Tolkmicko (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "| " na "|") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Tolkmicko | |Gmina = Tolkmicko | ||
| − | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Tolkmicko.png | Herb Tolkmicka | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Tolkmicko.png |Herb Tolkmicka |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|bip = http://tolkmicko-umig.bip-wm.pl/public/ | |bip = http://tolkmicko-umig.bip-wm.pl/public/ | ||
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Tolkmicko''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w północno-wschodniej części [[Powiat elbląski| powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Tolkmicko| Tolkmicku]]. | + | '''Gmina Tolkmicko''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w północno-wschodniej części [[Powiat elbląski|powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Tolkmicko|Tolkmicku]]. |
| − | Gmina Tolkmicko to gmina rolnicza, usytuowana na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska| Wysoczyzny Elbląskiej]], [[Wybrzeże Staropruskie| Wybrzeża Staropruskiego]] i (w niewielkim stopniu) na terenie [[Żuławy Wiślane| Żuław Wiślanych]]. Charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem rzeźby terenu, co związane jest z przebiegiem ciągów morenowych. Na terenie gminy występuje znaczne zróżnicowanie wysokości terenu dochodzące do 185 m. Najniżej usytuowany jest teren nadbrzeżny od strony [[Zalew Wiślany| Zalewu Wiślanego]]: 0,5–1,1 m n.p.m. Najwyższe wzniesienia terenowe posiadają rzędne na poziomie 185,7 m n.p.m. Szczególne położenie terytorium gminy, w której spotykają się krajobrazy pagórkowaty, lesisty i morski, sprawia, że roztaczają się tu niezwykle piękne widoki. Ponad 50% powierzchni gminy zajmują wody Zalewu Wiślanego. | + | Gmina Tolkmicko to gmina rolnicza, usytuowana na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], [[Wybrzeże Staropruskie|Wybrzeża Staropruskiego]] i (w niewielkim stopniu) na terenie [[Żuławy Wiślane|Żuław Wiślanych]]. Charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem rzeźby terenu, co związane jest z przebiegiem ciągów morenowych. Na terenie gminy występuje znaczne zróżnicowanie wysokości terenu dochodzące do 185 m. Najniżej usytuowany jest teren nadbrzeżny od strony [[Zalew Wiślany|Zalewu Wiślanego]]: 0,5–1,1 m n.p.m. Najwyższe wzniesienia terenowe posiadają rzędne na poziomie 185,7 m n.p.m. Szczególne położenie terytorium gminy, w której spotykają się krajobrazy pagórkowaty, lesisty i morski, sprawia, że roztaczają się tu niezwykle piękne widoki. Ponad 50% powierzchni gminy zajmują wody Zalewu Wiślanego. |
Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Andrzej Lemanowicz]]<ref>[http://www.tolkmicko.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=107&Itemid=99&lang=pl tolkmicko.pl] [06.06.2014]</ref>. | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Andrzej Lemanowicz]]<ref>[http://www.tolkmicko.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=107&Itemid=99&lang=pl tolkmicko.pl] [06.06.2014]</ref>. | ||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 6841 || 100 || 3417 || 49,95 || 3424 || 50,05 | + | |liczba ||6841 ||100 ||3417 ||49,95 ||3424 ||50,05 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 33|| colspan=2| 16 || colspan=2| 17 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|33||colspan=2|16 ||colspan=2|17 |
|} | |} | ||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Tolkmicko było dodatnie i wynosiło 10 osób (saldo migracji w mieście Tolkmicko wynosiło -3 osoby, natomiast na terenie wiejskim gminy było dodatnie i wynosiło 13 osób)<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [06.06.2014]</ref>. | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Tolkmicko było dodatnie i wynosiło 10 osób (saldo migracji w mieście Tolkmicko wynosiło -3 osoby, natomiast na terenie wiejskim gminy było dodatnie i wynosiło 13 osób)<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [06.06.2014]</ref>. | ||
| Linia 64: | Linia 64: | ||
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref> umiejscowiły gminę miejsko-wiejską Tolkmicko w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim. | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref> umiejscowiły gminę miejsko-wiejską Tolkmicko w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim. | ||
| − | Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko graniczy: z [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)| gminą Frombork]], [[Elbląg (gmina wiejska)| gminą Elbląg]], [[Milejewo (gmina wiejska)| gminą Milejewo]] i [[Młynary (gmina miejsko-wiejska)| gminą Młynary]] oraz z [[Elbląg| Elblągiem]]. | + | Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko graniczy: z [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminą Frombork]], [[Elbląg (gmina wiejska)|gminą Elbląg]], [[Milejewo (gmina wiejska)|gminą Milejewo]] i [[Młynary (gmina miejsko-wiejska)|gminą Młynary]] oraz z [[Elbląg|Elblągiem]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 89: | Linia 89: | ||
Rozwija się turystyka i rekreacja, choć gałąź ta nie wykorzystuje w pełni walorów gminy: atrakcyjnego usytuowania na terenach nadzalewowych oraz dużych kompleksów leśnych o szczególnych walorach klimatycznych i widokowych ([[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej]]). Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Tolkmicko, Suchacz, Kamionek Wielki, Kadyny, Janówek. | Rozwija się turystyka i rekreacja, choć gałąź ta nie wykorzystuje w pełni walorów gminy: atrakcyjnego usytuowania na terenach nadzalewowych oraz dużych kompleksów leśnych o szczególnych walorach klimatycznych i widokowych ([[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej]]). Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Tolkmicko, Suchacz, Kamionek Wielki, Kadyny, Janówek. | ||
| − | W celu stworzenia warunków dla rozwoju gospodarczego gminy Tolkmicko, wsparcia rynku pracy, ograniczenia bezrobocia, stworzenia atrakcyjniejszych warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla lokalnych przedsiębiorców, ochrony środowiska naturalnego oraz poprawy warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców gminy podejmowana jest współpraca z gminami sąsiadującymi: [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)| gminą Frombork]] i miastem [[Elbląg]]. Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko należy także do następujących stowarzyszeń: [[Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych| Komunalnego Związku Gmin Nadzalewowych]], [[Stowarzyszenie Gmin Rzeczypospolitej Polskiej "Euroregion Bałtyk"| Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej "Euroregion Bałtyk"]], [[Związek Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego| Związku Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego]], [[Stowarzyszenie Żuławy| Stowarzyszenia Żuławy]], [[Lokalna Organizacja Turystyczna-Kraina Zalewu Wiślanego| Lokalnej Organizacji Turystycznej-Kraina Zalewu Wiślanego]], [[Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany"| Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany"]], [[LGD Wysoczyzna Elbląska| Lokalnej Grupy Działania "Wysoczyzna Elbląska"]], [[Szlak Wodny im. Króla Stefana Batorego]]. | + | W celu stworzenia warunków dla rozwoju gospodarczego gminy Tolkmicko, wsparcia rynku pracy, ograniczenia bezrobocia, stworzenia atrakcyjniejszych warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla lokalnych przedsiębiorców, ochrony środowiska naturalnego oraz poprawy warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców gminy podejmowana jest współpraca z gminami sąsiadującymi: [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminą Frombork]] i miastem [[Elbląg]]. Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko należy także do następujących stowarzyszeń: [[Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych|Komunalnego Związku Gmin Nadzalewowych]], [[Stowarzyszenie Gmin Rzeczypospolitej Polskiej "Euroregion Bałtyk"|Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej "Euroregion Bałtyk"]], [[Związek Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego|Związku Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego]], [[Stowarzyszenie Żuławy|Stowarzyszenia Żuławy]], [[Lokalna Organizacja Turystyczna-Kraina Zalewu Wiślanego|Lokalnej Organizacji Turystycznej-Kraina Zalewu Wiślanego]], [[Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany"|Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany"]], [[LGD Wysoczyzna Elbląska|Lokalnej Grupy Działania "Wysoczyzna Elbląska"]], [[Szlak Wodny im. Króla Stefana Batorego]]. |
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie Tolkmicko wynosiła 574 osoby<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [06.06.2014]</ref>, co stanowi 10,22% bezrobotnych w powiecie elbląskim. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17,7% ludności. | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie Tolkmicko wynosiła 574 osoby<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [06.06.2014]</ref>, co stanowi 10,22% bezrobotnych w powiecie elbląskim. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17,7% ludności. | ||
| − | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]] wymagających strategicznej interwencji. | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]] wymagających strategicznej interwencji. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 99: | Linia 99: | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
*[[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Tolkmicku]] | *[[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Tolkmicku]] | ||
| − | *[[lkwim: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. K. I. Gałczyńskiego w Tolkmicku| Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. K. I. Gałczyńskiego w Tolkmicku]] - filie biblioteki znajdują się w miejscowościach Łęcze i Pogrodzie | + | *[[lkwim: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. K. I. Gałczyńskiego w Tolkmicku|Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. K. I. Gałczyńskiego w Tolkmicku]] - filie biblioteki znajdują się w miejscowościach Łęcze i Pogrodzie |
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
*[[Regionalny Przegląd Zespołów Ludowych w Tolkmicku]] | *[[Regionalny Przegląd Zespołów Ludowych w Tolkmicku]] | ||
*[[Dni Jakubowe w Tolkmicku]] | *[[Dni Jakubowe w Tolkmicku]] | ||
*[[Cesarska Majówka w Kadynach]] | *[[Cesarska Majówka w Kadynach]] | ||
| − | *[[lkwim: Plener artystyczny „Kadyny – wioska sztuki”| Plener artystyczny "Kadyny – wioska sztuki"]] – kontynuacja [[lkwim: Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne „Kadyny – Twórcze spoiwo czasu – wioska sztuki”| Międzynarodowych Warsztatów Artystycznych "Kadyny – Twórcze spoiwo czasu – wioska sztuki"]] | + | *[[lkwim: Plener artystyczny „Kadyny – wioska sztuki”|Plener artystyczny "Kadyny – wioska sztuki"]] – kontynuacja [[lkwim: Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne „Kadyny – Twórcze spoiwo czasu – wioska sztuki”|Międzynarodowych Warsztatów Artystycznych "Kadyny – Twórcze spoiwo czasu – wioska sztuki"]] |
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[Krzysztof Perwanger]] (ok.1700–1785) – rzeźbiarz, burmistrz Tolkmicka; był prekursorem rokoka na [[Warmia| Warmii]] | + | *[[Krzysztof Perwanger]] (ok.1700–1785) – rzeźbiarz, burmistrz Tolkmicka; był prekursorem rokoka na [[Warmia|Warmii]] |
*[[Tomasz Błasiak]] – aktor teatralny i filmowy, młodość spędził w Tolkmicku | *[[Tomasz Błasiak]] – aktor teatralny i filmowy, młodość spędził w Tolkmicku | ||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| Linia 113: | Linia 113: | ||
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Tolkmicko należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>: | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Tolkmicko należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>: | ||
| − | *[[lkwim: Klasztor ojców Bernardynów w Kadynach| klasztor ojców Bernardynów w Kadynach]] | + | *[[lkwim: Klasztor ojców Bernardynów w Kadynach|klasztor ojców Bernardynów w Kadynach]] |
*[[lkwim: Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Kadynach|kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Kadynach]] | *[[lkwim: Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Kadynach|kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Kadynach]] | ||
*[[kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Kadynach]] | *[[kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Kadynach]] | ||
| Linia 119: | Linia 119: | ||
*[[kapliczka tzw. "Trzech Krzyży" w Kadynach]] | *[[kapliczka tzw. "Trzech Krzyży" w Kadynach]] | ||
*zespół pałacowo-folwarczny w Kadynach wraz z parkiem | *zespół pałacowo-folwarczny w Kadynach wraz z parkiem | ||
| − | *zespół budynków [["Biała Leśniczówka"| "Białej Leśniczówki"]] | + | *zespół budynków [["Biała Leśniczówka"|"Białej Leśniczówki"]] |
*[[kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęczu]] | *[[kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęczu]] | ||
| − | *zespół dworski w [[Nadbrzeże| Nadbrzeżu]] | + | *zespół dworski w [[Nadbrzeże|Nadbrzeżu]] |
*[[kościół pw. św. Mikołaja w Pogrodziu]] wraz z przykościelnym cmentarzem i kapliczką | *[[kościół pw. św. Mikołaja w Pogrodziu]] wraz z przykościelnym cmentarzem i kapliczką | ||
*kaplica cmentarna (epidemiczna), przy drodze Pogrodzie–Tolkmicko | *kaplica cmentarna (epidemiczna), przy drodze Pogrodzie–Tolkmicko | ||
| − | *zespół dworski w [[Połoniny| Połoninach]] | + | *zespół dworski w [[Połoniny|Połoninach]] |
*budynek hotelu "Zameczek nad Zatoką" w Suchaczu (obecnie [[Szkoła Podstawowa w Suchaczu]]) wraz z otoczeniem ogrodowym | *budynek hotelu "Zameczek nad Zatoką" w Suchaczu (obecnie [[Szkoła Podstawowa w Suchaczu]]) wraz z otoczeniem ogrodowym | ||
*pozostałości zespołu budynków i urządzeń cegielni w Suchaczu | *pozostałości zespołu budynków i urządzeń cegielni w Suchaczu | ||
*domy podcieniowe w miejscowościach Kamionek Wielki, Łęcze, Próchnik | *domy podcieniowe w miejscowościach Kamionek Wielki, Łęcze, Próchnik | ||
| − | *[[lkwim: Kościół pw. św. Jakuba w Tolkmicku| kościół pw. św. Jakuba w Tolkmicku]] | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Jakuba w Tolkmicku|kościół pw. św. Jakuba w Tolkmicku]] |
*układ urbanistyczny Tolkmicka oraz baszta – pozostałość murów obronnych z XIV w. | *układ urbanistyczny Tolkmicka oraz baszta – pozostałość murów obronnych z XIV w. | ||
*świątynia Kościoła polskokatolickiego | *świątynia Kościoła polskokatolickiego | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *szlaki w [[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej| Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej]]: | + | *szlaki w [[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej|Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej]]: |
**Okólny – żółty | **Okólny – żółty | ||
**Okrężny – niebieski | **Okrężny – niebieski | ||
| Linia 152: | Linia 152: | ||
*szkolenia i zawody dla amatorów windsurfingu | *szkolenia i zawody dla amatorów windsurfingu | ||
| − | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Tolkmicko, bazy noclegowej i gastronomicznej czy też kalendarza imprez można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej przy [[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Tolkmicku| Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Tolkmicku]], ul. ul. Świętojańska ,182–340 Tolkmicko oraz na stronie MGOK w Tolkmicku [http://www.tolkmicko.com.pl/ tolkmicko.com.pl]. | + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Tolkmicko, bazy noclegowej i gastronomicznej czy też kalendarza imprez można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej przy [[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Tolkmicku|Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Tolkmicku]], ul. ul. Świętojańska ,182–340 Tolkmicko oraz na stronie MGOK w Tolkmicku [http://www.tolkmicko.com.pl/ tolkmicko.com.pl]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 214: | Linia 214: | ||
*[[Bagno Edwarda]] (1,27 ha) | *[[Bagno Edwarda]] (1,27 ha) | ||
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Tolkmicko znajduje się ponad 297 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej<ref>Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ bip.olsztyn.rdos.gov.pl]</ref>. Są to głównie pojedyncze [[Dąb szypułkowy|dęby]], buki, lipy, aleje drzew oraz głazy. Najznamienitszym okazem wśród pomników przyrody gminy Tolkmicko jest [[Dąb Bażyńskiego w Kadynach|Dąb Bażyńskiego]] oraz [[głaz narzutowy "Święty Kamień"]]. Na terenie gminy są również inne głazy narzutowe, jak np. [[Głaz narzutowy "Kamień Cesarski"|"Kamień Cesarski"]] w pobliżu miejscowości Pagórki i [[Głaz narzutowy "Kamień Złotego Wina"|"Kamień Złotego Wina"]] w pobliżu Ostrogóry. Trzy podobne głazy znajdują się na terenie leśnictwa Górki (zob. [[Głaz narzutowy (1) w leśnictwie Górki|1]], [[Głaz narzutowy (2) w leśnictwie Górki|2]], [[Głaz narzutowy (3) w leśnictwie Górki (eklogit)|3]]), kilka kolejnych na terenie w leśnictwa Kadyny (zob. [[Głaz narzutowy w leśnictwie Kadyny|1]], [[Głazy narzutowe (2) w leśnictwie Kadyny|2]], [[Głazy narzutowe (3) w leśnictwie Kadyny|3]]), po jednym [[Głaz narzutowy w leśnictwie Dąbrowa|w leśnictwie Dąbrowa]] i [[Głaz narzutowy w Suchaczu| miejscowości Suchacz]]. | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Tolkmicko znajduje się ponad 297 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej<ref>Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ bip.olsztyn.rdos.gov.pl]</ref>. Są to głównie pojedyncze [[Dąb szypułkowy|dęby]], buki, lipy, aleje drzew oraz głazy. Najznamienitszym okazem wśród pomników przyrody gminy Tolkmicko jest [[Dąb Bażyńskiego w Kadynach|Dąb Bażyńskiego]] oraz [[głaz narzutowy "Święty Kamień"]]. Na terenie gminy są również inne głazy narzutowe, jak np. [[Głaz narzutowy "Kamień Cesarski"|"Kamień Cesarski"]] w pobliżu miejscowości Pagórki i [[Głaz narzutowy "Kamień Złotego Wina"|"Kamień Złotego Wina"]] w pobliżu Ostrogóry. Trzy podobne głazy znajdują się na terenie leśnictwa Górki (zob. [[Głaz narzutowy (1) w leśnictwie Górki|1]], [[Głaz narzutowy (2) w leśnictwie Górki|2]], [[Głaz narzutowy (3) w leśnictwie Górki (eklogit)|3]]), kilka kolejnych na terenie w leśnictwa Kadyny (zob. [[Głaz narzutowy w leśnictwie Kadyny|1]], [[Głazy narzutowe (2) w leśnictwie Kadyny|2]], [[Głazy narzutowe (3) w leśnictwie Kadyny|3]]), po jednym [[Głaz narzutowy w leśnictwie Dąbrowa|w leśnictwie Dąbrowa]] i [[Głaz narzutowy w Suchaczu|miejscowości Suchacz]]. |
<br/> | <br/> | ||
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
| − | *W 1463 roku na [[Zalew Wiślany| Zalewie Wiślanym]], nieopodal [[Suchacz| Suchacza]] została stoczona bitwa morska, w której starły się ze soba floty Zakonu krzyżackiego oraz połączonych sił morskich [[Elbląg| Elbląga]] i Gdańska. | + | *W 1463 roku na [[Zalew Wiślany|Zalewie Wiślanym]], nieopodal [[Suchacz|Suchacza]] została stoczona bitwa morska, w której starły się ze soba floty Zakonu krzyżackiego oraz połączonych sił morskich [[Elbląg|Elbląga]] i Gdańska. |
| − | *Na terenie [["Biała Leśniczówka"| "Białej Leśniczówki"]] kręcone były zdjęcia do filmu Ryszarda Bugajskiego "Układ Zamknięty". | + | *Na terenie [["Biała Leśniczówka"|"Białej Leśniczówki"]] kręcone były zdjęcia do filmu Ryszarda Bugajskiego "Układ Zamknięty". |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
Wersja z 12:45, 17 mar 2015
| Gmina Tolkmicko | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | elbląski | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Andrzej Lemanowicz | ||
| Powierzchnia | 208,01 km² | ||
| Liczba sołectw | 10 | ||
| Liczba miejscowości | 19 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6841 33 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Tablice rejestracyjne | NEB | ||
| TERYT | 2804093 | ||
| Urząd gminy ul. Portowa 2 82-340 Tolkmicko
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Tolkmicko – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-wschodniej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Tolkmicku. Gmina Tolkmicko to gmina rolnicza, usytuowana na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, Wybrzeża Staropruskiego i (w niewielkim stopniu) na terenie Żuław Wiślanych. Charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem rzeźby terenu, co związane jest z przebiegiem ciągów morenowych. Na terenie gminy występuje znaczne zróżnicowanie wysokości terenu dochodzące do 185 m. Najniżej usytuowany jest teren nadbrzeżny od strony Zalewu Wiślanego: 0,5–1,1 m n.p.m. Najwyższe wzniesienia terenowe posiadają rzędne na poziomie 185,7 m n.p.m. Szczególne położenie terytorium gminy, w której spotykają się krajobrazy pagórkowaty, lesisty i morski, sprawia, że roztaczają się tu niezwykle piękne widoki. Ponad 50% powierzchni gminy zajmują wody Zalewu Wiślanego.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Andrzej Lemanowicz[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Tolkmicko zajmuje powierzchnię 208,01km2[2], w tym:
- lasy: 25,65% (5335 ha)
- użytki rolne: 20,06% (4174 ha)
- wody: 56,76% (11807 ha)
Gmina stanowi 14,69% powierzchni powiatu elbląskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6841 | 100 | 3417 | 49,95 | 3424 | 50,05 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
33 | 16 | 17 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Tolkmicko było dodatnie i wynosiło 10 osób (saldo migracji w mieście Tolkmicko wynosiło -3 osoby, natomiast na terenie wiejskim gminy było dodatnie i wynosiło 13 osób)[4].
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
W 1946 roku, na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku[5], ziemie powiatu elbląskiego, a wraz z nimi gmina i miasto Tolkmicko, zostały włączone do województwa gdańskiego.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało województwo elbląskie, w skład którego weszły gmina i miasto Tolkmicko[7]. W 1992 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 roku[8] dokonano połączenia gminy i miasta Tolkmicko w jedną jednostkę administracyjną.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę miejsko-wiejską Tolkmicko w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.
Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko graniczy: z gminą Frombork, gminą Elbląg, gminą Milejewo i gminą Młynary oraz z Elblągiem.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Brzezina, Chojnowo, Kadyny, Kamionek Wielki, Łęcze, Nowinka, Pagórki, Pogrodzie, Przybyłowo, Suchacz.
Pozostałe miejscowości: Święty Kamień, Przylesie, Janówek, Kikoły, Rangóry, Ostrogóra, Wysoki Bór, Bogdaniec, Nadbrzeże, Pęklewo, Połoniny, Wodynia, Tolkmicko.
Gospodarka
W gospodarce gminy Tolkmicko ważną rolę odgrywa:
- przetwórstwo warzyw
- produkcja rolnicza
- hodowla zwierząt
- produkcja leśna
- rybołówstwo nadzalewowe
Przetwórstwem owoców i warzyw zajmuje się zlokalizowany w Tolkmicku zakład MASFROST Sp. z o.o. należący do Grupy Top Farms. Bazy surowcowej dla tego podmiotu dostarczają wytwórcy owoców i warzyw z terenu gminy i okolic.
Istotne dla gospodarki gminy jest rolnictwo, w którym dominują gospodarstwa rodzinne. Większość z nich prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw przeważa uprawa zbóż o zrównoważonym podziale na poszczególne rodzaje, co jest uwarunkowane m. in. różną jakością gleb. Uprawiane są również: ziemniaki, rośliny pastewne, przemysłowe. Hodowane jest bydło i trzoda chlewna.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Tolkmicko wynosiła w 2013 roku 573. 40 podmiotów należy do sektora publicznego, pozostałe 533 tworzy sektor prywatny[10]. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 48 firm w dziale budownictwo, 92 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 53 w dziale rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 16 firm. Są to firmy małe i średnie, zatrudniające od 1 do 5 osób.
Znacząca rolę w gospodarce gminy straciły zakłady wytwórcze (np. cegielnie w Kadynach i Suchaczu oraz zakład produkcji majoliki i kafli w Kadynach) materiałów budowlanych, w tym głównie wyrobów ceramicznych, ze względu na utratę dostępnej bazy surowcowej.
Rozwija się turystyka i rekreacja, choć gałąź ta nie wykorzystuje w pełni walorów gminy: atrakcyjnego usytuowania na terenach nadzalewowych oraz dużych kompleksów leśnych o szczególnych walorach klimatycznych i widokowych (Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej). Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Tolkmicko, Suchacz, Kamionek Wielki, Kadyny, Janówek.
W celu stworzenia warunków dla rozwoju gospodarczego gminy Tolkmicko, wsparcia rynku pracy, ograniczenia bezrobocia, stworzenia atrakcyjniejszych warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla lokalnych przedsiębiorców, ochrony środowiska naturalnego oraz poprawy warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców gminy podejmowana jest współpraca z gminami sąsiadującymi: gminą Frombork i miastem Elbląg. Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko należy także do następujących stowarzyszeń: Komunalnego Związku Gmin Nadzalewowych, Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej "Euroregion Bałtyk", Związku Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego, Stowarzyszenia Żuławy, Lokalnej Organizacji Turystycznej-Kraina Zalewu Wiślanego, Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany", Lokalnej Grupy Działania "Wysoczyzna Elbląska", Szlak Wodny im. Króla Stefana Batorego.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie Tolkmicko wynosiła 574 osoby[11], co stanowi 10,22% bezrobotnych w powiecie elbląskim. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17,7% ludności.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Tolkmicku
- Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. K. I. Gałczyńskiego w Tolkmicku - filie biblioteki znajdują się w miejscowościach Łęcze i Pogrodzie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Regionalny Przegląd Zespołów Ludowych w Tolkmicku
- Dni Jakubowe w Tolkmicku
- Cesarska Majówka w Kadynach
- Plener artystyczny "Kadyny – wioska sztuki" – kontynuacja Międzynarodowych Warsztatów Artystycznych "Kadyny – Twórcze spoiwo czasu – wioska sztuki"
Ludzie związani z gminą
- Krzysztof Perwanger (ok.1700–1785) – rzeźbiarz, burmistrz Tolkmicka; był prekursorem rokoka na Warmii
- Tomasz Błasiak – aktor teatralny i filmowy, młodość spędził w Tolkmicku
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Tolkmicko należą[12]:
- klasztor ojców Bernardynów w Kadynach
- kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Kadynach
- kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Kadynach
- kaplica przydrożna pw. Świętego Krzyża w Kadynach
- kapliczka tzw. "Trzech Krzyży" w Kadynach
- zespół pałacowo-folwarczny w Kadynach wraz z parkiem
- zespół budynków "Białej Leśniczówki"
- kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęczu
- zespół dworski w Nadbrzeżu
- kościół pw. św. Mikołaja w Pogrodziu wraz z przykościelnym cmentarzem i kapliczką
- kaplica cmentarna (epidemiczna), przy drodze Pogrodzie–Tolkmicko
- zespół dworski w Połoninach
- budynek hotelu "Zameczek nad Zatoką" w Suchaczu (obecnie Szkoła Podstawowa w Suchaczu) wraz z otoczeniem ogrodowym
- pozostałości zespołu budynków i urządzeń cegielni w Suchaczu
- domy podcieniowe w miejscowościach Kamionek Wielki, Łęcze, Próchnik
- kościół pw. św. Jakuba w Tolkmicku
- układ urbanistyczny Tolkmicka oraz baszta – pozostałość murów obronnych z XIV w.
- świątynia Kościoła polskokatolickiego
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej:
- Okólny – żółty
- Okrężny – niebieski
- Ścieżka Jaszczurek - zielony
- Święty Kamień
- Szlak Rakowskich Lasów
- Niebieski
- Szlak do Miejskich Wód
- Trasa Kadyńska
- Szlak Fromborski
- Szlak Młynarsko-Pasłęcki
- Szlak Wysoczyzny Elbląskiej
- ścieżka dydaktyczna w Kadynach
- Nadzalewowa Trasa Rowerowa
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej (a w nim m.in. ściana nieczynnego już dziś wyrobiska iłów elbląskich, która jest doskonałą ilustracją budowy geologicznej strefy krawędziowej Wysoczyzny Elbląskiej
- liczne rezerwaty i pomniki przyrody
- stadnina koni w Kadynach
- liczne plaże (dzikie lub zagospodarowane)
- szkolenia i zawody dla amatorów windsurfingu
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Tolkmicko, bazy noclegowej i gastronomicznej czy też kalendarza imprez można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Tolkmicku, ul. ul. Świętojańska ,182–340 Tolkmicko oraz na stronie MGOK w Tolkmicku tolkmicko.com.pl.
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Tolkmicko istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Miejskie w Tolkmicku
- Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tolkmicku
- Szkoła Podstawowa im. 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej w Pogrodziu
- Szkoła Podstawowa im. Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Łęczu
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Kaprów Polskich w Suchaczu wraz z oddziałem przedszkolnym
- Gimnazjum im. Jana Pawła II w Tolkmicku
- Gimnazjum Specjalne w Kamionku Wielkim przy Młodzieżowm Ośrodku Wychowawczym
- Szkoła Podstawowa Specjalna w Kamionku Wielkim przy Młodzieżowm Ośrodku Wychowawczym
Sport
W gminie miejsko-wiejskiej Tolkmicko organizowane są imprezy rekreacyjno-sporowe, m. in.: turniej piłki nożnej, Majówka "Przesiądźmy się na rower", Powiatowe Igrzyska Pracowników Samorządowych w Tolkmicku. Istnieją również kluby sportowe:
- MGKS Tokmicko
- KS Barkas Tolkmicko
- UKS Barkas Tolkmicko
- KS "Dąb Kadyny"
- UKS "Kaper" Kamionek Wielki
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Miłośników Suchacza i Okolicy w Suchaczu
- Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej "SALOS"
- Stowarzyszenie Przyjaciół Kadyn i okolic
- Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Kamionek Wielki "Wielki Kamień"
- Stowarzyszenie "Cesarskie Kadyny" w Kadynach
- Stowarzyszenie "Łęcze – wieś z perspektywą" w Łęczu
- Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Tolkmickiej "Lanzania" Tolkmicko
- Stowarzyszenie Suchacz "Taka Wieś"
- Stowarzyszenie "Kadyny"
- Zespół "Tolkmiczanki"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:
Park krajobrazowy:
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej (36680 ha)
Rezerwaty przyrody:
- rezerwat Kadyński Las (8,11 ha)
- rezerwat Buki Wysoczyzny Elbląskiej (92,12 ha)
- rezerwat Pióropusznikowy Jar (37,78 ha)
- rezerwat Dolina Stradanki (119,86 ha)
- rezerwat Nowinka (74,25 ha)
- rezerwat Ujście Nogatu (Elbląg - grunty 277,9 ha; Tolkmicko - wody Zalewu Wiślanego i grunty 78,82 ha)
- Rezerwat Zatoka Elbląska (639,00 ha)
Obszar chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej - Wschód (5805,9 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Baudy (16677,8 ha)
Obszary Natura 2000:
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana (40862,6 ha)
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej (2260,5 ha)
Użytki ekologiczne:
- Bagienne Pola (10,06 ha)
- Marszałkowe Bagna (0,74 ha)
- Bagno Edwarda (1,27 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Tolkmicko znajduje się ponad 297 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej[13]. Są to głównie pojedyncze dęby, buki, lipy, aleje drzew oraz głazy. Najznamienitszym okazem wśród pomników przyrody gminy Tolkmicko jest Dąb Bażyńskiego oraz głaz narzutowy "Święty Kamień". Na terenie gminy są również inne głazy narzutowe, jak np. "Kamień Cesarski" w pobliżu miejscowości Pagórki i "Kamień Złotego Wina" w pobliżu Ostrogóry. Trzy podobne głazy znajdują się na terenie leśnictwa Górki (zob. 1, 2, 3), kilka kolejnych na terenie w leśnictwa Kadyny (zob. 1, 2, 3), po jednym w leśnictwie Dąbrowa i miejscowości Suchacz.
Ciekawostki
- W 1463 roku na Zalewie Wiślanym, nieopodal Suchacza została stoczona bitwa morska, w której starły się ze soba floty Zakonu krzyżackiego oraz połączonych sił morskich Elbląga i Gdańska.
- Na terenie "Białej Leśniczówki" kręcone były zdjęcia do filmu Ryszarda Bugajskiego "Układ Zamknięty".
Przypisy
- ↑ tolkmicko.pl [06.06.2014]
- ↑ UStat w Olsztynie olsztyn.stat.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS[06.06.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [1]
- ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie bip.olsztyn.rdos.gov.pl
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1991 nr 87 poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska miasta i gminy Tolkmicko na lata 2005 - 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, Tolkmicko 2005.
Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Tolkmicko [06.06.2014]
GDOŚ [06.06.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.06.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.06.2014]
RDOŚ w Olsztynie [06.06.2014]
Urząd Miasta i Gminy Tolkmicko [06.06.2014]
UStat w Olsztynie [06.06.2014]
