Turzyca patagońska

Turzyca patagońska
Carex magellanica
Lamm.
Turzyca patagońska (C. magellanica subsp. irrigua). Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca patagońska
Synonimy
Carex paupercula Michx.

Turzyca patagońska (Carex magellanica Lamm.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych (Cyperaceae).

Morfologia

Roślina trwała, wysokości 20–30 cm, z płożącymi rozłogami. Łodyga cienka, w górze szorstka. Liście jasnozielone, wiotkie, do 3(4) mm szerokości, słabo szorstkie. Kwiaty wyrastają w kątach lancetowatych, czerwonobrunatnych przysadek z zielonym grzbietem. Są zebrane w kłosy. Kłos męski szczytowy, pojedynczy, prosto wzniesiony. Poniżej niego znajdują się 2–3 podłużnie jajowate kłosy żeńskie. Kwiaty męskie z 3 pręcikami, kwiaty żeńskie ze słupkiem zakończonym trzema znamionami.

Turzyca patagońska kwitnie od połowy lipca do końca sierpnia. Owocem jest orzeszek otoczony pęcherzykiem. Pęcherzyk ten jest jasnozielony, jajowaty, do 3 mm długości, zakończony bardzo krótkim dzióbkiem. Roślina rozmnaża się głównie wegetatywnie za pomocą rozłogów.

Rozmieszczenie i ekologia

Podgatunek typowy Carex magellanica Lam. subsp. magellanica występuje w Ameryce Południowej, natomiast turzyca patagońska rosnąca na półkuli północnej najczęściej opisywana jest w randze podgatunku Carex magellanica subsp. irrigua (Wahlenb.) Hiitonen (= Carex paupercula Michx.). Podgatunek irrigua występuje na obszarach wokółbiegunowych na półkuli północnej (element cyrkumborealny), podczas gdy podgatunek typowy magellanica rośnie w południowej części Ameryki Południowej.

Podgatunek północny zwartym zasięgiem obejmuje Skandynawię, kraje nadbałtyckie i północną Białoruś oraz północnoeuropejską część Rosji. W Europie środkowej znany jest z Karpat, Sudetów i Alp. W Polsce podgatunek ten znany był do niedawna jedynie z Karkonoszy (stanowiska koło Wielkiego Stawu i pod Szrenicą), obecnie odnotowany także na północy kraju. Na Warmii i Mazurach występowanie turzycy patagońskiej stwierdzono w 2004 r. w Puszczy Rominckiej.

Występuje na torfowiskach przejściowych, na młakach i źródliskach.

Wartość użytkowa

Gatunek w Polsce jest zagrożony z powodu bardzo nielicznego występowania. Bezpośrednimi zagrożeniami jest wpływ sąsiedztwa szlaku turystycznego (związane z tym zmiany warunków hydrologicznych) oraz konkurencja bardziej ekspansywnych gatunków, głównie traw. Roślina objęta prawną ochroną gatunkową i umieszczona na czerwonej liście w kategorii gatunków narażonych na wymarcie (V).

Ciekawostki

Może tworzyć mieszańce z turzycą bagienną (Carex limosa).

Zobacz też

pl.wikipedia.org, turzyca patagońska [25.05.2014]

Bibliografia

Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć, Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012.