Bajdy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
|zdjęcie = Bajdy.jpg | |zdjęcie = Bajdy.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Bajdy | + | |opis zdjęcia = Bajdy.<br>Źródło: [http://www.it.umnowemiasto.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=808:bajdy&Itemid=20&lang=pl www.it.umnowemiasto.pl] |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 192<ref>Łącznie Bajdy i | + | |liczba ludności = 192<ref>Łącznie: Bajdy i Brzeziniak.</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Bajdy ''' (niem. ''Boyden'') – | + | ''' Bajdy ''' (niem. ''Boyden'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Zalewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego. |
| − | Miejscowość w 2010 | + | Miejscowość w 2010 r. liczyła 192 mieszkańców (łącznie z osadą [[Brzeziniak]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Tadeusz Teodorski]]<ref>[http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=10&idsl=7&id=67 zalewo.bil-wm.pl][5.03.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | + | [[Plik: Bajdy. Szkoła dla dziewcząt.jpg|right|290px|thumb| Szkoła narodowo-socjalistyczna dla dziewcząt w pałacu w Bajdach. Źródło: [http://forum.eksploracja.pl/viewtopic.php?f=134&t=10631&sid=197fdc180a4c0265bfce5eb084f38f25 www.forum.eksploracja.pl] ]] |
| + | [[Plik: Bajdy. Pałac.jpg|right|290px|thumb| Bajdy. Pałac w okresie międzywojennym. Źródło: [http://forum.eksploracja.pl/viewtopic.php?f=134&t=10631&sid=197fdc180a4c0265bfce5eb084f38f25 www.forum.eksploracja.pl] ]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], 6 km na północny zachód od [[Zalewo|Zalewa]], przy granicy z [[ | + | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], 6 km na północny zachód od [[Zalewo|Zalewa]], przy granicy z [[Powiat ostródzki|powiatem ostródzkim]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa [[Zakon | + | Wieś powstała w 1388 r. w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Miejscowość miała charakter wsi [[Prusowie|pruskiej]]. Jej pierwotna nazwa brzmiała ''Boyden'' i stanowiła nawiązanie do imienia pruskiego zasadźcy Boydy. Początkowo obszar wsi obejmował 24 łany. |
| − | |||
| − | |||
| − | + | W 1782 r. miejscowość składała się zaledwie z trzech budynków mieszkalnych. W 1858 r. Bajdy były zamieszkane przez 128 osób żyjących w siedmiu domach. | |
| − | + | Podczas I wojny światowej tutejszy majątek kupił przedsiębiorca, który wybudował we wsi mleczarnię i uruchomił produkcję sera tylżyckiego. W okresie międzywojennym w centrum wsi ówczesny właściciel majątku, Erich Edler von der Planitz, wzniósł okazały [[pałac w Bajdach|pałac]] z wysoką wieżą widokową. W 1928 r. pałac ów zakupił notariusz z Zalewa Kurt Sender, który w 1935 r. sprzedał go państwu. Władze hitlerowskie uruchomiły w nim specjalną szkołę dla młodych entuzjastek młodzieżowego ruchu narodowo-socjalistycznego (''Reichsführerinnenschule''). Placówkę prowadził Związek Dziewcząt Niemieckich – żeńska sekcja Hitlerjugend dla dziewcząt w wieku 14–18 lat. W szkole w Bajdach przygotowywano dziewczęta do roli działaczek partyjnych, a także "czysto aryjskich żon i matek"; "nauka" obejmowała m.in. szkolenie ideologiczne, zajęcia kulturalne i sport. W czasie wojny z pałacu korzystało również wojsko (kwaterunek oraz szkolenia). W latach 1937–1939 miejscowość liczyła 240 mieszkańców. | |
| − | + | Pałac został zniszczony w 1945 r. W styczniu tego roku w wyniku działań wojennych zawalił się dach budynku, a następnie rozszabrowano jego wyposażenie; w następnych latach budynek ulegał dalszej dewastacji. Przez kilka lat stały jeszcze ściany wnętrz oraz wieża, później i one zostały rozebrane. Obecnie o dawnym założeniu pałacowym przypominają pozostałości schodów do pałacu i zarośnięte resztki murów. | |
| − | + | W latach 1945–1946 wieś nosiła nazwę Bajdowo. Wkrótce założono tu spółdzielnię produkcyjną (jedną z niewielu na terenie ówczesnego powiatu morąskiego, które nie zostały rozwiązane w 1956 r.). Obecnie w Bajdach znajduje się plac zabaw dla dzieci oraz dwa boiska sportowe. | |
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *Pozostałości dawnego | + | *Pozostałości dawnego pałacu |
| − | < | + | {{Przypisy}} |
| − | + | <references/> | |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | |
| − | + | [http://www.zalewo.f117.pl/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=2125| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=5185&sid=f00da4b62215fb32bf5dff7fbe498faa marienburg.pl, Bajdy] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://forum.eksploracja.pl/viewtopic.php?f=134&t=10631&sid=197fdc180a4c0265bfce5eb084f38f25 Pomorskie Forum Eksploracyjne] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Zalewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]][[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 07:26, 9 kwi 2015
| Bajdy | |
| | |
 Bajdy.
Źródło: www.it.umnowemiasto.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Zalewo |
| Liczba ludności (2010) | 192[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bajdy | |
| Położenie na mapie Polski  Bajdy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bajdy (niem. Boyden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Zalewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 192 mieszkańców (łącznie z osadą Brzeziniak). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Teodorski[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 6 km na północny zachód od Zalewa, przy granicy z powiatem ostródzkim.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1388 r. w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Miejscowość miała charakter wsi pruskiej. Jej pierwotna nazwa brzmiała Boyden i stanowiła nawiązanie do imienia pruskiego zasadźcy Boydy. Początkowo obszar wsi obejmował 24 łany.
W 1782 r. miejscowość składała się zaledwie z trzech budynków mieszkalnych. W 1858 r. Bajdy były zamieszkane przez 128 osób żyjących w siedmiu domach.
Podczas I wojny światowej tutejszy majątek kupił przedsiębiorca, który wybudował we wsi mleczarnię i uruchomił produkcję sera tylżyckiego. W okresie międzywojennym w centrum wsi ówczesny właściciel majątku, Erich Edler von der Planitz, wzniósł okazały pałac z wysoką wieżą widokową. W 1928 r. pałac ów zakupił notariusz z Zalewa Kurt Sender, który w 1935 r. sprzedał go państwu. Władze hitlerowskie uruchomiły w nim specjalną szkołę dla młodych entuzjastek młodzieżowego ruchu narodowo-socjalistycznego (Reichsführerinnenschule). Placówkę prowadził Związek Dziewcząt Niemieckich – żeńska sekcja Hitlerjugend dla dziewcząt w wieku 14–18 lat. W szkole w Bajdach przygotowywano dziewczęta do roli działaczek partyjnych, a także "czysto aryjskich żon i matek"; "nauka" obejmowała m.in. szkolenie ideologiczne, zajęcia kulturalne i sport. W czasie wojny z pałacu korzystało również wojsko (kwaterunek oraz szkolenia). W latach 1937–1939 miejscowość liczyła 240 mieszkańców.
Pałac został zniszczony w 1945 r. W styczniu tego roku w wyniku działań wojennych zawalił się dach budynku, a następnie rozszabrowano jego wyposażenie; w następnych latach budynek ulegał dalszej dewastacji. Przez kilka lat stały jeszcze ściany wnętrz oraz wieża, później i one zostały rozebrane. Obecnie o dawnym założeniu pałacowym przypominają pozostałości schodów do pałacu i zarośnięte resztki murów.
W latach 1945–1946 wieś nosiła nazwę Bajdowo. Wkrótce założono tu spółdzielnię produkcyjną (jedną z niewielu na terenie ówczesnego powiatu morąskiego, które nie zostały rozwiązane w 1956 r.). Obecnie w Bajdach znajduje się plac zabaw dla dzieci oraz dwa boiska sportowe.
Zabytki
- Pozostałości dawnego pałacu
Przypisy
- ↑ Łącznie: Bajdy i Brzeziniak.
- ↑ zalewo.bil-wm.pl[5.03.2014]
Bibliografia
Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
marienburg.pl, Bajdy [05.03.2014]
Pomorskie Forum Eksploracyjne [05.03.2014]
