Starodub łąkowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Morfologia) |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Natura 2000" na "Kategoria:Natura 2000 Kategoria:Ochrona przyrody") |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|Nazwa rośliny = Starodub łąkowy | |Nazwa rośliny = Starodub łąkowy | ||
|Nazwa łacińska = Ostericum palustre | |Nazwa łacińska = Ostericum palustre | ||
| − | | | + | |L = Besser. |
| − | + | |grafika = starodub.jpg | |
| − | |grafika = | + | |podpis grafiki = Starodub łąkowy. Fot. Dr. Killer. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Matizna_1.jpg Commons Wikimedia] |
| − | |podpis grafiki = | ||
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 17: | Linia 16: | ||
|Gatunek = starodub łąkowy | |Gatunek = starodub łąkowy | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
| − | |Lista synonimów = | + | |Lista synonimów = ''Angelica palustris'' (Besser) Hoffm.(1814) |
}} | }} | ||
| − | <br/> | + | '''Starodub łąkowy''' (''Ostericum palustre'' Besser.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych (''Apiaceae'') rzędu selerowców (''Apiales''). |
| + | <br/><br/> | ||
| + | === Morfologia === | ||
| + | Starodub łąkowy to bylina kłączowa. Wytwarza łodygę wewnątrz pustą, wzniesioną, o wysokości od 30 do 160 (220) cm, rozgałęzioną, kanciasto bruzdkowaną, o słabo oskrzydlonych krawędziach, nagą, dołem często czerwono nabiegłą. Liście dolne w zarysie szeroko trójkątne, 2-3-krotnie pierzaste, długoogonkowe, złożone z nieregularnie ząbkowanych, sercowato jajowatych odcinków o szorstko owłosionych nerwach na spodniej stronie. Liście górne są zredukowane i posiadają duże pochwy liściowe. Łodyga i liście jasno szaro–zielone. | ||
| + | |||
| + | Kwiaty obupłciowe, zebrane w baldachy złożone, szczytowy jest większy od bocznych. Każdy baldach złożony składa się z 8-30 baldaszków. Pokryw brak lub są co najwyżej 1-3, baldaszki posiadają nieliczne, lancetowate pokrywki. Kwiaty drobne, białe, 5-krotne. Płatki korony zagięte do środka. Kwiaty zapylane przez owady. Kwitnie od połowy maja do końca września. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na 2 elipsowate i żeberkowane rozłupki, rozsiewane przez wiatr (pterometeorochoria). | ||
| − | + | === Rozmieszczenie i ekologia === | |
| + | Starodub jest gatunkiem euroazjatycko-kontynentalnym. Zwarty zasięg występowania obejmuje wąski pas ciągnący się przez wschodnią Europę do zachodniej i środkowej Azji. Oprócz tego występuje na oderwanych stanowiskach, m.in. w Czechach, na Węgrzech, Słowacji, w Serbii, Rumunii, Niemczech, Estonii, na Łotwie. | ||
| − | + | W Polsce jest gatunkiem rzadkim; notowany był na ok. 150 stanowiskach. Największe ich zagęszczenie obserwowano na Pojezierzu Kujawskim, Wielkopolskim, Mazowszu i Wyżynie Lubelskiej, Wyżynie Małopolskiej oraz w północno-wschodniej części Kotliny Sandomierskiej. Nieliczne stanowiska notowano na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim oraz na terenie miasta Krakowa. Stanowiska w okolicach Krakowa (w Kotlinie Sandomierskiej) oderwane są od głównego zasięgu. Na niektórych stanowiskach już wyginął, w tym na jedynym stanowisku w Karpatach. | |
| − | |||
| − | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] notowany na obszarze [[Natura 2000 Ostoja Lidzbarska]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Preferuje podłoża organiczne lub mineralne (np. gleby mułowo-torfowe), bogate troficznie, o odczynie słabo kwaśnym do alkalicznego. | Preferuje podłoża organiczne lub mineralne (np. gleby mułowo-torfowe), bogate troficznie, o odczynie słabo kwaśnym do alkalicznego. | ||
| + | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową | + | Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową; jest chroniona także Dyrektywą Siedliskową. Głównym źródłem zagrożenia gatunku są zmiany jego siedlisk wskutek osuszania podmokłych łąk. Znajduje się również na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", w kategorii V (narażony na wyginięcie). |
| − | + | ||
| − | === Ciekawostki === | + | === Ciekawostki === |
| − | + | Starodub łąkowy często bywa mylony z dzięgielem leśnym rosnącym na tych samych siedliskach. Najważniejszymi cechami odróżniającymi są: występowanie u staruduba mocno bruzdowanej, czerwonawej w dole łodygi (u dzięgiela gładka lub delikatnie bruzdowana, niezabarwiona na czerwono), liście dolne o odcinkach odgiętych w dół, ogonki liściowe na przekroju V-kształtne, w grzbietowej części z jednym żebrem (u dzięgiela U-kształtne z trzema żebrami). | |
| − | Starodub | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., ''Rośliny chronione'', Warszawa 2006.<br/> | |
| − | + | Zarzycki K., Szeląg Z., ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), ''Red lists of plants and fungi in Poland'', W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2006.<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Starodub_łąkowy pl.wikipedia.org] [30.06.2014]<br/> |
| − | K. | + | [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_ostericum_palustre.pdf gios.gov.pl] [30.06.2014]<br/> |
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria:Natura 2000]] [[Kategoria:Ochrona przyrody]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] [[Kategoria: Powiat działdowski]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 11:07, 18 mar 2015
| Starodub łąkowy | |
| | |
| Ostericum palustre | |
| Besser. | |
 Starodub łąkowy. Fot. Dr. Killer. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | selerowce |
| Rodzina | selerowate |
| Rodzaj | starodub |
| Gatunek | starodub łąkowy |
| Synonimy | |
| Angelica palustris (Besser) Hoffm.(1814) | |
Starodub łąkowy (Ostericum palustre Besser.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych (Apiaceae) rzędu selerowców (Apiales).
Spis treści
Morfologia
Starodub łąkowy to bylina kłączowa. Wytwarza łodygę wewnątrz pustą, wzniesioną, o wysokości od 30 do 160 (220) cm, rozgałęzioną, kanciasto bruzdkowaną, o słabo oskrzydlonych krawędziach, nagą, dołem często czerwono nabiegłą. Liście dolne w zarysie szeroko trójkątne, 2-3-krotnie pierzaste, długoogonkowe, złożone z nieregularnie ząbkowanych, sercowato jajowatych odcinków o szorstko owłosionych nerwach na spodniej stronie. Liście górne są zredukowane i posiadają duże pochwy liściowe. Łodyga i liście jasno szaro–zielone.
Kwiaty obupłciowe, zebrane w baldachy złożone, szczytowy jest większy od bocznych. Każdy baldach złożony składa się z 8-30 baldaszków. Pokryw brak lub są co najwyżej 1-3, baldaszki posiadają nieliczne, lancetowate pokrywki. Kwiaty drobne, białe, 5-krotne. Płatki korony zagięte do środka. Kwiaty zapylane przez owady. Kwitnie od połowy maja do końca września. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na 2 elipsowate i żeberkowane rozłupki, rozsiewane przez wiatr (pterometeorochoria).
Rozmieszczenie i ekologia
Starodub jest gatunkiem euroazjatycko-kontynentalnym. Zwarty zasięg występowania obejmuje wąski pas ciągnący się przez wschodnią Europę do zachodniej i środkowej Azji. Oprócz tego występuje na oderwanych stanowiskach, m.in. w Czechach, na Węgrzech, Słowacji, w Serbii, Rumunii, Niemczech, Estonii, na Łotwie.
W Polsce jest gatunkiem rzadkim; notowany był na ok. 150 stanowiskach. Największe ich zagęszczenie obserwowano na Pojezierzu Kujawskim, Wielkopolskim, Mazowszu i Wyżynie Lubelskiej, Wyżynie Małopolskiej oraz w północno-wschodniej części Kotliny Sandomierskiej. Nieliczne stanowiska notowano na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim oraz na terenie miasta Krakowa. Stanowiska w okolicach Krakowa (w Kotlinie Sandomierskiej) oderwane są od głównego zasięgu. Na niektórych stanowiskach już wyginął, w tym na jedynym stanowisku w Karpatach.
Na Warmii i Mazurach notowany na obszarze Natura 2000 Ostoja Lidzbarska.
Preferuje podłoża organiczne lub mineralne (np. gleby mułowo-torfowe), bogate troficznie, o odczynie słabo kwaśnym do alkalicznego.
Wartość użytkowa
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową; jest chroniona także Dyrektywą Siedliskową. Głównym źródłem zagrożenia gatunku są zmiany jego siedlisk wskutek osuszania podmokłych łąk. Znajduje się również na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", w kategorii V (narażony na wyginięcie).
Ciekawostki
Starodub łąkowy często bywa mylony z dzięgielem leśnym rosnącym na tych samych siedliskach. Najważniejszymi cechami odróżniającymi są: występowanie u staruduba mocno bruzdowanej, czerwonawej w dole łodygi (u dzięgiela gładka lub delikatnie bruzdowana, niezabarwiona na czerwono), liście dolne o odcinkach odgiętych w dół, ogonki liściowe na przekroju V-kształtne, w grzbietowej części z jednym żebrem (u dzięgiela U-kształtne z trzema żebrami).
Bibliografia
Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., Rośliny chronione, Warszawa 2006.
Zarzycki K., Szeląg Z., Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red lists of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2006.
pl.wikipedia.org [30.06.2014]
gios.gov.pl [30.06.2014]
