Warmińska chata drewniana: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | '''Warmińska chata drewniana''' - | + | ''' Warmińska chata drewniana ''' – inaczej chałupa, dom wiejski budowany z drewna na [[Warmia|Warmii]]. |
| + | <br/><br /> | ||
| + | [[Plik:Warmińska chata drewniana.jpg|thumb|right|290px|Chata warmińska z Kaborna w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:MBL_Olsztynek_-_24a._Chałupa_nr_1_z_Kaborna_(01).jpg Commons Wikimedia] | ||
| + | ]] | ||
| + | == Występowanie == | ||
| + | Model chaty drewnianej występujący na terenie [[Warmia | Warmii]] do końca XIX w., zaliczany do [[Tradycyjne budownictwo ludowe na Warmii i Mazurach | tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | == Opis == | ||
| + | Do XVIII w. drewniane chałupy na Warmii i [[Mazury | Mazurach]] były głównie asymetryczne, szerokofrontowe, czyli dwudzielne z wyróżnioną większą częścią mieszkalną i mniejszą częścią inwentarzową oraz poddaszem służącym za spichlerz. | ||
| − | + | Dach pokryty trzciną, kąt dachu wynosił około 40 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje. Chałupy symetryczne, szerokofrontowe, trójdzielne oraz materiały np. kamienną podmurówkę. Ze względu na przepisy administracyjne zakazujące stosowania słomy i trzciny do pokrywania dachów, jako materiałów zbyt łatwopalnych, zaczęto stosować materiały ogniotrwałe: dachówkę, eternit, blachę czy papę. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Wnętrze typowej chaty warmińskiej w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była zazwyczaj czarna kuchnia – komin, którą otaczały pozostałe pomieszczenia. | ||
| + | Wejście przez sień znajdowało się zazwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły niebieskie lub bordowe okiennice. Warmińskie chaty od mazurskich wyróżnia większa liczba detali architektonicznych i większe zróżnicowanie form, np. [[chata podcieniowa]]. | ||
| + | Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty warmińskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić [[lkwim: Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku | Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku]], gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego. | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181. | ||
| − | |||
Cyfus Edward, ''Moja Warmia'', Dąbrówno 2012, s. 13-18. | Cyfus Edward, ''Moja Warmia'', Dąbrówno 2012, s. 13-18. | ||
| − | + | <br/> | |
| − | |||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| − | + | [http://muzeumolsztynek.com.pl/ www.muzeumolsztynek.com.pl] [22.12.2013] | |
| − | http:// | + | <br/> |
| − | + | [[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]] | |
| − | |||
| − | [[Kategoria: Turystyka | ||
Aktualna wersja na dzień 09:26, 16 mar 2015
Warmińska chata drewniana – inaczej chałupa, dom wiejski budowany z drewna na Warmii.
Spis treści
Występowanie
Model chaty drewnianej występujący na terenie Warmii do końca XIX w., zaliczany do tradycyjnego budownictwa ludowego na Warmii i Mazurach.
Opis
Do XVIII w. drewniane chałupy na Warmii i Mazurach były głównie asymetryczne, szerokofrontowe, czyli dwudzielne z wyróżnioną większą częścią mieszkalną i mniejszą częścią inwentarzową oraz poddaszem służącym za spichlerz.
Dach pokryty trzciną, kąt dachu wynosił około 40 stopni. Od XIX w. stopniowo następowały zmiany w budownictwie ludowym. Stosowano nowe ulepszone konstrukcje. Chałupy symetryczne, szerokofrontowe, trójdzielne oraz materiały np. kamienną podmurówkę. Ze względu na przepisy administracyjne zakazujące stosowania słomy i trzciny do pokrywania dachów, jako materiałów zbyt łatwopalnych, zaczęto stosować materiały ogniotrwałe: dachówkę, eternit, blachę czy papę.
Wnętrze typowej chaty warmińskiej w zależności od wielkości domu i zamożności właścicieli składało się z 4 do 6 pomieszczeń. Centralnym miejscem w chacie była zazwyczaj czarna kuchnia – komin, którą otaczały pozostałe pomieszczenia.
Wejście przez sień znajdowało się zazwyczaj od strony podwórka, a okna zdobiły niebieskie lub bordowe okiennice. Warmińskie chaty od mazurskich wyróżnia większa liczba detali architektonicznych i większe zróżnicowanie form, np. chata podcieniowa.
Pod koniec XIX w. budownictwo murowane zaczęło wypierać drewniane. Dziś zachowane chaty warmińskie można oglądać w nielicznych miejscowościach, ale można zwiedzić Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku, gdzie zebrano i wystawiono dla zwiedzających charakterystyczne dla Warmii i Mazur przykłady budownictwa ludowego.
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. J. Burszta, Wrocław 1976, s. 111-181.
Cyfus Edward, Moja Warmia, Dąbrówno 2012, s. 13-18.
Linki zewnętrzne
www.muzeumolsztynek.com.pl [22.12.2013]
.jpg){kind=link}