Mazurska chata drewniana: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | '''Mazurska chata drewniana''' – | + | ''' Mazurska chata drewniana ''' – inaczej chałupa, dom wiejski z drewna zbudowany na [[Mazury|Mazurach]]. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | [[Plik:Mazurska chata drewniana.jpg|thumb|right|290px|Mazurska chata drewniana dwudzielna z częścią inwentarzową z Gązwy na Mazurach z przełomu XVIII i XIX w. w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku. Fot. Albert Jankowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Poland._Olsztynek._Open_air_museum,_%28Skansen%29_009.JPG Commons Wikimedia], [07.12.2013] | ||
| + | ]] | ||
| + | == Występowanie == | ||
| + | Model chaty drewnianej występujący na terenie [[Mazury|Mazur]] do końca XIX w., zaliczany do [[Tradycyjne budownictwo ludowe na Warmii i Mazurach|tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | == Opis == | ||
| + | W pierwszej połowie XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż [[Warmińska chata drewniana | warmińskie]] chaty mazurskie były jednoizbowe z poddaszem wykorzystywanym jako spichlerz. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w.. | ||
| + | Tak jak na [[Warmia|Warmii]], dachy chat mazurskich pokryte były trzciną lub słomą, a kąt dachu wynosił około 45 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje trójdzielne (chałupy symetryczne, szerokofrontowe) oraz nowe materiały, w tym kamienną podmurówkę oraz ogniotrwałe pokrycie dachu, np. dachówką, eternitem, blachą czy papą. | ||
| − | + | Wnętrze typowej chaty mazurskiej, w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli, składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była zazwyczaj [[czarna kuchnia]] – komin otoczony pozostałymi pomieszczeniami. | |
| + | Wejście przez sień znajdowało się zazwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły zielone lub bordowe okiennice, czasem niebieskie i brązowe. Mazurskie chaty od warmińskich wyróżnia ją mniejsza ilość detali architektonicznych. | ||
| − | + | Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty mazurskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim:Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku|Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku]], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] przykłady budownictwa ludowego. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[lkwim:Chata mazurska w Pieckach|Chata mazurska w Pieckach]] | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181. | |
| − | Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.<br/> | + | <br/> |
| − | |||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| − | http://www.muzeumolsztynek.com.pl/ | + | [http://www.muzeumolsztynek.com.pl/ Muzeum Budownictwa Ludowego-Parku Etnograficznego w Olsztynku] [22.12.2013] |
| − | + | <br/> | |
| − | [[Kategoria: Turystyka | + | [[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]] |
Aktualna wersja na dzień 09:37, 13 mar 2015
Mazurska chata drewniana – inaczej chałupa, dom wiejski z drewna zbudowany na Mazurach.
Spis treści
Występowanie
Model chaty drewnianej występujący na terenie Mazur do końca XIX w., zaliczany do tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach.
Opis
W pierwszej połowie XVII w. szeroko frontowe chaty mazurskie charakteryzowała asymetryczność dwóch części: inwentarzowej i mieszkalnej. Przez długi czas uboższe niż warmińskie chaty mazurskie były jednoizbowe z poddaszem wykorzystywanym jako spichlerz. Podział izby mieszkalnej na pomieszczenia wprowadzano stopniowo na przełomie XVIII i XIX w..
Tak jak na Warmii, dachy chat mazurskich pokryte były trzciną lub słomą, a kąt dachu wynosił około 45 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje trójdzielne (chałupy symetryczne, szerokofrontowe) oraz nowe materiały, w tym kamienną podmurówkę oraz ogniotrwałe pokrycie dachu, np. dachówką, eternitem, blachą czy papą.
Wnętrze typowej chaty mazurskiej, w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli, składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była zazwyczaj czarna kuchnia – komin otoczony pozostałymi pomieszczeniami. Wejście przez sień znajdowało się zazwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły zielone lub bordowe okiennice, czasem niebieskie i brązowe. Mazurskie chaty od warmińskich wyróżnia ją mniejsza ilość detali architektonicznych.
Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty mazurskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku, gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego.
Zobacz też
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.
Linki zewnętrzne
Muzeum Budownictwa Ludowego-Parku Etnograficznego w Olsztynku [22.12.2013]
