Pałecznik: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |grafika = palecznik zielony.jpg
 
  |grafika = palecznik zielony.jpg
  |podpis grafiki = Pałecznik (''Calicium viride'')
+
  |podpis grafiki = Pałecznik (''Calicium viride'').<br>Fot. Dariusz Kubiak.
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Domena = eukarionty  
Linia 15: Linia 15:
 
  |Rodzina = pałecznikowate
 
  |Rodzina = pałecznikowate
 
  |Rodzaj = pałecznik
 
  |Rodzaj = pałecznik
  |
+
  |Gatunek = pałecznik
 
  |Synonimy = Synonimy
 
  |Synonimy = Synonimy
 
  |Lista synonimów = }}
 
  |Lista synonimów = }}
Linia 28: Linia 28:
 
Porosty z rodzaju ''Calicium'' rosną głównie na korze drzew i drewnie, tylko nieliczne na skałach. Na świecie znanych jest około 40 gatunków, z których w Polsce odnotowano dotychczas 11. Porosty te stanowią zwykle rzadkie lub bardzo rzadkie składniki lokalnych biot porostowych. Wiele gatunków przywiązanych jest do specyficznych siedlisk, miejsc zwykle zacienionych lub umiarkowanie nasłonecznionych, o wysokiej wilgotności powietrza. Stąd też największą różnorodność tych porostów obserwuje się w starych lasach o charakterze naturalnym.  
 
Porosty z rodzaju ''Calicium'' rosną głównie na korze drzew i drewnie, tylko nieliczne na skałach. Na świecie znanych jest około 40 gatunków, z których w Polsce odnotowano dotychczas 11. Porosty te stanowią zwykle rzadkie lub bardzo rzadkie składniki lokalnych biot porostowych. Wiele gatunków przywiązanych jest do specyficznych siedlisk, miejsc zwykle zacienionych lub umiarkowanie nasłonecznionych, o wysokiej wilgotności powietrza. Stąd też największą różnorodność tych porostów obserwuje się w starych lasach o charakterze naturalnym.  
  
Pałeczniki stają się porostami coraz rzadszymi, ponieważ zmniejsza się liczba odpowiadających im siedlisk, tj. starych drzew liściastych i iglastych w lasach. Charakterystycznym dla tych porostów podłożem jest także martwe drewno, w szczególności pozbawione kory pnie drzew stojących. W praktyce ostojami tych organizmów są starodrzewia, obecne występują zazwyczaj jedynie w rezerwatach przyrody. W rezerwacie [[Rezerwat Dęby Napiwodzkie|Dęby Napiwodzkie]] koło [[Jedwabno|Jedwabna]] stwierdzono występowanie czterech gatunków z tego rodzaju: ''Calicium adspersum'', ''C. glaucellum'',  ''C. parvum'' i ''C. viride''.  
+
Pałeczniki stają się porostami coraz rzadszymi, ponieważ zmniejsza się liczba odpowiadających im siedlisk, tj. starych drzew liściastych i iglastych w lasach. Charakterystycznym dla tych porostów podłożem jest także martwe drewno, w szczególności pozbawione kory pnie drzew stojących. W praktyce ostojami tych organizmów są starodrzewia, obecnie grzyby te występują zazwyczaj jedynie w rezerwatach przyrody. W rezerwacie [[Rezerwat Dęby Napiwodzkie|Dęby Napiwodzkie]] (koło [[Jedwabno|Jedwabna]]) stwierdzono występowanie czterech gatunków z tego rodzaju: ''Calicium adspersum'', ''C. glaucellum'',  ''C. parvum'' i ''C. viride''.  
  
 
Kilka gatunków pałeczników ma w Polsce status wskaźników niżowych lasów puszczańskich (np. ''Calicium adspersum'', ''C. viride'').
 
Kilka gatunków pałeczników ma w Polsce status wskaźników niżowych lasów puszczańskich (np. ''Calicium adspersum'', ''C. viride'').
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Wartość użytkowa ==
 
== Wartość użytkowa ==
 
Wszystkie gatunki występujące w Polsce, poza stwierdzonymi niedawno po raz pierwszy ''C. parvum''  i ''C. pinastri'', mają status porostów zagrożonych wymarciem na obszarze kraju.
 
Wszystkie gatunki występujące w Polsce, poza stwierdzonymi niedawno po raz pierwszy ''C. parvum''  i ''C. pinastri'', mają status porostów zagrożonych wymarciem na obszarze kraju.
Linia 44: Linia 45:
 
<br/>
 
<br/>
 
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/>
 
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/>
Fałtynowicz Wiesław,''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'', Warszawa 2012.
+
Fałtynowicz Wiesław, ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'', Warszawa 2012.
 
<br/>
 
<br/>
 
Kubiak Dariusz, ''Nowe stanowiska Calicium parvum Tibell w północnej Polsce'', "Acta Bot. Cassub." 2011, nr 10, s. 75-81.
 
Kubiak Dariusz, ''Nowe stanowiska Calicium parvum Tibell w północnej Polsce'', "Acta Bot. Cassub." 2011, nr 10, s. 75-81.
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]]
+
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] [[Kategoria: rezerwaty przyrody]] [[Kategoria: powiat szczycieński]] [[Kategoria: Jedwabno (gmina wiejska)]]

Aktualna wersja na dzień 07:56, 10 mar 2015

Pałecznik

Calicium
Pers.
Pałecznik (Calicium viride).Fot. Dariusz Kubiak.
Pałecznik (Calicium viride).
Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo grzyby
Gromada grzyby workowe
Klasa miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd misecznicowce
Rodzina pałecznikowate
Rodzaj pałecznik
Gatunek pałecznik
Synonimy

Pałecznk (Calicium Pers.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny pałecznikowatych (Caliciaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).

Plecha

Rodzaj Calicium obejmuje porosty skorupiaste o cienkiej, zewnętrznej lub wewnętrznej plesze, charakteryzujące się wytwarzaniem niewielkich rozmiarów apotecjów, umieszczonych na różnej długoci, zwykle wyraźnych trzoneczkach. Dojrzała warstwa rodzajna (hymenium) owocników tych grzybów, podobnie jak u przedstawicieli kilku innych rodzajów, np. Chaenotheca (Th. Fr.) Th. Fr., ma postać pylastej masy (mazedium) złożonej z askospor oraz fragmentów rozpadających się pozostałych elementów warstwy. Rodzaj Calicium wyróżnia się tworzeniem czarnego mazedium, z zarodnikami z pojedynczą przegrodą. Podobnie septowane zarodniki występują u przedstawicieli rodzaju Microcalicium Vain., tworzących jednak mazedium barwy ciemnozielonej. Ten ostatni rodzaj obejmuje ponadto grzyby niezlichenizowane – naporostowe lub saprobiontyczne.

Poszczególne gatunki z tego, oraz innych, podobnych rodzajów, są niekiedy bardzo trudne do rozpoznania bez obserwacji mikroskopowych cech diagnostycznych. Okazy bez owocników lub z owocnikami zniekształconymi są zwykle niemożliwe do oznaczenia nawet do rodzaju.

Rozmieszczenie i ekologia

Porosty z rodzaju Calicium rosną głównie na korze drzew i drewnie, tylko nieliczne na skałach. Na świecie znanych jest około 40 gatunków, z których w Polsce odnotowano dotychczas 11. Porosty te stanowią zwykle rzadkie lub bardzo rzadkie składniki lokalnych biot porostowych. Wiele gatunków przywiązanych jest do specyficznych siedlisk, miejsc zwykle zacienionych lub umiarkowanie nasłonecznionych, o wysokiej wilgotności powietrza. Stąd też największą różnorodność tych porostów obserwuje się w starych lasach o charakterze naturalnym.

Pałeczniki stają się porostami coraz rzadszymi, ponieważ zmniejsza się liczba odpowiadających im siedlisk, tj. starych drzew liściastych i iglastych w lasach. Charakterystycznym dla tych porostów podłożem jest także martwe drewno, w szczególności pozbawione kory pnie drzew stojących. W praktyce ostojami tych organizmów są starodrzewia, obecnie grzyby te występują zazwyczaj jedynie w rezerwatach przyrody. W rezerwacie Dęby Napiwodzkie (koło Jedwabna) stwierdzono występowanie czterech gatunków z tego rodzaju: Calicium adspersum, C. glaucellum, C. parvum i C. viride.

Kilka gatunków pałeczników ma w Polsce status wskaźników niżowych lasów puszczańskich (np. Calicium adspersum, C. viride).

Wartość użytkowa

Wszystkie gatunki występujące w Polsce, poza stwierdzonymi niedawno po raz pierwszy C. parvum i C. pinastri, mają status porostów zagrożonych wymarciem na obszarze kraju.

Zobacz też

en.wikipedia.org, Calicium [25.05.2014]
species.wikimedia.org, Calicium [25.05.2014]

Bibliografia

Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce, "Monographiae Botanicae" 2003, nr 91, s. 223–239.
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.
Fałtynowicz Wiesław, Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów, Warszawa 2012.
Kubiak Dariusz, Nowe stanowiska Calicium parvum Tibell w północnej Polsce, "Acta Bot. Cassub." 2011, nr 10, s. 75-81.