Groty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Położenie) |
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk") |
||
| (Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | '''Groty''' – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną. | |
| − | + | [[Plik:Bie.jpg|thumb|right|290px|Grota w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]] | |
| − | + | [[Plik:Bra3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Braniewie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]] | |
| − | + | [[Plik:Tol3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Tolnikach Wielkich. Fot. Stanisław Kuprjaniuk | |
| − | + | ]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | + | Groty należą do nielicznych obiektów na [[Warmia|Warmii]]. Rozmieszczone są przeważnie na terenie [[Warmia północna|Warmii północnej]]. | |
| − | Groty | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Opis == | == Opis == | ||
| − | Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te | + | Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków. |
| − | + | Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany [[tuf]] wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w [[ogrody kanonicze|ogrodach kanonicznych]] we [[Frombork|Fromborku]]. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z [[Lourdes]], miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w [[Braniewo|Braniewie]], na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów [[Pieta|Pietę]]. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w [[Tolniki Wielkie|Tolnikach Wielkich]]. | |
| − | w | + | Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli [[Dom Prowincjonalny Sióstr Katarzynek w Braniewie|Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie]]. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel. |
| − | + | Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w [[zespół kalwaryjny|zespole kalwaryjnym]] w [[Głotowo|Głotowie]]. W opustoszałym siedlisku wsi [[Bieniewo]] wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W [[Tolkowiec|Tolkowcu]] znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w [[Brzostki|Brzostkach]]. Na [[Warmia południowa|Warmii południowej]], w [[Kiersztanowo (gmina Jeziorany)|Kiersztanowie]], istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną [[kapliczki|kapliczkę]]. | |
| − | + | <br/> | |
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i | ||
| − | |||
| − | potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą | ||
| − | |||
| − | źródełkiem, w zespole kalwaryjnym w Głotowie. W opustoszałym siedlisku wsi Bieniewo wykonana | ||
| − | |||
| − | została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych | ||
| − | |||
| − | zaprawą murarską. W Tolkowcu znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. | ||
| − | |||
| − | Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w Brzostkach. Na Warmii | ||
| − | |||
| − | południowej, w Kiersztanowie, istniała kamienna grota z końca XIX | ||
| − | |||
| − | rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną kapliczkę. | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Linki zewnętrzne == |
| − | + | [http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [20.12.2013] | |
| − | ... | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria:Turystyka]] [[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat braniewski]] [[Kategoria: Braniewo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat olsztyński]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 08:03, 25 mar 2015
Groty – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną.
Spis treści
Położenie
Groty należą do nielicznych obiektów na Warmii. Rozmieszczone są przeważnie na terenie Warmii północnej.
Opis
Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków.
Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany tuf wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w ogrodach kanonicznych we Fromborku. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z Lourdes, miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w Braniewie, na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów Pietę. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w Tolnikach Wielkich.
Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel.
Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w zespole kalwaryjnym w Głotowie. W opustoszałym siedlisku wsi Bieniewo wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W Tolkowcu znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w Brzostkach. Na Warmii południowej, w Kiersztanowie, istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną kapliczkę.
Bibliografia
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Linki zewnętrzne
Kapliczki Warmii [20.12.2013]
