Pierwiosnek lekarski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Rozmieszczenie i ekologia) |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Cowslips_(Primula_veris)_-_geograph.org.uk_-_790287.jpg | |grafika = Cowslips_(Primula_veris)_-_geograph.org.uk_-_790287.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Pierwiosnek lekarski | + | |podpis grafiki = Pierwiosnek lekarski – pokrój. Fot. Evelyn Simak. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Primula_veris#mediaviewer/File:Cowslips_(Primula_veris)_-_geograph.org.uk_-_790287.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | |||
| − | |||
'''Pierwiosnek lekarski''' (''Primula veris'' (L.) Rich.) – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych (''Primulaceae''). | '''Pierwiosnek lekarski''' (''Primula veris'' (L.) Rich.) – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych (''Primulaceae''). | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| + | Bylina krótkoowłosiona lub naga, czasem pokryta czerwonawymi gruczołkami. Liście wyrastają z kłącza, zebrane są w przyziemną różyczkę. Są jajowate do podługowato jajowatych, w młodości zwinięte na brzegach, pomarszczone, nieregularnie karbowane, o szczycie tępym lub zaokrąglonym, u nasady zwężone w oskrzydlony ogonek. Ze środka różyczki wyrasta łodyga kwiatostanowa wysokości 10-20 cm, gęsto owłosiona, zakończona baldaszkiem. | ||
| − | + | Kwiaty średnicy 1-2 cm, pachnące, mają kielich trwały, rurkowaty, nieco rozdęty, odstający od rurki korony, kanciasty, 5-ząbkowy, bladozielony lub żółtawozielony. Korona jest dzwonkowata, złocistożółta z pomarańczowymi plamami w gardzieli. Pręciki, w liczbie 5, są przyrośnięte do rurki korony. Roślina kwitnie od marca do maja. Owocem jest jajowata, jednokomorowa torebka otoczona trwałym kielichem. | |
| − | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| + | Pierwiosnek lekarski jest gatunkiem europejsko-zachodnioazjatyckim, występującym na obszarach o klimacie oceanicznym. W środkowej Europie rośnie na niżu i wyżynach, rzadziej w niższych położeniach górskich. W odróżnieniu od [[pierwiosnek wyniosły|pierwiosnka wyniosłego]] ''Primula elatior'' jest gatunkiem łąkowym, wkraczającym do lasów liściastych podlegających wpływom antropogenicznym.W Polsce częsty na niżu i w niższych położeniach górskich. | ||
| − | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] odnotowany w rezerwacie [[Rezerwat Nowinka | Nowinka]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | |||
Roślina objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową. | Roślina objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową. | ||
| − | Roślina lecznicza. Zawiera saponiny (z wyjątkiem korony kwiatowej), olejek eteryczny, garbniki, karoten, glikozydy | + | Roślina lecznicza. Zawiera saponiny (z wyjątkiem korony kwiatowej), olejek eteryczny, garbniki, karoten, glikozydy: primawerynę i primulawerynę. Liście zawierają dużo witaminy C. Odwar z kwiatów stosowano w lecznictwie ludowym jako środek przeciw schorzeniom układu moczowego i przeciw reumatyzmowi. Herbata z kwiatów jest zalecana w bezsenności i migrenie, odwar z kłącza i korzeni lub kwiatów w schorzeniach górnych dróg oddechowych i płuc. |
Roślina ozdobna uprawiana w ogródkach, często jako mieszaniec z innymi gatunkami. Jest to gatunek bardzo zmienny. | Roślina ozdobna uprawiana w ogródkach, często jako mieszaniec z innymi gatunkami. Jest to gatunek bardzo zmienny. | ||
| Linia 45: | Linia 39: | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | |||
W kwiatach występuje heterostylia, która utrudnia samozapylenie. Pręciki i słupek dojrzewają równocześnie, kwiaty zapylane są przez motyle (entomogamia). | W kwiatach występuje heterostylia, która utrudnia samozapylenie. Pręciki i słupek dojrzewają równocześnie, kwiaty zapylane są przez motyle (entomogamia). | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan, ''Pospolite rośliny środkowej Europy'', Warszawa 1990.<br/> | |
| − | Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pierwiosnek_lekarski pl.wikipedia.org, pierwiosnek lekarski] [27.06.2014]<br/> |
| − | <br/> | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_gatunk%C3%B3w_ro%C5%9Blin_obj%C4%99tych_ochron%C4%85_cz%C4%99%C5%9Bciow%C4%85 pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce] [27.06.2014]<br/> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Tolkmicko (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: Rośliny chronione]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] |
Aktualna wersja na dzień 19:19, 24 lut 2015
| Pierwiosnek lekarski | |
| | |
| Primula veris | |
| L. | |
_-_geograph.org.uk_-_790287.jpg) Pierwiosnek lekarski – pokrój. Fot. Evelyn Simak. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | wrzosowce |
| Rodzina | pierwiosnkowate |
| Rodzaj | pierwiosnek |
| Gatunek | pierwiosnek |
| Synonimy | |
Pierwiosnek lekarski (Primula veris (L.) Rich.) – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae).
Spis treści
Morfologia
Bylina krótkoowłosiona lub naga, czasem pokryta czerwonawymi gruczołkami. Liście wyrastają z kłącza, zebrane są w przyziemną różyczkę. Są jajowate do podługowato jajowatych, w młodości zwinięte na brzegach, pomarszczone, nieregularnie karbowane, o szczycie tępym lub zaokrąglonym, u nasady zwężone w oskrzydlony ogonek. Ze środka różyczki wyrasta łodyga kwiatostanowa wysokości 10-20 cm, gęsto owłosiona, zakończona baldaszkiem.
Kwiaty średnicy 1-2 cm, pachnące, mają kielich trwały, rurkowaty, nieco rozdęty, odstający od rurki korony, kanciasty, 5-ząbkowy, bladozielony lub żółtawozielony. Korona jest dzwonkowata, złocistożółta z pomarańczowymi plamami w gardzieli. Pręciki, w liczbie 5, są przyrośnięte do rurki korony. Roślina kwitnie od marca do maja. Owocem jest jajowata, jednokomorowa torebka otoczona trwałym kielichem.
Rozmieszczenie i ekologia
Pierwiosnek lekarski jest gatunkiem europejsko-zachodnioazjatyckim, występującym na obszarach o klimacie oceanicznym. W środkowej Europie rośnie na niżu i wyżynach, rzadziej w niższych położeniach górskich. W odróżnieniu od pierwiosnka wyniosłego Primula elatior jest gatunkiem łąkowym, wkraczającym do lasów liściastych podlegających wpływom antropogenicznym.W Polsce częsty na niżu i w niższych położeniach górskich.
Na Warmii i Mazurach odnotowany w rezerwacie Nowinka.
Wartość użytkowa
Roślina objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową.
Roślina lecznicza. Zawiera saponiny (z wyjątkiem korony kwiatowej), olejek eteryczny, garbniki, karoten, glikozydy: primawerynę i primulawerynę. Liście zawierają dużo witaminy C. Odwar z kwiatów stosowano w lecznictwie ludowym jako środek przeciw schorzeniom układu moczowego i przeciw reumatyzmowi. Herbata z kwiatów jest zalecana w bezsenności i migrenie, odwar z kłącza i korzeni lub kwiatów w schorzeniach górnych dróg oddechowych i płuc.
Roślina ozdobna uprawiana w ogródkach, często jako mieszaniec z innymi gatunkami. Jest to gatunek bardzo zmienny.
Ciekawostki
W kwiatach występuje heterostylia, która utrudnia samozapylenie. Pręciki i słupek dojrzewają równocześnie, kwiaty zapylane są przez motyle (entomogamia).
Bibliografia
Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan, Pospolite rośliny środkowej Europy, Warszawa 1990.
pl.wikipedia.org, pierwiosnek lekarski [27.06.2014]
pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce [27.06.2014]
_-_geograph.org.uk_-_790287.jpg){kind=link}