Malina moroszka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Ciekawostki) |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Rezerwaty przyrody" na " ") |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Hjortron.jpg | |grafika = Hjortron.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Malina moroszka | + | |podpis grafiki = Malina moroszka<br>Autor: Philipum. Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Hjortron.jpg Wikipedia] [10.07.2014] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
| − | + | Malina moroszka tworzy kłącza, z których wyrastają dwuletnie pędy (w pierwszym roku płonne). Mają one wysokość 10-30 cm i są gołe (bez kolców i szczecinek). Liście na dole łodygi łuskowate, wyżej pojedyncze, sercowatonerkowate, niepodzielne, najczęściej 5-klapowe, brzegiem drobno piłkowane o zanikowych przylistkach. Roślina dwupienna o białych lub różowych kwiatach na wyprostowanych szypułkach. Kwiaty żeńskie, mniejsze o kilku słupkach i szczątkowych pręcikach, męskie o wielu pręcikach i nielicznych słupkach. | |
| + | |||
| + | Kwitnie w czerwcu. Owoc pozorny złożony z kilku pestkowców, początkowo czerwony, dojrzały pomarańczowy. Owoce jadalne, ale nieco cierpkie. W warunkach krajowych rzadko dojrzewają. Kwitną i owocują zazwyczaj okazy rosnące w zacienieniu, pod drzewami i krzewami. Natomiast okazy rosnące na otwartych, dobrze nasłonecznionych terenach zwykle są płonne. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| − | Roślina strefy borealno-arktycznej Eurazji i Ameryki Północnej. W Skandynawii oraz Rosji występuje powszechnie. W Polsce jest bardzo rzadka, reprezentuje grupę roślin należących do reliktów epoki polodowcowej. Gatunek ten ma kilka rozproszonych stanowisk na Pomorzu, [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] oraz w Sudetach (dwa stanowiska na torfowiskach w Karkonoszach). Na Pomorzu jej zasięg sięga po linię Świnoujście–Tuchola–[[Morąg]]–[[Górowo Iławeckie]]. W 2002 r. znaleziono jedno stanowisko w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej na torfowisku Puścizna Wielka. Jest to jedyne stanowisko tego gatunku w Karpatach i równocześnie najbardziej na południe wysunięte w całym jego zasięgu. | + | Roślina strefy borealno-arktycznej Eurazji i Ameryki Północnej. W Skandynawii oraz Rosji występuje powszechnie. W Polsce jest bardzo rzadka, reprezentuje grupę roślin należących do reliktów epoki polodowcowej. Gatunek ten ma kilka rozproszonych stanowisk na Pomorzu, [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] oraz w Sudetach (dwa stanowiska na torfowiskach w Karkonoszach). Na Pomorzu jej zasięg sięga po linię Świnoujście–Tuchola–[[Morąg]]–[[Górowo Iławeckie]]. |
| + | |||
| + | Na Warmii i Mazurach najbogatsze stanowisko maliny moroszki znane jest z torfowiska [[Rezerwat Zielony Mechacz|Zielony Mechacz]] koło [[Małdyty|Małdyt]]. | ||
| + | |||
| + | W 2002 r. znaleziono jedno stanowisko maliny moroszki w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej na torfowisku Puścizna Wielka. Jest to jedyne stanowisko tego gatunku w Karpatach i równocześnie najbardziej na południe wysunięte w całym jego zasięgu. | ||
Malina moroszka rośnie w górach (piętro kosodrzewiny) oraz na niżu (torfowiska wysokie i bory bagienne). Zagraża jej głównie osuszanie i eksploatacja torfowisk. | Malina moroszka rośnie w górach (piętro kosodrzewiny) oraz na niżu (torfowiska wysokie i bory bagienne). Zagraża jej głównie osuszanie i eksploatacja torfowisk. | ||
| Linia 32: | Linia 38: | ||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| − | Owoce maliny moroszki są smaczne i mają duże wartości odżywcze. W Polsce | + | Owoce maliny moroszki są smaczne i mają duże wartości odżywcze. W Polsce ze względu na rzadkość występowania rośliny (kategoria "V" na ''Czerwonej liście roślin i grzybów Polski'') nie mają znaczenia praktycznego. Ponadto gatunek ten objęty jest w naszym kraju ścisłą ochroną prawną. |
W Skandynawii przetwory (dżemy, wina) z moroszki nazywanej "multe" lub "molte" (Norwegia), "hjortron" (Szwecja) lub "lakka" (Finlandia) są narodowym przysmakiem. | W Skandynawii przetwory (dżemy, wina) z moroszki nazywanej "multe" lub "molte" (Norwegia), "hjortron" (Szwecja) lub "lakka" (Finlandia) są narodowym przysmakiem. | ||
| Linia 45: | Linia 51: | ||
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria:Rośliny]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Powiat ostródzki]][[Kategoria: powiat bartoszycki]] |
| + | [[Kategoria: Morąg (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Górowo Iławeckie]] [[Kategoria: Małdyty (gmina wiejska)]] | ||
Aktualna wersja na dzień 16:26, 21 mar 2015
| Malina moroszka | |
| | |
| Rubus chamaemorus | |
| L. | |
![Malina moroszkaAutor: Philipum. Źródło: Wikipedia [10.07.2014]](/index.php/Plik:Hjortron.jpg) Malina moroszka Autor: Philipum. Źródło: Wikipedia [10.07.2014] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | różowce |
| Rodzina | różowate |
| Rodzaj | jeżyna, malina |
| Gatunek | malina moroszka |
| Synonimy | |
Malina moroszka, moroszka, malina nordycka (Rubus chamaemorus L.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae).
Morfologia
Malina moroszka tworzy kłącza, z których wyrastają dwuletnie pędy (w pierwszym roku płonne). Mają one wysokość 10-30 cm i są gołe (bez kolców i szczecinek). Liście na dole łodygi łuskowate, wyżej pojedyncze, sercowatonerkowate, niepodzielne, najczęściej 5-klapowe, brzegiem drobno piłkowane o zanikowych przylistkach. Roślina dwupienna o białych lub różowych kwiatach na wyprostowanych szypułkach. Kwiaty żeńskie, mniejsze o kilku słupkach i szczątkowych pręcikach, męskie o wielu pręcikach i nielicznych słupkach.
Kwitnie w czerwcu. Owoc pozorny złożony z kilku pestkowców, początkowo czerwony, dojrzały pomarańczowy. Owoce jadalne, ale nieco cierpkie. W warunkach krajowych rzadko dojrzewają. Kwitną i owocują zazwyczaj okazy rosnące w zacienieniu, pod drzewami i krzewami. Natomiast okazy rosnące na otwartych, dobrze nasłonecznionych terenach zwykle są płonne.
Rozmieszczenie i ekologia
Roślina strefy borealno-arktycznej Eurazji i Ameryki Północnej. W Skandynawii oraz Rosji występuje powszechnie. W Polsce jest bardzo rzadka, reprezentuje grupę roślin należących do reliktów epoki polodowcowej. Gatunek ten ma kilka rozproszonych stanowisk na Pomorzu, Warmii i Mazurach oraz w Sudetach (dwa stanowiska na torfowiskach w Karkonoszach). Na Pomorzu jej zasięg sięga po linię Świnoujście–Tuchola–Morąg–Górowo Iławeckie.
Na Warmii i Mazurach najbogatsze stanowisko maliny moroszki znane jest z torfowiska Zielony Mechacz koło Małdyt.
W 2002 r. znaleziono jedno stanowisko maliny moroszki w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej na torfowisku Puścizna Wielka. Jest to jedyne stanowisko tego gatunku w Karpatach i równocześnie najbardziej na południe wysunięte w całym jego zasięgu.
Malina moroszka rośnie w górach (piętro kosodrzewiny) oraz na niżu (torfowiska wysokie i bory bagienne). Zagraża jej głównie osuszanie i eksploatacja torfowisk.
Wartość użytkowa
Owoce maliny moroszki są smaczne i mają duże wartości odżywcze. W Polsce ze względu na rzadkość występowania rośliny (kategoria "V" na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski) nie mają znaczenia praktycznego. Ponadto gatunek ten objęty jest w naszym kraju ścisłą ochroną prawną.
W Skandynawii przetwory (dżemy, wina) z moroszki nazywanej "multe" lub "molte" (Norwegia), "hjortron" (Szwecja) lub "lakka" (Finlandia) są narodowym przysmakiem.
W północnych krajach owoce i liście tej maliny są używane w medycynie ludowej jako środek przeciwgorączkowy i przeciwbiegunkowy oraz zapobiegający szkorbutowi. Dodatkowo, roślina ta zawiera diosgeninę – prekursor progesteronu, który znajduje zastosowanie w leczeniu reumatyzmu i artretyzmu.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Malina moroszka
Bibliografia
Polakowski Benon, Świat roślinny Warmii i Mazur, Olsztyn 1971.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
