Żabieniec lancetowaty

Żabieniec lancetowaty
Alisma lanceolatum
With.
Żabieniec lancetowaty. Źródło: [2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	żabieńcowate
Rodzaj	żabieniec
Gatunek	żabieniec lancetowaty
Alisma lancetowata

Żabieniec lancetowaty (Alisma lanceolatum With.) – gatunek rośliny należący do rodziny żabieńcowatych (Alismataceae), rzędu żabieńcowców (Alismatales).

Morfologia

Żabieniec lancetowaty ma wzniesioną łodygę o wysokości 20-60 (90) cm. Liście nawodne, zielono-modre, o blaszce wąsko-eliptycznej do jajowato-lancetowatej, ostrej, o wymiarach 6–7,5x1–1,4 cm, ostro zwężającej się w dłuższy ogonek.

Kwiaty zebrane w kwiatostan typu wiechy, składający się w każdym okółku z (3–) 4–6 rozgałęzień i szypułek, osiągający długość 30–40 cm. Kwiaty różowo-purpurowe do bladofioletowych, z przodu spiczasto wyciągnięte, o średnicy około 1,2 cm. Szypułki smukłe, o długości 1,5–1,8 (2,2) cm. Przysadki trójkątno-jajowate, zaostrzone, o długości 5–10 mm. Działki kielicha trójkątno-jajowate, o wymiarach 3×2 mm, z błoniastymi brzegami, ostre. Płatki korony błoniaste, podłużne, o wymiarach 5–6×2–2,5 mm, ostre. Kwiaty obupłciowe, 6-pręcikowe. Nitki pręcików o długości około 2 mm. Główki pręcików eliptyczno-podłużne. Zalążnie o długości około 1 mm, nagie. Szyjki słupków dłuższe od zalążni, wzniesione. Owocem jest niełupka długości 2–2,5 mm, z 1 lub 2 bruzdami. Nasiona czerwonawo-brązowe, podłużne, o długości około 1,5 mm.

Rozmieszczenie i ekologia

Żabieniec lancetowaty należy do błotnych roślin zielnych z rodziny żabieńcowatych (Alismataceae). Występuje naturalnie w Europie, Makronezji, północno-zachodniej Afryce, na Syberii, Kaukazie, w zachodniej i środkowej Azji oraz w Chinach i na subkontynencie indyjskim. Introdukowany lub zawleczony do Nowej Zelandii, Oregonu, Kalifornii, środkowego Chile oraz południowej Australii.

W Polsce jest gatunkiem rodzimym, rzadkim. Żabieniec lancetowaty jest wieloletnią rośliną zielną, błotnopączkową. Występuje nad brzegami rzek i zbiorników wodnych. Kwiaty rozwijają się po wynurzeniu liści, od czerwca do sierpnia. Rośliny z tego gatunku są roślinami żywicielskimi dla mszycowatych z gatunku Rhopalosiphum nymphaeae. W województwie warmińsko-mazurskim odnotowany na obszarze Natura 2000 Ostoja Welska.

Wartość użytkowa

Żabieniec lancetowaty jest uprawiany jako ozdoba brzegów zbiorników wodnych - oczek wodnych lub stawów, z powodzeniem nadaje się do urządzania ogrodów naturalistycznych. Jest to roślina łatwa w uprawie, lubi stanowiska słoneczne lub lekko zacienione. Ma dość spore zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Najlepiej sadzić go na głębokości około 10 cm. Gatunek jest mrozoodporny. Może dochodzić do krzyżowania z innymi gatunkami żabieńca. Ponadto wykazuje cechy roślin inwazyjnych, często traktowany jako chwast, szczególnie w uprawach ryżu.
Gatunek został umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski z 2006 roku, uznany za narażony na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). Na podstawie przepisów prawa krajowego nie podlega ochronie gatunkowej, nie został również uznany za ważny dla Unii Europejskiej w Dyrektywie Siedliskowej. Występuje w siedliskach przyrodniczych będących przedmiotem systemu ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego "Natura 2000".

Ciekawostki

Gatunkiem podobnym do żabieńca lancetowatego jest żabieniec babka wodna. Te dwa gatunki różnią się głównie kształtem blaszek liściowych i kolorem płatków korony kwiatu.

Bibliografia

Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.

Zobacz też

[3]
[4]