Żelazna Góra: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Położenie) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Żelazna Góra ''' (niem. ''Eisenberg'') – [[wieś sołecka]] położona w [[ | + | ''' Żelazna Góra ''' (niem. ''Eisenberg'') – [[wieś sołecka]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Braniewo (gmina wiejska)|gminie Braniewo]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 391 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Jarzębski]]<ref>http://www.gminabraniewo.pl/cms/index.php/zelaznagora</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 391 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Jarzębski]]<ref>http://www.gminabraniewo.pl/cms/index.php/zelaznagora</ref>. | ||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w pobliżu granicy państwowej z Obwodem | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w pobliżu granicy państwowej z Obwodem kaliningradzkim, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], pomiędzy strumieniami [[Strumień Banówka |Banówka]] i [[Strumień Omaza |Omaza]], 16 km na wschód od [[Braniewo|Braniewa]], na południe od drogi krajowej nr 22. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1308 roku. W latach 1482-1590 wielokrotnie była oddawana w dzierżawę. Istniały tu obok siebie majątek szlachecki oraz wieś. Stan ten utrzymał się aż do [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. W Żelaznej Górze znajdował się dawniej kościół ewangelicki, wybudowany z polnych kamieni oraz z cegły już w XIV wieku jako świątynia katolicka w stylu gotyckim, przejęty przez ewangelików po reformacji. Obecnie pozostały z niego ruiny. Tutejszy pastor odprawiał msze w Pieniężnie po I rozbiorze Polski i osiedleniu się w mieście pierwszych protestantów; dopiero w 1817 roku zbór ewangelicki w Pieniężnie otrzymał własnego duszpasterza. Z kolei w jednym z domów mieszkalnych z drugiej połowy XIX wieku urządzono kaplicę, do której w 1948 roku przeniesiono z kościoła ewangelickiego barokowy ołtarz (1700). | + | Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1308 roku. W latach 1482-1590 wielokrotnie była oddawana w dzierżawę. Istniały tu obok siebie majątek szlachecki oraz wieś. Stan ten utrzymał się aż do [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]]. W Żelaznej Górze znajdował się dawniej kościół ewangelicki, wybudowany z polnych kamieni oraz z cegły już w XIV wieku jako świątynia katolicka w stylu gotyckim, przejęty przez ewangelików po reformacji. Obecnie pozostały z niego ruiny. Tutejszy pastor odprawiał msze w Pieniężnie po I rozbiorze Polski i osiedleniu się w mieście pierwszych protestantów; dopiero w 1817 roku zbór ewangelicki w Pieniężnie otrzymał własnego duszpasterza. Z kolei w jednym z domów mieszkalnych z drugiej połowy XIX wieku urządzono kaplicę, do której w 1948 roku przeniesiono z kościoła ewangelickiego barokowy ołtarz (1700). |
| − | Po II wojnie światowej Żelazna Góra była siedzibą [[ | + | Po II wojnie światowej Żelazna Góra była siedzibą [[Gmina Żelazna Góra|gminy]], a następnie [[Gromada Żelazna Góra|gromady]]. Założono tu [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Żelazna Góra]], w roku szkolnym 1955/1956 uruchomiono siedmioklasową szkołę podstawową, a także bibliotekę gromadzką i świetlicę. W tym samym okresie powstał we wsi ośrodek zdrowia oraz urząd pocztowy. |
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ==Gospodarka== | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Leśnictwo Żelazna Góra|leśnictwa]], należącego do [[Nadleśnictwo Zaporowo|Nadleśnictwa Zaporowo]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | ==Kultura== | ||
| + | W miejscowości organizowane są [[Plenery Malarskie Żelazna Góra | plenery malarskie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 51: | Linia 58: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[Kościół pw. św. Rodziny w Żelaznej Górze|Kościół pw. św. Rodziny]] wraz z cmentarzem katolicko-ewangelickim z XIV wieku, oraz plebania. |
| − | *Domy nr: 6, 10, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 34 | + | *Domy nr: 6, 10, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 34. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 69: | Linia 76: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat braniewski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Braniewo (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Wersja z 08:36, 1 wrz 2014
| Żelazna Góra | |
| | |
 Kościół w Żelaznej Górze
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Braniewo |
| Liczba ludności (2010) | 391 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Żelazna Góra | |
| Położenie na mapie Polski  Żelazna Góra | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Żelazna Góra (niem. Eisenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 391 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Jarzębski[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w pobliżu granicy państwowej z Obwodem kaliningradzkim, na obszarze Wzniesień Górowskich, pomiędzy strumieniami Banówka i Omaza, 16 km na wschód od Braniewa, na południe od drogi krajowej nr 22.
Dzieje miejscowości
Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1308 roku. W latach 1482-1590 wielokrotnie była oddawana w dzierżawę. Istniały tu obok siebie majątek szlachecki oraz wieś. Stan ten utrzymał się aż do II wojny światowej. W Żelaznej Górze znajdował się dawniej kościół ewangelicki, wybudowany z polnych kamieni oraz z cegły już w XIV wieku jako świątynia katolicka w stylu gotyckim, przejęty przez ewangelików po reformacji. Obecnie pozostały z niego ruiny. Tutejszy pastor odprawiał msze w Pieniężnie po I rozbiorze Polski i osiedleniu się w mieście pierwszych protestantów; dopiero w 1817 roku zbór ewangelicki w Pieniężnie otrzymał własnego duszpasterza. Z kolei w jednym z domów mieszkalnych z drugiej połowy XIX wieku urządzono kaplicę, do której w 1948 roku przeniesiono z kościoła ewangelickiego barokowy ołtarz (1700).
Po II wojnie światowej Żelazna Góra była siedzibą gminy, a następnie gromady. Założono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Żelazna Góra, w roku szkolnym 1955/1956 uruchomiono siedmioklasową szkołę podstawową, a także bibliotekę gromadzką i świetlicę. W tym samym okresie powstał we wsi ośrodek zdrowia oraz urząd pocztowy.
Gospodarka
We wsi znajduje się siedziba leśnictwa, należącego do Nadleśnictwa Zaporowo.
Kultura
W miejscowości organizowane są plenery malarskie.
Edukacja
Szkoła Podstawowa w Żelaznej Górze
Zabytki
- Kościół pw. św. Rodziny wraz z cmentarzem katolicko-ewangelickim z XIV wieku, oraz plebania.
- Domy nr: 6, 10, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 34.
Bibliografia
- Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Gminna ewidencja zabytków w: Kierunki rozwoju przestrzennego Gminy Braniewo, załącznik nr 3 [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
