Muchomor zielonawy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Muchomor zielonawy | |Nazwa rośliny = Muchomor zielonawy | ||
| − | |Nazwa łacińska = Amanita phalloides | + | |Nazwa łacińska = ''Amanita phalloides'' |
|L = (Vaill. ex Fr.) Link | |L = (Vaill. ex Fr.) Link | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = muchomor.jpg | |grafika = muchomor.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Owocniki muchomora zielonawego | + | |podpis grafiki = Owocniki muchomora zielonawego.<br>Fot. Archenzo. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amanita_phalloides_1.JPG Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = muchomor sromotnikowy | |Synonimy = muchomor sromotnikowy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| + | '''Muchomor zielonawy''' (''Amanita phalloides'' (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (''Amanitaceae''), rzędu pieczarkowców (''Agaricales''). | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Owocnik == | ||
| + | Muchomor zielonawy (sromotnikowy) tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz jest średnicy 6-12 cm, w kolorze białozielonkawym lub oliwkowozielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy i pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza jest sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawozielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne. | ||
| + | |||
| + | Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5 cm ,białawy z odcieniem zielonkawooliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie – pozostałość po osłonie częściowej – wyraźny, duży, gładki lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą – pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| + | Muchomor zielonawy (sromotnikowy) występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z dębem, z bukiem, rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka, od lipca do października. | ||
| − | + | Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji (Japonia, Chiny) i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce. | |
| + | |||
| + | Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]] muchomor sromotnikowy znany jest na tym terenie z bardzo licznych stanowisk. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Wartość użytkowa == |
| − | + | Jest to grzyb śmiertelnie trujący. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Ciekawostki == |
| − | + | Ten gatunek grzyba jest odpowiedzialny za najwięcej śmiertelnych i ciężkich zatruć. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (''Russula aeruginea'' i ''R. heterophylla''), z zielonymi gąskami (np. ''Tricholoma flavovirens''), z czubajką kanią (''Macrolepiota procera''), a białe formy z pieczarkami (''Agaricus''). | |
| − | + | ||
| − | + | Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków grzybów jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nienaruszoną, całkowitą osłoną nie można jednak odróżnić od innych grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe. | |
| − | |||
| − | + | Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10 g. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Charakterystyczną cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36 h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę, naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (''Silybium marianum''). Często niezbędny jest przeszczep wątroby. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Zobacz też== |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Muchomor_zielonawy pl.wikipedia.org, Muchomor zielonawy] [21.04.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://www.grzyby.pl/gatunki/Amanita_phalloides.htm grzyby.pl] [21.04.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://www.indexfungorum.org/names/Names.asp indexfungorum.org] [21.04.2014] | |
| − | |||
| − | http:// | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | http://www. | + | [http://www.prometeusze.pl/sil.php prometeusze.pl] [21.04.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | http://www. | + | [http://www.wple.net/plek/numery_2012/numer-8-2012/541-543.pdf wple.net] [21.04.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | <br/> | + | Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, ''Grzyby i ich oznaczanie'', Warszawa 1985.<br/> |
| − | + | Flück Marcus, ''Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie'', Stuttgart 2001. | |
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria: Przyroda]] | [[Kategoria: Przyroda]] | ||
| − | [[Kategoria: Grzyby]] | + | [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] |
Aktualna wersja na dzień 08:22, 19 lut 2015
| Muchomor zielonawy | |
| | |
| Amanita phalloides | |
| (Vaill. ex Fr.) Link | |
 Owocniki muchomora zielonawego. Fot. Archenzo. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | pieczarkowce |
| Rodzina | muchomorowate |
| Rodzaj | muchomor |
| Gatunek | muchomor zielonawy |
| muchomor sromotnikowy | |
Muchomor zielonawy (Amanita phalloides (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales).
Spis treści
Owocnik
Muchomor zielonawy (sromotnikowy) tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz jest średnicy 6-12 cm, w kolorze białozielonkawym lub oliwkowozielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy i pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza jest sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawozielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne.
Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5 cm ,białawy z odcieniem zielonkawooliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie – pozostałość po osłonie częściowej – wyraźny, duży, gładki lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą – pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu.
Rozmieszczenie i ekologia
Muchomor zielonawy (sromotnikowy) występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z dębem, z bukiem, rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka, od lipca do października.
Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji (Japonia, Chiny) i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce.
Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w województwie warmińsko-mazurskim muchomor sromotnikowy znany jest na tym terenie z bardzo licznych stanowisk.
Wartość użytkowa
Jest to grzyb śmiertelnie trujący.
Ciekawostki
Ten gatunek grzyba jest odpowiedzialny za najwięcej śmiertelnych i ciężkich zatruć. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (Russula aeruginea i R. heterophylla), z zielonymi gąskami (np. Tricholoma flavovirens), z czubajką kanią (Macrolepiota procera), a białe formy z pieczarkami (Agaricus).
Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków grzybów jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nienaruszoną, całkowitą osłoną nie można jednak odróżnić od innych grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe.
Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10 g.
Charakterystyczną cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36 h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę, naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (Silybium marianum). Często niezbędny jest przeszczep wątroby.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Muchomor zielonawy [21.04.2014]
grzyby.pl [21.04.2014]
indexfungorum.org [21.04.2014]
prometeusze.pl [21.04.2014]
wple.net [21.04.2014]
Bibliografia
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Flück Marcus, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, Stuttgart 2001.
