Lilia złotogłów: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
(Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Lilium.jpg | |grafika = Lilium.jpg | ||
− | |podpis grafiki = '''Lilia złotogłów (''Lilium martagon'')''' | + | |podpis grafiki = '''Lilia złotogłów (''Lilium martagon'')'''.<br>Autor: Böhringer Friedrich. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:T%C3%BCrkenbund_Lilie,_Lilium_martagon_2.JPG Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
Linia 43: | Linia 43: | ||
Jest to gatunek stanowiący często motyw w sztuce ludowej Podhala (''leluja''), szczególnie w rzeźbie góralskiej. | Jest to gatunek stanowiący często motyw w sztuce ludowej Podhala (''leluja''), szczególnie w rzeźbie góralskiej. | ||
− | + | ||
− | Cebulki lilii złotogów (często w odmianach) dostępne są już w dobrych centrach ogrodniczych. Odmianą ozdobną jest kultywar ''Lilium martagon'' 'Album''. Jest nieco niższy od form dzikich, o woskowobiałych kwiatach, osiąga do 120 cm wysokości. | + | Cebulki lilii złotogów (często w odmianach) dostępne są już w dobrych centrach ogrodniczych. Odmianą ozdobną jest kultywar ''Lilium martagon'' ''Album''. Jest nieco niższy od form dzikich, o woskowobiałych kwiatach, osiąga do 120 cm wysokości. |
<br/> | <br/> | ||
Linia 54: | Linia 54: | ||
<br/> | <br/> | ||
− | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]][[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Kurzętnik (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Biskupiec (gmina wiejska | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]][[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Kurzętnik (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Biskupiec (gmina wiejska)]] |
Aktualna wersja na dzień 08:15, 17 lut 2015
Lilia złotogłów | |
| |
Lilium martagon | |
L. | |
Lilia złotogłów (Lilium martagon). Autor: Böhringer Friedrich. Źródło: Commons Wikimedia | |
Systematyka | |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | jednoliścienne |
Rząd | liliowce |
Rodzina | liliowate |
Rodzaj | lilia |
Gatunek | Lilia złotogłów |
Synonimy | |
Lilia złotogłów (Lilium martagon L.) – gatunek rośliny należący do rodziny liliowatych (Liliaceae).
Spis treści
Morfologia
Lilia złotogłów wykształca prosty, sztywny pęd, nagi lub owłosiony, w górnej części czasem purpurowo nakrapiany, wyrastający z podziemnej cebuli, osiągający wysokość od 40 do 150 cm. Liście stosunkowo duże długości 8-12 cm, szerokie na 2–5 cm, owalne, siedzące, podłużne, eliptycznie lancetowate, całobrzegie, wyraźnie unerwione. Ustawione na łodydze skrętolegle, tworzą zwykle 2–4 nibyokółki.
Kwiaty pojawiają się od czerwca do lipca na wierzchołku łodygi w postaci luźnego grona. Kwiaty barwy brudnoróżowo-czerwonej, ciemnopurpurowo nakrapiane, w liczbie od trzech do dwunastu, osadzone są na długich, łukowato zwieszających się szypułkach. Okwiat nie zróżnicowany na kielich i koronę, sześciodziałkowy, ze środka wystaje maczugowaty słupek otoczony przez sześć pręcików o dużych purpurowo-czerwonych pylnikach. W miarę dojrzewania mięsiste działki okwiatu odginają się coraz mocniej na zewnątrz, aż zawinięte dotkną nasady kwiatu. Środkiem każdego płatka biegnie rynienka wypełniona nektarem. Owocem jest duża trójkątno- kulista torebka z płaskimi, ciemnożółtymi, szeroko oskrzydlonymi nasionami. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje w Europie i Azji. Gatunek występujący w przeważającej części Europy (z wyjątkiem Półwyspu Skandynawskiego i Wysp Brytyjskich) aż po Kaukaz. W Azji zasięg występowania ciągnie się przez centralną część kontynentu, przez wschodnią i zachodnią Syberię aż po północną Mongolię i prowincję Sinciang w Chinach. Gatunek introdukowano we wschodnich prowincjach Kanady. W Polsce jest rośliną rzadką, spotykaną w Sudetach i Karpatach, na niżu bardzo rzadka.
Na Warmii i Mazurach notowana w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej oraz w Brodnickim Parku Krajobrazowym.
Jest to roślina wieloletnia. Rośnie w miejscach półcienistych, na glebach piaszczysto-gliniastych i gliniastych świeżych, zasobnych w substancje mineralno-próchniczne, o zróżnicowanym składzie granulometrycznym – od piasków luźnych, piasków gliniastych mocnych po glinę ciężką. Spotykana w rzadkich, widnych lasach, zaroślach, zrębach, rzadziej wśród ziołorośli. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia.
Wartość użytkowa
Cebulki zawierają sporą ilość skrobi, dlatego dawniej uchodziły za przysmak w każdej postaci: surowej, gotowanej i pieczonej. W postaci suszonej i mielonej wraz z pałką szerokolistną i korzeniami łącznia baldaszkowatego służyły za swego rodzaju mąkę.
Ciekawostki
Listki okwiatu są gładkie i śliskie, co utrudnia siadanie owadom. Dlatego kwiaty lilii złotogłów zapylane są głównie przez długotrąbkowe motyle z rodziny zawisaków.
Jest to gatunek stanowiący często motyw w sztuce ludowej Podhala (leluja), szczególnie w rzeźbie góralskiej.
Cebulki lilii złotogów (często w odmianach) dostępne są już w dobrych centrach ogrodniczych. Odmianą ozdobną jest kultywar Lilium martagon Album. Jest nieco niższy od form dzikich, o woskowobiałych kwiatach, osiąga do 120 cm wysokości.
Bibliografia
Polakowski Benon, Rośliny chronione. Atlas, Warszawa 1995.
pl.wikipedia.org, lilia złotogłów [30.12.2014]
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej[30.12.2014]
przyroda.mazury.pl[30.12.2014]