Modernizacja gospodarstw rolnych

Modernizacja gospodarstw rolnych – 1. semantycznie oznacza przede wszystkim uwspółcześnienie, unowocześnienie poprzez zerwanie z tradycją, uczynienie czegoś mniej staroświeckim. Termin ten znaczeniowo jest bliski transformacji, ponieważ w obu przypadkach mamy do czynienia ze zmianami w korzystnym kierunku. W języku potocznym oraz w nauce dostrzec można jednak pewną różnicę – modernizacja częściej kojarzona jest z postępem. 2. działanie 121 realizowanego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013, instrument wsparcia finansowego o charakterze wyłącznie inwestycyjnym .

Ogólna charakterystyka

Modernizacja wiąże się nierozerwalnie z procesem przemian, których celem jest poprawa warunków działalności we wszystkich sferach gospodarczych i społecznych. Kierunek tych zmian związany jest z procesami unowocześniania technicznego, technologicznego oraz organizacyjnego m.in. przez wzrost sprawności, trwałości i niezawodności czynników wytwórczych, a także poprawę warunków ergonomicznych .

Modernizacja może być realizowana we wszystkich obszarach działalności także w sektorze rolnym. Modernizacja rolnictwa obejmuje procesy dostosowań w zakresie struktur i mechanizmów funkcjonowania, w skali gospodarstw rolnych oraz podmiotów, które z nimi współpracują, pozwalając na rozwój oraz partycypowanie w korzyściach z rozwoju społeczno-gospodarczego kraju .

Modernizacja w rolnictwie i profesjonalizacja zawodu rolnika są gwarantem przekształcenia polskich gospodarstw rolnych w przedsiębiorstwa produkcyjne, działające podobnie do gospodarstw rolników-przedsiębiorców w Unii Europejskiej. Nowoczesne rolnictwo musi być wysoce wydajne, tworzące bardzo dobry jakościowo produkt i przyjazne środowisku . Działania modernizacyjne w gospodarstwach rolnych wpływają na wielkość produkcji i jej jakość, zastępują pracę żywą i chronią procesy wytwórcze. Rozwój rolnictwa przez modernizację wiąże się przede wszystkim ze zmianą zasobów podstawowych czynników produkcji. Pierwotnym elementem i źródłem tych zmian są procesy innowacyjne i postęp naukowo-techniczny, prowadzący w konsekwencji do wzrostu zasobów kapitału w rolnictwie, co powoduje zmiany w wyposażeniu gospodarstw i stosowanych technikach wytwarzania .

Realizacja działania Modernizacja gospodarstw rolnych w województwie warmińsko-mazurskim

W krajach Unii Europejskiej procesy modernizacji rolnictwa są zsynchronizowane z procesami przeobrażeń wsi i miasteczek, stanowiąc komponenty koncepcji zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich. Zacofanie gospodarcze i opóźnienie cywilizacyjne obszarów wiejskich może w dłuższej perspektywie opóźniać rozwój gospodarczy całego kraju . Z tego względu w Polsce w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013 wyodrębniono m.in. działanie 121 Modernizacja polskich gospodarstw rolnych.

Główny cel działania 121 Modernizacja gospodarstw rolnych został skoncentrowany na poprawie konkurencyjności gospodarstw rolnych w procesie ich dostosowywania do funkcjonowania na Jednolitym Rynku Europejskim. Pomoc została zawężona do wsparcia m.in. inwestycji obejmujących modernizację pierwotnej produkcji roślinnej lub zwierzęcej, z wyłączeniem leśnej lub rybnej, operacji obejmujących produkcję produktów żywnościowych oraz nieżywnościowych, przygotowania do sprzedaży lub sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie .

W trzech naborach (2007, 2009, 2011) w ramach tego działania nnajwiększą liczbę wniosków złozono w woj. mazowieckim (15344). W woj. warmińsko-mazurskim do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa złożono łącznie 3226 wniosków (rys. 1).

Rys. 1. Liczba złożonych wniosków i podpisanych umów w ramach działania 121 Modernizacja gospodarstw rolnych PROW 2007-2013

Źródło: Opracowanie na podstawie danych ARiMR arimr.gov.pl

Z badań przeprowadzonych przez K. Babuchowską i R. Marks-Bielską wynika, że niezależnie od poziomu udzielonego wsparcia pomoc finansowa oferowana w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych jest dla rolników bardzo ważna. Z przeprowadzonych badań wynika, że 63,4% respondentów nie zrealizowałoby inwestycji bez środków PROW 2007-2013, a 29,1% musiałoby przesunąć jej realizację w czasie, najprawdopodobniej do momentu zgromadzenia na ten cel odpowiednich zasobów finansowych. Tylko 2,3% badanych było zdecydowanych alternatywnie sfinansować inwestycję środkami zaciągniętego na ten cel kredytu, a 5,2% przeznaczyłoby własne oszczędności. Aż 66,9% zbadanych beneficjentów działania wskazało, że inwestycja współfinansowana z działania Modernizacja gospodarstw rolnych polegała na zakupie maszyn i urządzeń technicznych, m.in. ciągników, kombajnów. W przypadku 15,1% gospodarstw zbudowano od podstaw, rozbudowano lub też unowocześniono budynki gospodarcze. Z kolei 5,3% badanych rolników poprawiło infrastrukturę techniczną gospodarstwa, np. poprzez utwardzenie placu manewrowego. Wśród innych odpowiedzi pojawiło się np. wprowadzenie nowych technologii produkcji.

Bibliografia

Babuchowska K., Marks-Bielska R. 2012. Unowocześnianie gospodarstw rolnych z województwa warmińsko-mazurskiego w ramach PROW 2007-2013. Zeszyty Naukowe SGGW. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing.
Chyłek E. 2005. Proces modernizacji rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce. Wieś i Rolnictwo 3(128).
Klepacki B. 2004. Potrzeby przystosowawcze gospodarstw rolniczych i ich otoczenia instytucjonalnego związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wieś i Rolnictwo 2(123).
Lubbe A. 2011. Transformacja, modernizacja czy po prostu normalizacja? Wybory modelu gospodarki polskiej po 1989 r. (w:) Modernizacja Polski. Struktury – Agencje – Instytucje, W. Morawski (red. nauk.). Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (wersja z lipca). Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2011.
Walkowski M. 2008. Wpływ funduszy pomocowych na proces unowocześniania rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce. (w:) Fundusze Europejskie a innowacyjność polskiej gospodarki, J. Babiak (red.). Wyd. Studio Emka, Warszawa.
Wilkin J. 2001. Instytucjonalne uwarunkowania modernizacji wsi w Polsce. Postępy Nauk Rolniczych, nr 4.