Braniewo (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "| " na "|")
Linia 31: Linia 31:
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Tomasz Sielicki]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/braniewo_gmina_wiejska/25/Wojt/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014)</ref>.
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Tomasz Sielicki]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/braniewo_gmina_wiejska/25/Wojt/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014)</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
−
 
−
[[Plik:Widoki Żelaznej Góry sprzed 1945 roku.jpg|right|290px|thumb|Widoki Żelaznej Góry sprzed 1945 roku. Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/index.php?id=97 archipelag.ceik.eu] ]]
 
−
 
−
[[Plik:Ruiny pałacu w Rudłowie.jpg|right|290px|thumb|Ruiny pałacu w Rudłowie. Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/lipowina/palac-w-lipowinie.html www.archipelag.ceik.eu] ]]
 
−
 
−
[[Plik: Płac w Lipowinie po pożarze i zniszczeniach.jpg|right|290px|thumb|Pałac w Lipowinie po pożarze i zniszczeniach. Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/lipowina/palac-w-lipowinie.html www.archipelag.ceik.eu] ]]
 
−
 
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
 
Gmina Braniewo zajmuje powierzchnię 306,26 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/braniewski/w.braniewo.pdf stat.gov.pl, Braniewo][04.03.2014]</ref><ref>[http://atlas.warmia.mazury.pl/index.php/opracowania/24-wykaz-powierzchni-2013-r atlas.warmia.mazury.pl][04.03.2014]</ref>, w tym:
 
Gmina Braniewo zajmuje powierzchnię 306,26 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/braniewski/w.braniewo.pdf stat.gov.pl, Braniewo][04.03.2014]</ref><ref>[http://atlas.warmia.mazury.pl/index.php/opracowania/24-wykaz-powierzchni-2013-r atlas.warmia.mazury.pl][04.03.2014]</ref>, w tym:
Linia 48: Linia 41:
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi<ref>''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.</ref>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi<ref>''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.</ref>:
 +
[[Plik:Widoki Żelaznej Góry sprzed 1945 roku.jpg|right|290px|thumb|Widoki Żelaznej Góry sprzed 1945 roku. Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/index.php?id=97 archipelag.ceik.eu] ]]
  
 +
[[Plik:Ruiny pałacu w Rudłowie.jpg|right|290px|thumb|Ruiny pałacu w Rudłowie. Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/lipowina/palac-w-lipowinie.html www.archipelag.ceik.eu] ]]
 +
 +
[[Plik: Płac w Lipowinie po pożarze i zniszczeniach.jpg|right|290px|thumb|Pałac w Lipowinie po pożarze i zniszczeniach. Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/lipowina/palac-w-lipowinie.html www.archipelag.ceik.eu] ]]
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
 
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
Linia 133: Linia 130:
  
 
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie (ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo) oraz na stronie [http://www.it.braniewo.pl/ it.braniewo.pl] i na stronie Bazy Informacji Lokalnej Braniewa [http://www.braniewo-ug.bil-wm.pl/ braniewo-ug.bil-wm.pl].
 
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie (ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo) oraz na stronie [http://www.it.braniewo.pl/ it.braniewo.pl] i na stronie Bazy Informacji Lokalnej Braniewa [http://www.braniewo-ug.bil-wm.pl/ braniewo-ug.bil-wm.pl].
 +
==Religia==
 +
*[[Parafia greckokatolicka pw. Świętej Trójcy w Braniewie]]
 +
*[[Parafia prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego w Braniewie]]
 +
*[[Parafia pw. bł. Reginy Protmann w Gronowie]]
 +
*[[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Józefa Robotnika w Szylenach]]
 +
*[[Parafia pw. Świętej Rodziny w Żelaznej Górze]]
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
 
W gminie wiejskiej Braniewo funkcjonują następujące placówki edukacyjne:  
 
W gminie wiejskiej Braniewo funkcjonują następujące placówki edukacyjne:  

Wersja z 08:17, 20 mar 2015

Gmina Braniewo
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Tomasz Sielicki
Powierzchnia 306,26 km²
Liczba sołectw 23
Liczba miejscowości 54
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		6313
20 osób/km²
Strefa numeracyjna 55
Tablice rejestracyjne NBR
TERYT 2802022
Urząd gminy
ul. Moniuszki 5 14-500 Braniewo
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Braniewo – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie braniewskim. Przygraniczna, najbardziej wysunięta na północny zachód gmina w województwie. Siedziba gminy znajduje się w Braniewie.Gmina Braniewo położona jest nad Zalewem Wiślanym. Jest gminą typowo rolniczą. Wykorzystuje korzystne położenie oraz walory przyrodnicze do rozwoju turystyki i agroturystyki. Władzę w gminie sprawuje wójt Tomasz Sielicki[1].

Powierzchnia gminy

Gmina Braniewo zajmuje powierzchnię 306,26 km2[2][3], w tym:

  • lasy: 25,3% (7759,9 ha)[4];
  • użytki rolne: 58,9% (18050 ha) [5].

Gmina wiejska Braniewo stanowi 25,41% powierzchni powiatu braniewskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi[6]:

Widoki Żelaznej Góry sprzed 1945 roku. Źródło: archipelag.ceik.eu
Ruiny pałacu w Rudłowie. Źródło: www.archipelag.ceik.eu
Pałac w Lipowinie po pożarze i zniszczeniach. Źródło: www.archipelag.ceik.eu
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 6313 100 3080 48,79 3233 51,21
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		20 10 10

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie wiejskiej Braniewo wynosiło -36 osób[7], co stanowi 9,86% migracji ludności w powiecie oraz 1,39% w województwie.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

W 1954 r. na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[8] na terenie obecnej gminy wiejskiej Braniewo utworzono 3 gromady: Braniewo, Rogity i Szyleny. W 1958 r. zlikwidowano gromadę Rogity, przyłączając jej teren do gromady Braniewo. Obejmowała ona wówczas 9 sołectw i 29 miejscowości: Gronowo (Strzyżewo, Karbkowo, Kalina), Klejnowo (Klejnówko, Ułowo, Różaniec), Nowa Pasłęka (Stara Pasłęka), Podgórz (Biała Góra, Cielętnik, Józefowo), Rodowo (Młoteczno), Rogity (Rogitki), Rosiny (Zgoda, Siedlisko), Stępień (Prętki, Działy, Wikielec, Garbina), Świętochowo (Dąbrowa, Nowa Dąbrowa).

W 1959 r. do gromady Braniewo włączono obszar gromady Szyleny[9]. W 1965 r. z terenu gromady Braniewo wyłączono część obszarów wsi Rogity, PGR Józefowo, PGR Elżbiecin, kolonię Braniewa i włączono je do miasta Braniewa, natomiast w 1968 r. gromada powiększyła się o wieś Kiersy, Mikołajewo, Wolę Lipowską, Zakrzewiec, PGR Goleszewo, Gronówko, Lipowinę i Strubiny[10].

W 1972 r. na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11] zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie Ustawy w dniu 1 stycznia 1973 r. istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano istniejącą gromadę Braniewo i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 r.[12] powołano gminę Braniewo z siedzibą w Braniewie.

W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bobrowiec, Gronowo, Grzechotki, Jarocin, Klejnowo, Krasnolipie, Krzewno, Mikołajewo, Nowa Pasłęka, Pęciszewo, Podgórze, Rodowo, Rogity, Rusy, Stępień, Świętochowo, Szyleny, Wola Lipowska, Zakrzewiec, Zawierz, Żelazna Góra.

1 czerwca 1975 r. na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13] przestał istnieć powiat braniewski. Gmina Braniewo stała się bezpośrednio częścią województwa elbląskiego[14].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[15] umiejscowiły gminę Braniewo w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim.

Gmina wiejska Braniewo graniczy od północy z Rosją (obwód kaliningradzki). Od północnego zachodu naturalną granicą gminy jest Zalew Wiślany. Sąsiaduje z czterema gminami: miejsko-wiejskimi Frombork i Pieniężno oraz wiejskimi Płoskinia i Lelkowo.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bobrowiec, Garbina, Gronowo, Grzechotki, Jarocin, Krasnolipie, Klejnowo, Krzewno, Lipowina, Mikołajewo, Nowa Pasłęka, Podgórze, Pęciszewo, Rodowo, Rogity, Rusy, Stępień, Świętochowo, Szyleny, Wola Lipowska, Zakrzewiec, Zawierz, Żelazna Góra

Pozostałe miejscowości: Kalina, Sarniki, Grzędowo, Klejnówko, Ułowo, Różaniec, Stara Pasłęka, Ujście, Cielętnik, Józefowo, Wilki, Podleśne, Młoteczno, Rosiny, Zgoda, Skarbkowo, Siedlisko, Działy, Rudłowo, Maciejewo, Dąbrowa Leśna, Rydzówka, Bemowizna, Brzeszczyny, Marcinkowo, Goleszewo, Gronówko, Stubiny, Kiersy, Grodzie, Glinka, Prątnik, Wielewo.

Gospodarka

Gmina wiejska Braniewo to gmina typowo rolnicza. Na jej obszarze funkcjonuje ok. 0,5 tys. indywidualnych gospodarstw rolnych. Ich średnia wielkość wynosi ok. 10 ha. W 2010 r. na terenie gminy było 111 gospodarstw o powierzchni od 1 do 2 ha, 211 o powierzchni od 2-10 ha i 143 gospodarstwa o średniej powierzchni od 10-15, a o powierzchni od 15-50 ha i powyżej 50 ha – 169 gospodarstw . Liczne grunty orne, które zajmują 76,7% powierzchni użytków rolnych, wykorzystywane są głównie pod uprawy zbóż[16].

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Braniewo wyniosła w 2012 r. 284. Liczba ta obejmowała 7 podmiotów należących do sektora publicznego i pozostałe 277 tworzących sektor prywatny[17]. W 2012 r. w sektorze tym 65 firm było zarejestrowanych w działach: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 63 firmy w dziale: handel hurtowy i detaliczny, 41 firm w dziale: budownictwo. Jedną z większych firm na terenie gminy jest należący do Kulczyk Holding S.A. Logistic Port Braniewo Chemikals zajmujący się przeładunkiem towarów, konfekcjonowaniem i magazynowania towarów, spedycją i obsługą logistyczną. W gminie nie ma dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych.

Istnienie wielu walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak rezerwaty przyrody i obszary chronionego krajobrazu, położenie na obszarze tzw. Zielonych Płuc Polski oraz dostęp do Zalewu Wiślanego stwarzają gminie wiejskiej Braniewo możliwość rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Podgórze, Szyleny, Rosiny, Rusy.

Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie wiejskiej Braniewo wynosiła 798[18], co stanowi 17,49% bezrobotnych w powiecie braniewskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19% ludności[19].

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

  • Biblioteka Publiczna Gminy Braniewo im. Marii Zientary-Malewskiej w Braniewie, filia w Lipowinie
  • świetlica w Żelaznej Górze

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • dożynki gminne.

Ludzie związani z gminą

  • Andrzej Urbanowicz – malarz-amator, rzeźbiarz związany ze środowiskiem twórczym Braniewa; mieszka i pracuje w Lipowinie
  • Anna Kowalczyk – projektantka mody, malarka, ilustratorka; mieszka i pracuje w Bemowiźnie
  • Halina Bakan – hafciarka mieszkająca w Klejnówku
  • Bogumiła Buchwak – hafciarka mieszkająca w Bemowiźnie
  • Małgorzata Hawro – hafciarka mieszkająca w Rudłowie
  • Danuta Hrycyna – hafciarka mieszkająca w Pęciszewie
  • Roman Hyczko – zajmuje się malarstwem olejnym, metaloplastyką; mieszka i pracuje w Szylenach
  • Janina Kowzan Janina – hafciarka mieszkająca w Bemowiźnie
  • Teresa Krakowska – poetka, animatorka kultury, autorka scenariuszy teatralnych dla dzieci i założycielka zespołu dziecięcego "Leśne Słowiczki" przy punkcie bibliotecznym w Glince
  • Irena Właszyn – hafciarka mieszkająca w Pęciszewie

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Braniewo należą:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • Szlak Kopernikowski – pieszy szlak turystyczny biegnący głównie przez miejsca związane z pobytem i pracą Mikołaja Kopernika
  • Transgraniczny Szlak Rowerowy R64 – szlak, którego część przebiega przez Frombork, Różaniec, Nową Pasłękę, Ułowo i Braniewo
  • rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody, wśród nich okazy dębów, lip i buków
  • port rybacki i przystań jachtowa w Nowej Pasłęce
  • rejsy statkiem po Zalewie Wiślanym
  • tzw. plaża muszelkowa w Różańcu

Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie (ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo) oraz na stronie it.braniewo.pl i na stronie Bazy Informacji Lokalnej Braniewa braniewo-ug.bil-wm.pl.

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Braniewo funkcjonują następujące placówki edukacyjne:

Sport

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody[21]. Należą do nich:

Rezerwaty przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary chronione Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Braniewo znajduje się 39 pomników przyrody (ożywionej i nieożywionej). Ochroną objęto przede wszystkim wiekowe okazy dębów i buków, ale są tam również i głazy narzutowe, jak np. "Diabelski Kamień" koło Sarnik.

Ciekawostki

Gmina bierze udział w projekcie "Atlas Miejsc Niezwykłych Warmii i Mazur" prowadzonym przez Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie systemu gromadzenia i archiwizowania pamięci o krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur. Utrwalenie i udostępnienie szerokiej publiczności tego, co mieszkańcy małych wsi i miasteczek opowiadają o miejscach, w których żyją.

Przypisy

  1. ↑ bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014)
  2. ↑ stat.gov.pl, Braniewo[04.03.2014]
  3. ↑ atlas.warmia.mazury.pl[04.03.2014]
  4. ↑ stat.gov.pl, Ustat w Olsztynie
  5. ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Braniewo na lata 2011–2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013–2016, 2011
  6. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  7. ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
  8. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl
  9. ↑ H.Tyszkiewicz, F.Chruściel, Z dziejów gminy Braniewo, Braniewo 2000.
  10. ↑ Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1973.
  11. ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [o4.03.2014]
  12. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  13. ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  14. ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  15. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  16. ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Braniewo na lata 2011-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016, 2011.
  17. ↑ stat.gov.pl [04.03.20104]
  18. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [04.03.2014]
  19. ↑ Tamże.
  20. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków [04.03.2014]
  21. ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Braniewo na lata 2011-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016, 2011.


Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1973.
H. Tyszkiewicz, F. Chruściel, Z dziejów gminy Braniewo, Braniewo 2000.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Braniewo na lata 2011-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016, 2011.
Archipelag, Centrum edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie, Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [04.03.2014]
atlas.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków gminabraniewo.pl [04.03.2014]
UStat w Olsztynie stat.gov.pl [04.03.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Braniewo_(gmina_wiejska)&oldid=143698”