Aksamitkówka złota: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(merytoryczna) |
|||
| (Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = phaeolepiota.jpg | |grafika = phaeolepiota.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Aksamitkówka złota - | + | |podpis grafiki = Aksamitkówka złota – owocniki. Fot. GgXTcp4RE8U1wqmo. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Phaeolepiota_aurea_10886-e3fdea67e8212bcd23f48863a01e98f9.jpg Commons Wikimedia] [20.05.2014] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
|Królestwo = grzyby | |Królestwo = grzyby | ||
| + | |Podkrólestwo = | ||
|Gromada = grzyby podstawkowe | |Gromada = grzyby podstawkowe | ||
|Klasa = pieczarniaki | |Klasa = pieczarniaki | ||
| Linia 17: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | <br/> | + | '''Aksamitkówka złota''' (''Phaeolepiota aurea'' (Matt.) Maire) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (''Agaricaceae''), z rzędu pieczarkowców (''Agaricales''). |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Owocnik == | ||
| + | Owocniki aksamitkówki złotej pojawiają się od września do listopada. Złotożółty, suchy i drobnoziarnisty (drobne ziarenka przywierają i brudzą dłoń podczas dotyku) kapelusz może osiągać 25 cm średnicy, z reguły pozostaje jednak mniejszy (5–15 cm). U młodych owocników jest on kulisty i długo otoczony osłoną, później wypukły, aż wreszcie szeroko rozpostarty lub płaski. | ||
| − | + | Trzon jest cylindryczny z maczugowatą podstawą, wysokości nawet 20 cm. Pod wzniesionym, szerokim, żółtobrązowym, błoniastym pierścieniem jest równomiernie ziarnisty i zabarwiony podobnie jak kapelusz. Pierścień jest widoczny dopiero po oddzieleniu się od krawędzi kapelusza. Blaszki są gęste, rdzawożółte lub jasno rdzawobrązowe, nieprzyrośnięte do trzonu. Wysyp zarodników jest rdzawobrązowy. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| + | Aksamitkówka złota jest taksonem szeroko rozpowszechnionym w strefie klimatu umiarkowanego. Jest to grzyb o zasięgu euroazjatycko-północnoamerykańskim, spotykany od Alaski po Daleki Wschód. W Europie jest to gatunek rzadki lub bardzo rzadki, w niektórych krajach znany z pojedynczych stanowisk. Na obszarze Polski ma bardzo nieliczne udokumentowane stanowiska. | ||
| − | + | Istnienie stanowisk aksamitówki złotej na [[Warmia|Warmii]] ogłoszono po raz pierwszy w 2006 r. Gatunek ten znany jest współcześnie z dwóch stanowisk koło [[Olsztyn|Olsztyna]]: z kompleksu ogródków działkowych Wójtowa Rola w [[Wójtowo|Wójtowie]] oraz [[Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach|Leśnego Arboretum w Kudypach]]. | |
| − | + | Aksamitkówka złota rośnie zazwyczaj gromadnie jako saprotrof na żyznych, wilgotnych glebach, na siedliskach najczęściej przekształconych przez człowieka, często w miastach, zazwyczaj wśród traw, pokrzyw i innych chwastów, w miejscach ruderalnych, pod bzami ''Sambucus'', w pobliżu lasów lub, rzadziej, w lasach liściastych i mieszanych. | |
| − | |||
| − | |||
| − | Aksamitkówka złota rośnie zazwyczaj gromadnie jako saprotrof | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Wartość użytkowa == | |
| − | + | Aksamitkówka złota w Polsce jest zaliczana do kategorii grzybów rzadkich – R. Jest gatunkiem zasługującym na ochronę. Jej okazałe owocniki przyciągające wzrok rozmiarami, kształtem i barwą bywają bezmyślnie niszczone. Mogą być zbierane do celów konsumpcyjnych; w większości atlasów poświęconych grzybom, jakie ukazały się w ostatnim czasie w Polsce, gatunek ten jest zaliczany do grzybów jadalnych. Spożycie owocników tego gatunku może jednak powodować w indywidualnych przypadkach zaburzenia gastryczne. W owocnikach aksamitkówki wykryto m.in. obecność kwasu cyjanowodorowego HCN, silnie trującej substancji potocznie zwanej kwasem pruskim. | |
| − | Aksamitkówka złota | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Ciekawostki == | ||
| + | Ze względu na specyficzne siedliska, w których występuje aksamitkówka (pobocza dróg i ulic, śmietniska i cmentarze), gatunek ten jest czasem określany nazwą "grzyb cmentarny" (z niem. ''Friedhofspilz''). | ||
| − | == | + | == Zobacz też == |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Aksamitkówka_złota pl.wikipedia.org, aksamitkówka złota] [20.04.2014] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Kubiak Dariusz, Dynowska Maria, ''Nowe stanowiska aksamitkówki złotej Phaeolepiota aurea w Polsce'', "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" 2006, nr 62, z. 2, s. 93–98. | ||
| − | + | Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, ''Red list of the macrofungi in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, 55–70. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Przyroda]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Gietrzwałd (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:02, 24 lis 2017
| Aksamitkówka złota | |
| | |
| Phaeolepiota aurea | |
| (Matt.) Maire | |
![Aksamitkówka złota – owocniki. Fot. GgXTcp4RE8U1wqmo. Źródło: Commons Wikimedia [20.05.2014]](/index.php/Plik:Phaeolepiota.jpg) Aksamitkówka złota – owocniki. Fot. GgXTcp4RE8U1wqmo. Źródło: Commons Wikimedia [20.05.2014] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | pieczarkowce |
| Rodzina | pieczarkowate |
| Rodzaj | aksamitkówka |
| Gatunek | aksamitkówka złota |
| Synonimy | |
Aksamitkówka złota (Phaeolepiota aurea (Matt.) Maire) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), z rzędu pieczarkowców (Agaricales).
Spis treści
Owocnik
Owocniki aksamitkówki złotej pojawiają się od września do listopada. Złotożółty, suchy i drobnoziarnisty (drobne ziarenka przywierają i brudzą dłoń podczas dotyku) kapelusz może osiągać 25 cm średnicy, z reguły pozostaje jednak mniejszy (5–15 cm). U młodych owocników jest on kulisty i długo otoczony osłoną, później wypukły, aż wreszcie szeroko rozpostarty lub płaski.
Trzon jest cylindryczny z maczugowatą podstawą, wysokości nawet 20 cm. Pod wzniesionym, szerokim, żółtobrązowym, błoniastym pierścieniem jest równomiernie ziarnisty i zabarwiony podobnie jak kapelusz. Pierścień jest widoczny dopiero po oddzieleniu się od krawędzi kapelusza. Blaszki są gęste, rdzawożółte lub jasno rdzawobrązowe, nieprzyrośnięte do trzonu. Wysyp zarodników jest rdzawobrązowy.
Rozmieszczenie i ekologia
Aksamitkówka złota jest taksonem szeroko rozpowszechnionym w strefie klimatu umiarkowanego. Jest to grzyb o zasięgu euroazjatycko-północnoamerykańskim, spotykany od Alaski po Daleki Wschód. W Europie jest to gatunek rzadki lub bardzo rzadki, w niektórych krajach znany z pojedynczych stanowisk. Na obszarze Polski ma bardzo nieliczne udokumentowane stanowiska.
Istnienie stanowisk aksamitówki złotej na Warmii ogłoszono po raz pierwszy w 2006 r. Gatunek ten znany jest współcześnie z dwóch stanowisk koło Olsztyna: z kompleksu ogródków działkowych Wójtowa Rola w Wójtowie oraz Leśnego Arboretum w Kudypach.
Aksamitkówka złota rośnie zazwyczaj gromadnie jako saprotrof na żyznych, wilgotnych glebach, na siedliskach najczęściej przekształconych przez człowieka, często w miastach, zazwyczaj wśród traw, pokrzyw i innych chwastów, w miejscach ruderalnych, pod bzami Sambucus, w pobliżu lasów lub, rzadziej, w lasach liściastych i mieszanych.
Wartość użytkowa
Aksamitkówka złota w Polsce jest zaliczana do kategorii grzybów rzadkich – R. Jest gatunkiem zasługującym na ochronę. Jej okazałe owocniki przyciągające wzrok rozmiarami, kształtem i barwą bywają bezmyślnie niszczone. Mogą być zbierane do celów konsumpcyjnych; w większości atlasów poświęconych grzybom, jakie ukazały się w ostatnim czasie w Polsce, gatunek ten jest zaliczany do grzybów jadalnych. Spożycie owocników tego gatunku może jednak powodować w indywidualnych przypadkach zaburzenia gastryczne. W owocnikach aksamitkówki wykryto m.in. obecność kwasu cyjanowodorowego HCN, silnie trującej substancji potocznie zwanej kwasem pruskim.
Ciekawostki
Ze względu na specyficzne siedliska, w których występuje aksamitkówka (pobocza dróg i ulic, śmietniska i cmentarze), gatunek ten jest czasem określany nazwą "grzyb cmentarny" (z niem. Friedhofspilz).
Zobacz też
pl.wikipedia.org, aksamitkówka złota [20.04.2014]
Bibliografia
Kubiak Dariusz, Dynowska Maria, Nowe stanowiska aksamitkówki złotej Phaeolepiota aurea w Polsce, "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" 2006, nr 62, z. 2, s. 93–98.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, 55–70.
