasu

Przednówek – niedokładne określenie czasu, w którym rozpoczynał się głód spowodowany wyczerpaniem nagromadzonych na zimę zapasów. Okres ten następował zwykle pod koniec zimy.

Zwyczaje na Warmii i Mazurach

Mazurzy za jego początek uznawali dzień 25 stycznia, tj. święto nawrócenia św. Pawła. W czasie nieurodzaju przednówek następował o wiele wcześniej. Tego dnia kobiety nie przędły, co miało zapewnić udane nadchodzące zbiory oraz zapobiec szkodom wyrządzanym na polach przez krety. W tym okresie dbano przede wszystkim o żywy inwentarz. Sami gospodarze zadowalali się najczęściej kiszoną kapustą. Warzyli również polewki z lebiody lub pokrzywy, a chleb wypiekali z otrąb, plew, słomy, dębowych liści lub żołędzi. Wszystko było uzależnione od majętności gospodarzy oraz wielkości zeszłorocznych zbiorów. Dla większości mieszkańców wsi był to czas wymuszonego postu.

Bibliografia

Hochleitner Janusz, Kuchnia świąteczna na Warmii, [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Kuchnia dawnych ziem pruskich – tradycja i nowoczesność, red. Tomasz Chrzanowski, Olsztyn 2011, s. 132-148.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.