Świętajno (powiat szczycieński): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 24: | Linia 24: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = 33 |sekundN = 52 | + | |stopniN = 53 |minutN = 33 |sekundN = 52 |
|stopniE = 21 |minutE = 13 |sekundE = 02 | |stopniE = 21 |minutE = 13 |sekundE = 02 | ||
|commons = | |commons = | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>''' Świętajno''' (niem. Schwentainen, od 1938 r. Altkirchen) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, siedziba gminy Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. | + | <big>''' Świętajno''' (niem. ''Schwentainen'', od 1938 r. ''Altkirchen'') – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, siedziba gminy Świętajno. |
| + | |||
| + | W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Wieś położona jest 17 km na wschód od Szczytna, na skraju Puszczy Piskiej, 3 km na północ od drogi krajowej nr 53. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Olsztyn-Ełk. | + | Wieś położona jest 17 km na wschód od Szczytna, na skraju Puszczy Piskiej, 3 km na północ od drogi krajowej nr 53. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Olsztyn-Ełk. Miejscowość leży w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie szczycieńskim. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 50: | Linia 52: | ||
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | ||
| + | |||
1782 – 87 gospodarstw | 1782 – 87 gospodarstw | ||
| + | |||
1818 – 670 osób, 114 gospodarstw | 1818 – 670 osób, 114 gospodarstw | ||
| + | |||
1939 – 1666 osób | 1939 – 1666 osób | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 60: | Linia 63: | ||
* August Reszka (1885-1957) – działacz plebiscytowy, współzałożyciel Mazurskiego Związku Ludowego; urodził się w Świętajnie. | * August Reszka (1885-1957) – działacz plebiscytowy, współzałożyciel Mazurskiego Związku Ludowego; urodził się w Świętajnie. | ||
* Marcin Zieliński (1694-1741) – pastor i wydawca polskich pieśni religijnych; urodził się w Świętajnie. | * Marcin Zieliński (1694-1741) – pastor i wydawca polskich pieśni religijnych; urodził się w Świętajnie. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
*Kościół rzymskokatolicki (dawniej ewangelicki) z 1918-1922 roku | *Kościół rzymskokatolicki (dawniej ewangelicki) z 1918-1922 roku | ||
| Linia 73: | Linia 71: | ||
*Kilka przykładów budownictwa drewnianego; kilka interesujących murowanych budynków z początku XX wieku | *Kilka przykładów budownictwa drewnianego; kilka interesujących murowanych budynków z początku XX wieku | ||
*Budynek szkoły z lat 20. XX wieku | *Budynek szkoły z lat 20. XX wieku | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Bibliografia: === | === Bibliografia: === | ||
| − | #Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011. | + | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2011. |
| − | #Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005. | + | #Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939'', Olsztyn 2005. |
| − | #Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | + | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. |
| − | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998. | + | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. |
| − | #Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | + | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. |
| − | #Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | + | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. |
| − | #Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | + | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu,'' red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. |
| − | #Bank Danych Lokalnych GUS | + | #Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 23.08.2013] |
| − | + | #Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 23.08.2013] | |
| − | #Wojewódzka Ewidencja Zabytków | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 96: | Linia 91: | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | + | [[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 16:31, 28 wrz 2013 (CEST) | |
[[Kategoria: Miejscowość]] | [[Kategoria: Miejscowość]] | ||
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 00:44, 28 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 00:44, 28 wrz 2013 (CEST) | ||
Wersja z 16:31, 28 wrz 2013
| Świętajno | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Świętajno |
| Liczba ludności (2011) | 6 138 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-140 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Świętajno | |
| Położenie na mapie Polski  Świętajno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Świętajno (niem. Schwentainen, od 1938 r. Altkirchen) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, siedziba gminy Świętajno.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Wieś położona jest 17 km na wschód od Szczytna, na skraju Puszczy Piskiej, 3 km na północ od drogi krajowej nr 53. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Olsztyn-Ełk. Miejscowość leży w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie szczycieńskim.
Dzieje miejscowości
Zaczątkiem przyszłej wsi stały się smolarnie, dziegciarnia i buda potażowa. Nazwa wsi pochodzi od leżącego w pobliżu jeziora Świętajno. Wieś została założona w 1686 roku w ramach osadnictwa szkatułowego na 30 łanach i szybko stała się obok Rozogów głównym ośrodkiem rolniczym tej części powiatu szczycieńskiego. Świętajno było osadą targową – odbywały się tam cztery jarmarki i targi rocznie. W połowie XIX wieku wieś obejmowała już 113 łanów. Poważnie ucierpiała podczas I wojny światowej; spłonęło wówczas 140 domów i ponad dwieście zabudowań gospodarczych, a także kościół, wzniesiony niedługo przed wojną. Miejscowość w okresie międzywojennym szybko się odbudowała. Między wojnami działały tu dwa młyny (parowy i elektryczny), tartak, 19 sklepów i ponad 30 zakładów rzemieślniczych. Wieś nabrała charakteru małego miasteczka . Przed wybuchem II wojny światowej Świętajno należało do największych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego. W latach 1945-1948 w rejonie Świętajna, Rozogów i Lipowca działały grupy podziemia niepodległościowego – oddziały „Lasa” i „Łupaszki” . W 1960 roku działał tu ośrodek zdrowia, gabinet dentystyczny i punkt położniczy. Szkoła we wsi istniała już w pierwszej połowie XIX wieku; obejmowała wówczas dwie klasy. Po I wojnie światowej wzniesiono dla niej nowy budynek. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie już w czerwcu 1945 roku (Stanisław Pawlucy) . Kościół ewangelicki wybudowany został w 1908 roku, zniszczony w 1914 roku i odbudowany w latach 1918-1922. Obecnie jest to siedziba rzymskokatolickiej parafii pw. św. Andrzeja Boboli. Również w 1908 roku powstał kościół baptystów; był użytkowany do 1986 roku. Obecnie działa jako letni ośrodek kolonijny. Wieś – zbudowana na planie owalnicy – do dziś zachowała plac w centrum i kilka odchodzących od niego ulic.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych
1782 – 87 gospodarstw
1818 – 670 osób, 114 gospodarstw
1939 – 1666 osób
Ludzie związani z miejscowością:
- August Reszka (1885-1957) – działacz plebiscytowy, współzałożyciel Mazurskiego Związku Ludowego; urodził się w Świętajnie.
- Marcin Zieliński (1694-1741) – pastor i wydawca polskich pieśni religijnych; urodził się w Świętajnie.
Zabytki:
- Kościół rzymskokatolicki (dawniej ewangelicki) z 1918-1922 roku
- Kościół baptystów z 1908 roku, z czerwonej cegły, obejmuje również część mieszkalną; obecnie sezonowy ośrodek kolonijny
- Granitowy obelisk przy wjeździe do wsi – pozostałość pomnika upamiętniającego mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
- Dawny cmentarz ewangelicki, za wsią
- Kilka przykładów budownictwa drewnianego; kilka interesujących murowanych budynków z początku XX wieku
- Budynek szkoły z lat 20. XX wieku
Bibliografia:
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
- Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 23.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 23.08.2013]
Przypisy
Zobacz też
Emzet (dyskusja) 16:31, 28 wrz 2013 (CEST)Emzet (dyskusja) 00:44, 28 wrz 2013 (CEST)
