Maksymilian Andryson: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|opis grafiki = | |opis grafiki = | ||
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = 12 | + | |data urodzenia = 12 października 1856 r. |
|miejsce urodzenia = Chełmno | |miejsce urodzenia = Chełmno | ||
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = 23 | + | |data śmierci = 23 lipca 1884 r. |
|miejsce śmierci = Królewiec | |miejsce śmierci = Królewiec | ||
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Maksymilian Andryson''' (ur. 12 października 1856 | + | '''Maksymilian Andryson''' (ur. 12 października 1856 r. w Chełmnie, zm. 23 lipca 1884 r. w [[Królewiec|Królewcu]]) – działacz społeczno-oświatowy, organizator bibliotek. |
| − | + | <br/><br/> | |
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| + | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| + | Był stypendystą Poznańskiego Towarzystwa Pomocy Naukowej. Dzięki stypendium, Andryson w 1875 r. rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Królewieckim. W 1882 r. przygotował doktorat. Nie ograniczał się jednak tylko do pracy naukowej. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=== Praca === | === Praca === | ||
| − | Zorganizował kulturalno-oświatowe Kółko Towarzyskie Polskie | + | Zorganizował kulturalno-oświatowe Kółko Towarzyskie Polskie (1877 r.). W skład zarządu tej organizacji wchodzili: prezes Leon Grabski, wiceprezes Jarosław Franke, sekretarz Juliusz Ossowski, skarbnik Kotowski. Andryson został zastępcą sekretarza i bibliotekarza. Posiedzenia odbywały się w każdy piątek. Wygłaszano na nich odczyty z różnych dziedzin: medycyny, prawa, literatury, historii, filozofii i filologii klasycznej. |
| + | Będąc bibliotekarzem, Andryson ogłaszał w prasie wielkopolskiej i pomorskiej oraz w czasopismach wychodzących w Królestwie Polskim i Galicji apele do rodaków, zawierające prośby o dary w postaci książek i czasopism. Wśród darczyńców znaleźli się wybitni działacze z Pomorza i Wielkopolski, między innymi Józef Chociszewski, pisarz ludowy, redaktor i wydawca, oraz ziemianie Józef i Roman Janta-Połczyńscy, znani działacze ruchu polskiego. Dzięki zabiegom Andrysona biblioteka towarzystwa liczyła około 250 książek. Znajdowały się w niej także czasopisma, takie jak "Dziennik Poznański", "Orędownik", "Pielgrzym", "Ateneum". Maksymilian Andryson, choć studiował medycynę, miał szerokie zainteresowania humanistyczne, głównie w dziedzinie historii i literatury. Poważnie interesował się sanskrytem. Pisał artykuły, m. in. do "Dziennika Poznańskiego", "Przeglądu Polskiego" i pelplińskiego "Pielgrzyma", które często drukował bez podpisu lub pod pseudonimami: Maksymilian Królewiecki czy Student na Wydziale Lekarskim. Opracował nekrolog swego przyjaciela [[Juliusz Ossowski |Juliusza Ossowskiego]], a z jego papierów pośmiertnych ogłosił szkic "Przyczynki do literatury mazurskiej". | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| − | Działalność Andrysona, który nie ograniczał się tylko do pracy w Królewcu, śledziły władze pruskie poprzez swoich agentów. Podróżował na tereny [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]], gdzie zakładał pierwsze biblioteki z ramienia Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu. W 1881 | + | Działalność Andrysona, który nie ograniczał się tylko do pracy w Królewcu, śledziły władze pruskie poprzez swoich agentów. Podróżował na tereny [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]], gdzie zakładał pierwsze biblioteki z ramienia [[Towarzystwo Czytelni Ludowych |Towarzystwa Czytelni Ludowych]] w Poznaniu. W 1881 r. w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]] były dwie polskie biblioteki – w [[Królewiec|Królewcu]] (u Andrysona) i w [[Giżycko|Giżycku]] (u [[Marcin Giersz|Marcina Gerssa]]). W rok później powstały cztery nowe w powiatach: ostródzkim, ełckim, oleckim i tylżyckim. W 1884 r. uruchomiono sześć bibliotek w powiatach: olsztyńskim, nidzickim, kętrzyńskim. Był to rezultat działalności społecznooświatowej Andrysona, który dobrze znał sytuację społeczną i narodową na Warmii i Mazurach. Świadczy o tym między innymi ogłoszony przez niego w "Dzienniku Poznańskim" szkic reportażowy (pod pseudonimem Maksymilian Królewiecki) pt.: "Notatki warmińsko-mazurskie" (1882 r., nr 85, 87, 89, 93, 95, 97-99, 102, 107, 109-111). |
| − | Andrysona zalicza się do grupy historyków i etnografów, którzy w sposób pozbawiony sentymentów, przedstawiali w swych pracach smutną sytuację społeczno-narodową na | + | Andrysona zalicza się do grupy historyków i etnografów, którzy w sposób pozbawiony sentymentów, przedstawiali w swych pracach smutną sytuację społeczno-narodową na Warmii i Mazur. Był świetnie przygotowany pod względem historycznym, ubolewał nad postępującymi procesami germanizacji. Starał się temu zaradzić, rozpowszechniając na Warmii polskie gazety, a wśród Mazurów rozbudzając potrzebę utrzymania języka polskiego w szkołach. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Maksymilian Andryson zachorował na gruźlicę. Po czterotygodniowej chorobie zmarł. W nekrologach, które ukazały się w prasie pomorskiej, wielkopolskiej i warszawskiej, zwracano uwagę na pracowitość zmarłego, a przede wszystkim na jego działalność społeczno-oświatową, której celem była obrona polskości na terenach, gdzie germanizacja czyniła duże spustoszenia wśród ludności polskiej. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 49: | Linia 47: | ||
''Szkice olsztyńskie'', red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.<br/> | ''Szkice olsztyńskie'', red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.<br/> | ||
Oracki Tadeusz, ''Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku)'', Warszawa 1983. | Oracki Tadeusz, ''Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku)'', Warszawa 1983. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| + | [[Kategoria:Osoby|Andryson, Maksymilian]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Ludzie kultury|Andryson, Maksymilian]] [[Kategoria:Działacze społeczni|Andryson, Maksymilian]] |
| + | [[Kategoria:Bibliotekarze i księgarze|Andryson, Maksymilian]] | ||
| + | [[Kategoria:Pisarze i poeci|Andryson, Maksymilian]] | ||
| + | [[Kategoria:Dziennikarze i publicyści|Andryson, Maksymilian]] | ||
| + | [[Kategoria: 1801-1918|Andryson, Maksymilian]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:22, 26 sie 2015
| Maksymilian Andryson Maksymilian Królewiecki | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 12 października 1856 r. Chełmno |
| Data i miejsce śmierci | 23 lipca 1884 r. Królewiec |
Maksymilian Andryson (ur. 12 października 1856 r. w Chełmnie, zm. 23 lipca 1884 r. w Królewcu) – działacz społeczno-oświatowy, organizator bibliotek.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Był stypendystą Poznańskiego Towarzystwa Pomocy Naukowej. Dzięki stypendium, Andryson w 1875 r. rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Królewieckim. W 1882 r. przygotował doktorat. Nie ograniczał się jednak tylko do pracy naukowej.
Praca
Zorganizował kulturalno-oświatowe Kółko Towarzyskie Polskie (1877 r.). W skład zarządu tej organizacji wchodzili: prezes Leon Grabski, wiceprezes Jarosław Franke, sekretarz Juliusz Ossowski, skarbnik Kotowski. Andryson został zastępcą sekretarza i bibliotekarza. Posiedzenia odbywały się w każdy piątek. Wygłaszano na nich odczyty z różnych dziedzin: medycyny, prawa, literatury, historii, filozofii i filologii klasycznej.
Będąc bibliotekarzem, Andryson ogłaszał w prasie wielkopolskiej i pomorskiej oraz w czasopismach wychodzących w Królestwie Polskim i Galicji apele do rodaków, zawierające prośby o dary w postaci książek i czasopism. Wśród darczyńców znaleźli się wybitni działacze z Pomorza i Wielkopolski, między innymi Józef Chociszewski, pisarz ludowy, redaktor i wydawca, oraz ziemianie Józef i Roman Janta-Połczyńscy, znani działacze ruchu polskiego. Dzięki zabiegom Andrysona biblioteka towarzystwa liczyła około 250 książek. Znajdowały się w niej także czasopisma, takie jak "Dziennik Poznański", "Orędownik", "Pielgrzym", "Ateneum". Maksymilian Andryson, choć studiował medycynę, miał szerokie zainteresowania humanistyczne, głównie w dziedzinie historii i literatury. Poważnie interesował się sanskrytem. Pisał artykuły, m. in. do "Dziennika Poznańskiego", "Przeglądu Polskiego" i pelplińskiego "Pielgrzyma", które często drukował bez podpisu lub pod pseudonimami: Maksymilian Królewiecki czy Student na Wydziale Lekarskim. Opracował nekrolog swego przyjaciela Juliusza Ossowskiego, a z jego papierów pośmiertnych ogłosił szkic "Przyczynki do literatury mazurskiej".
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Działalność Andrysona, który nie ograniczał się tylko do pracy w Królewcu, śledziły władze pruskie poprzez swoich agentów. Podróżował na tereny Warmii i Mazur, gdzie zakładał pierwsze biblioteki z ramienia Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu. W 1881 r. w Prusach Wschodnich były dwie polskie biblioteki – w Królewcu (u Andrysona) i w Giżycku (u Marcina Gerssa). W rok później powstały cztery nowe w powiatach: ostródzkim, ełckim, oleckim i tylżyckim. W 1884 r. uruchomiono sześć bibliotek w powiatach: olsztyńskim, nidzickim, kętrzyńskim. Był to rezultat działalności społecznooświatowej Andrysona, który dobrze znał sytuację społeczną i narodową na Warmii i Mazurach. Świadczy o tym między innymi ogłoszony przez niego w "Dzienniku Poznańskim" szkic reportażowy (pod pseudonimem Maksymilian Królewiecki) pt.: "Notatki warmińsko-mazurskie" (1882 r., nr 85, 87, 89, 93, 95, 97-99, 102, 107, 109-111).
Andrysona zalicza się do grupy historyków i etnografów, którzy w sposób pozbawiony sentymentów, przedstawiali w swych pracach smutną sytuację społeczno-narodową na Warmii i Mazur. Był świetnie przygotowany pod względem historycznym, ubolewał nad postępującymi procesami germanizacji. Starał się temu zaradzić, rozpowszechniając na Warmii polskie gazety, a wśród Mazurów rozbudzając potrzebę utrzymania języka polskiego w szkołach.
Maksymilian Andryson zachorował na gruźlicę. Po czterotygodniowej chorobie zmarł. W nekrologach, które ukazały się w prasie pomorskiej, wielkopolskiej i warszawskiej, zwracano uwagę na pracowitość zmarłego, a przede wszystkim na jego działalność społeczno-oświatową, której celem była obrona polskości na terenach, gdzie germanizacja czyniła duże spustoszenia wśród ludności polskiej.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
